Talepte Sıfır ve Sonsuz Esneklik

Merhabalar, bu videomuzda, talebin fiyat elastikiyetini daha iyi anlayabilmemiz için çok uç noktalardan örnekler vereceğiz ve talep elastikiyetinin çeşitleri üzerinde duracağız. Burada gördüğümüz bir ensülin ampulü. Şeker hastalığı olan kişilerin pek çoğu, kan şekeri seviyelerini düzenleyebilmek için her gün ensülin almak zorundalar Eğer ensülini zamanında almazlarsa, hayati tehlike yaşayabilirler. şimdi talebin fiyat elastikliği üzerinde düşünmeye başlayalım Burada bir sütuna fiyatı diğerine ise miktarı yazacağım. Diyelim ki ensülinin bir ampulu 5 TL’den satılıyor olsun Şeker hastalığı olan bir grup insan var, bunların hepsi ensülin alacak diyelim ki bu grup her hafta toplam 100 ampul alacak. Kan şekeri seviyelerini düzenleyebilmek için bunu almak ‘zorundalar’. Eğer ensülin iğnesinin fiyatı düşerse neler olur? Bu duruma bakalım , diyelim ki fiyat 1 TL’ye düşmüş olsun. Bu durumda miktar nasıl değişir? Fiyat düştüğünde daha fazla ensülin satın almayacaklar Şeker hastalığı için ne kadar almaları gerekiyorsa aynı dozu kullanmaya devam edecekler. Bu arada, diğer her etkenin aynı kaldığını varsayıyoruz yani Fiyatların yükselmesi, düşmesi vs. Herhangi bir değişiklik olması beklenmiyor. Bu durumda, hala 100 ampul almaya devam edecekler. Eğer fiyatlar ciddi ölçüde yükselirse ne olur? Diyelim ki bir ampul ensülinin fiyatı 100 TL’ye yükselirse bu durumda ne gözlemleriz? Bu ilacı kullanmak zorunda olanlar için işler zorlaşır, ancak hayatta kalabilmek için bu ilacı almak zorundalar Diğer masraflarını kısmak zorunda kalacaklar. Ve haftada 100 ampulü almaya devam edecekler. Fiyat yükselmeye devam ediyor olsa dahi aynı miktarda satın almaya devam edecekler. Fiyat ampul başına milyon lira olursa alamazlar tabii, ama yükselen fiyatı ödemeye güçleri yettiği sürece her hafta 100 kutu ilaç satın almaya devam edecekler. Bu durum ‘mükemmel inelastikiyet’ için örnek. İnelastikiyeti maddeleştirerek gözümüzde canlandırmak istesek sanırım tuğla iyi bir örnek olurdu bunun için Makul ölçülerde kaldığı sürece, bir tuğlayı ne kadar itseniz de çekseniz de uyguladığınız kuvvet tuğlayı kırmaya yetmez. Fiyat artışları makul ölçülerde kaldığı sürece Talep fiyattan etkilenmiyor. Mükemmel inelastik. Eğer isterseniz, talep elastikiyetini hesaplayabilirsiniz Fiyatın 5 TL’den 1 TL’ye düştüğünü söylemiştik. Yani fiyat 4 TL düştü. Ancak miktardaki değişiklik 0 Yani miktardaki yüzdesel değişiklik eşittir sıfır. Bölü fiyatınızdaki yüzde olarak değişiklik. Fiyattaki değişiklik oldukça yüksek çıkacak. Ancak 0 bölü hangi değer olursa olsun sonuç sıfır olacak. Yani burada ne yazdığı sonucu etkilemeyecek. Bu durumda talebinizin elastikiyeti 0. Bu durumun talep eğrisini de çizelim. Bu eksende fiyatı, bu eksende ise miktarı göstereceğiz. Miktar haftada 100 kutu demiştik . Bu, fiyatın kutu başına 5 TL olduğu durumdaki talep Fiyat 1 TL olduğunda talep gene haftada 100 kutu. Fiyat 20 TL veya 100 TL olsa da talep değişmeyecek ve haftalık 100 kutuda sabit kalacaktı. Tam inelastik talep eğrisi böyle oluşuyor, dik bir çizgi. Fiyat ne olursa olsun, talep edilen miktar hep aynı seviyede kalıyor. Şimdi tam diğer uçtan bir örneğe geçmeden önce, şunu da söyleyelim ilacı almaya mecbur olan