Para Arzındaki Artışa Rağmen Deflasyon

Gelin yine içinde yalnızca bir çiftçi ve bir inşaat ustasının bulunduğu bir evrene bakalım ve bu sefer başka bir senaryo düşünelim. Bu senaryoda iki taraf da fazlaca nakit para ile başlasınlar. Geçtiğimiz senaryoda tüm evrende dört altın para vardı bunda ona göre biraz daha fazla nakit para olacak. O zaman diyelim ki bu çiftçinin en başında beş altın parası var. İnşaat ustasının da beş altın parası var. Ama bu yılın başında çiftçi oldukça kötümser düşünüyor. Bu yüzden inşaat ustasına gidiyor ve "Bak ben yalnızca çiftliğimin temel inşa ve bakımını istiyorum, senden yalnızca bir paralık hizmet satın alabilirim." Diyor ve o parayı inşaat işçisine veriyor. İnşaat işçisi de oldukça kötümser düşünüyor. O da kötümser. Normalde çiftçi yıla bundan çok daha iyi başlar, o zaman bu sene kötü bir sene olacak o zaman yalnızca en temel yiyecek ihtiyaçlarımı satın alacağım diye düşünüyor. Çiftçiye gidiyor "Bak çiftçi, zaman kötü, işler kötü, kendimi en kötüsüne hazırlıyorum bu yüzden bana, beni hayatta tutacak en temel, en ucuz en basit yiyecekleri ver." diyor ve o da çiftçiye yalnızca bir para veriyor. Şimdi para kaynağının arttığını düşünelim. Mesela çiftçi arka bahçesini kazarken üç beş altın daha buluyor. İnşaat ustası da bir bina yaparken altın dolu bir sandık buluyor. Ama ikisi de hala kötümser hissediyorlar. Belki de genelde kötümser tipler zaten. İşte çiftçi, bu para kaynağındaki, yani altınlardaki artışı göz ardı ederek bir daha nasıl böyle altın bulacağım ki, başıma gelen şey istisnaiydi, işler hala kesat hatta geçen seneden bile kötü, dolayısıyla mümkün olduğu kadar az para harcayayım diye düşünüyor ve inşaat ustasına gidiyor "İşler daha da kötüye gidiyor, sana hizmetlerin için yalnızca yarım altın ödeyebilirim diyor. İnşaat ustası da, "Vay arkadaş, işler geçen seneden bile kötü ama bende de tüm bu ekstra/fazladan kapasite var ve çok daha fazlasını inşa edebilirim boşta duran elemanlarım var tamam, kabul ediyorum, yarım altını alacağım ve aynı hizmeti vermeye devam edeceğim." diyor. Böylece aldığı ücret, ortada daha fazla para olmasına rağmen azalıyor. İnşaat ustası o kadar altın bulmuş olsa da, daha bile kötü hissediyordur. Hizmetine karşılık talep ettiği ücret düşüyor. Karı toplam para miktarına göre daha da azaldı. Dolayısıyla bu sefer çiftçiye gittiğinde "Tamam bak, o temel seviye yiyeceği almam lazım, aksi takdirde ailem açlıktan ölür, ama işler her zamankinden daha kötü. O kadar kötümserdir ki bu bulduğu altınlardan tabii ki çiftçiye bahsetmiyor. Bu yüzden yalnızca yarım altın ödeyebilirim." diyor. Çiftçi de "Olabilir galiba, inşaat fiyatları düştü, bu yüzden yarım altınla daha fazla şey satın alabilirim ve elimde bunca arta kalan işgücü ve ürün var tamam, kabul ediyorum, geçen sene bir altına sattıklarım için bu sefer yarım altın alacağım." diyor. İşte burada para kaynağı arttığı halde deflasyon gerçekleştiğini görüyorsunuz. Tabii ki burada bazı şeyleri abartıyorum. Normalde tabii insanlar bu kadar altın bulsalar dünyaya birazcık olsun olumlu bakmaya ve dolayısıyla para harcamaya başlarlar ve sonucunda deflasyon gerçekleşmez. Ama buradaki ana fikir, tüm mevzunun tüm konunun yalnızca toplam para miktarı ile alakalı olmadığı. Bu da önemlidir esas önemli olan güvenirlik ve güvenirliğin tetiklediği paranın dolaşım hızı, para çevrimidir. Miktar önemlidir ama miktar çarpı dolaşım hızı, fiyat seviyelerini belirleyen esas unsurdur.