vatandaşın korunabilmesi amacıyla, çoğu ülkede devlet eliyle temel ilaçların fiyatları kontrol edilebiliyor veya ilaç fiyatına üst sınır getirilebiliyor Şimdi diğer ekstrem örneğimiz: Tam inelastik olanı inceledik, tam elastik dediğimizde aklımıza ne geliyor? onu düşünelim Fiyatı çok az değiştirdiğimizde dahi miktarın çok önemli ölçüde etkilenmesi. Burada iki tane otomat var. Her iki otomat da kutu kola satıyor. Diyelim ki kolanın fiyatı her iki otomatta da 1 TL. Hatırlayalım, ceteris paribus, yani diğer etkenler sabit kalıyor.Buradaki otomatın aynı kaldığını varsayacağız İki otomat yan yana, aralarında da sanırım kahve otomatı var bu kola otomatı için talep eğrisini çizelim. Fiyat ve miktarı düşünelim. Fiyat sütünunu ve talep edilen miktarı yazalım Fiyat 1 TL iken satışların yarısı bu makineden yapılıyor olsun, ve bu otomat her hafta 100 kutu kola satıyor olsun. Rakamlarımızı yazalım, fiyat 1 TL, bir otomattan haftada 100 kutu kola satılıyor Eğer fiyatta çok küçük bir değişiklik olursa neler gözlemleriz? Diyelim ki fiyat 1 TL yerine 99 kuruş olsun , çok küçük değişim bu Unutmayın diğer makinanın, buradakinin fiyatı aynı kalmaya devam edicek Eğer bu otomatın fiyatı sadece 1 kuruş daha ucuz olsa dahi, insanlar kolalarını bu makinadan alıcaklar Eğer aldığım kola tamamen aynıysa ve bu otomat yerine diğerinden almam kolaysa, ucuz olanı tercih ederim Dolayısıyla bu otomatın içindeki tüm kolalar satılacak Bu otomat haftada 200 kutu kola satar duruma gelecek. Eğer fiyatı 1 kuruş düşürmek yerine 1 kuruş yükseltirsek neler olur? 1 TL yerine, 1.01 TL desek Bu durumda müşterilerin tamamı diğer otomata yönelirler. Diğer her şey aynı ise, iki adım atıp yandaki makinadan alayım diye düşünebilirler. Bu durumda, fiyatı 1.01 TL yapan bu otomatın satışı sıfıra düşer. Talep eğrisi nasıl gözüküyor, şimdi onu çizelim Bu fiyatımız, bu eksende ise miktar yer alıyor Miktarı haftada kutu kola olarak belirtiyoruz.Burası 0, burası 100, burası da 200. Buraya da fiyatları yazalım, burası 1 TL. Fiyat 1 TL olduğunda, talep 100 kutu Fiyat 0.99 TL olduğunda, talep 200 kutu. Fiyat 1.01 TL olduğunda ise talep 0 kutu. Talep eğrimiz bu şekilde oluştu. Oldukça yatay bir çizgi neredeyse tam elastik Fiyattaki yüzdesel olarak çok küçük değişiklikler, talep edilen miktarda çok büyük yüzdesel değişiklikler olması sonucunu doğuruyor. Buradaki aritmetik hesaplamayı da düşünelim elastikiyet için çok büyük bir sayı elde edeceksiniz tam elastikiyete yaklaşan bir durum bu. Tam elastikiyet için, tamamen yatay bir çizgi görüyor olmalıydık. Bu durumda talep elastikiyetimizin mutlak değeri 0. Burada ise, talep elastikiyetimizin mutlak değeri sonsuzluk.Ancak hatırlayın, miktardaki yüzdesel değişiklik bölü fiyattaki yüzdesel değişiklik. Bu senaryodan buna geçerken, yüzdesel değişiklik çok az. Bu senaryoda %1’lik bir değişiklikten bahsediyoruz Fiyatı sadece % 1 yükseltiyor veya düşürüyoruz. Ancak bu, otomatlardan hangisine baktığınıza bağlı olarak, talep edilen miktarda %100’e varan düşme veya yükselme sonucunu doğuruyor. Yani son derece elastik bir talepten bahsediyoruz. Talep edilen miktarın fiyata karşı duyarlılığı arttıkça , bu eğri tamamen yatay hale gelecek ve mutlak değeri sonsuz olan bir talep elastikiyeti göreceğiz