Kredi Kartı Dağıtımında Kurumların Rolleri

Bu videoda yapmaya çalışacağım anlatmaya çalışacağım şey, kullandığınız kredi kartlarının işleyişi ve bu kredi kartlarıyla ilgili kurumlar hakkında size genel bir fikir vermek. Önce ödeme sistemleri ile başlayalım. Ödeme sistemi dediğim yani ödeme sistemlerinin sağlayıcıları, bu kredi kartlarının ödeme ağını oluşturan kurumlar ödeme ağı. Mesela VISA, Mastercard yada American Express yada Discover gibi. Bu kurumların yaptığı şey, bankaları birbirine bağlayacak bilgisayar yazılımlarını ağ yapılarını ve kuralları oluşturmak. Şimdi kolaylık olması açısından, ödeme sistemlerinin bir tek kurumdan oluştuğunu varsayalım o da VISA olsun. Belki burada Mastercard'ın ödeme sistemi var. Şu an sadece daire olarak çiziyorum ama ilerledikçe buradaki ağ yapısını göreceğiz. Diyelim ki ben bir bankayım. Ne olayım A bankası oldum. Ve kredi kartı ihraç etmeye karar verdim çünkü işim için yararlı bir ürün. Kredi kartları sayesinde müşterilerim benden kredi kullanacak, faiz alacağım, komisyon alacağım kart ücreti alacağım kısacası bankam için karlı bir iş kolu bu. Kredi kartlarını ürün yelpazeme eklemeye karar verdikten sonra ne yapıyorum VISA'ya gidiyorum VISA'ya başvuruyorum sizin sisteminize dahil olmak istiyorum diyorum. VISA'nın yeni üye kabulünde tabii belli kuralları var düzgün bir banka olmanız ve ve diğer kurallar bütün kurallar sizin için de uygunsa sizi sistemlerine dahil ediyorlar. Ve bende bu sisteme dahil oldum. tabii bu sistemde yüzlerce, hatta binlerce başka banka var. B Bankası var C Bankası var, D Bankası var Ğ bankası var var oğlu var. Ve bunlar da, Mastercard, American Express bu kurumlar da kendi başlarına birer ağ yapısına sahip ve onların da üye bankaları var. Buradaki de Mastercard'ın ödeme sistemi. Diyelim ki ben A Bankasının müşterisiyim ve kredi kartımızı almak ister misiniz diye sordular ve ben de tamam alırım dedim. Cebimde nakitle gezmeyi sevmiyorum o yüzden kredi kartınızı alırım teşekkürler. Ne olucak şimdi bana bunun gibi gözüken bir kredi kartı basacaklar. Sanırım hepiniz daha önce kredi kartı görmüşsünüzdür. Eğer görmediyseniz de aslında büyük bir kayıp değil hatta hiç görmemenizi de tavsiye ve tercih edebilirim. Neyse. Burada bankanın adı yazıyor. Kocaman bir puntoyla burada A Bankası yazacak. Her bir kredi kartının üzerinde tabii kendine ait kendine has bir kart numarası olucak. İsmim burada yer alacak tabii kredi kartının geçerlilik süresi olucak. Ve sağ alt köşede de hangi ödeme sistemine ait olduğu yazacak değil mi. Bizim kartımız da neydi VISA'ydı. Evet şimdi kartı ihraç eden banka kartın burasına ödeme sisteminin ismini yazacak. Burada VISA, Master Card yada American Express gibi ve bir tanede ve genelde bir de hologram koyarlar buraya. Evet süper, böylece şahane bir kredi kartım oldu. Sanırım hepimiz kredi kartı kullanımını biliyoruz, bir harcama yapıyoruz ve bir bakiyemiz oluşuyor. İleride, bankama bu borç bakiyesini ödeyebilirim, veya borcu ödemeyi biraz ertelerim ama bu durumda banka da bana oldukça yüksek bir kredi faiz oranları uygular dolayısıyla kart borcumu mümkün olan en kısa sürede ödemeye çalışırım. Bu işlemleri bir ağ yapısında düşündüğümüzde, arka planda neler oluyor bir bakalım. Diyelim ki mahallemdeki markete gittim. Market kelimesini kısaltalım buraya M yazalım bu market oluyor marketi temsil ediyor Şimdi 100 Dolar'lık bir alışveriş yaptım marketten, ve ödemeyi yeni aldığım bu kartla yapacağım. Buraya yazalım, kartı çıkaran banka bu. Kartı ihraç eden ve bu kartın isim hakkını elinde bulunduran banka. Markete gidip şimdi bir alışveriş yapıyorum ve ödemeyi kartla yapmak istediğimi söylüyorum. Eğer markette kredi kartı kabul ediyorsa VISA kartını kabul edebilmeleri için tabii VISA sistemindeki bir bankayla bağlantılı olmaları gerekiyor. Diyelim ki buradaki B Bankası ile bir bağlantılıları var yani bizim mahalledeki marketin B Bankası'nda hesabı var. Bu B Bankasına üye işyerinin bankası diyelim üye iş yeri. Niçin üye işyeri bankası olarak isimlendirdiğimizi merak ediyor olabilirsiniz. Üye işyeri bankası diyoruz, zira bu banka gidip işyerleriyle üyelik anlaşmaları yapıyor işyerlerine gidip onların nakit yerine bu kartı kabul etmelerini öneriyor işyerleri ile çalışma koşullarını belirleyip anlaşmalar yapıyor. Mesela üye yapacakları işyerlerine gidip diyorlar ki sadece nakitle mal ve hizmet satmak yerine kredi kartı da kabul ederseniz müşterileriniz artar ve her yapılan işlem başına bize sadece küçük bir komisyon ödersiniz o kadar. Yani piyasayı gezip yeni iş yerleri ile çalışmak üzere anlaşma yapıyorlar. Markete giden banka buydu şimdi belki bir ayakkabı dükkanına da gitti ve onu da üye işyeri olmaya ikna etti bu B Bankası. Belki hemen yanındaki terziye gidip onu da sisteme dahil etti Şimdi bu perakendecilerin tümü birden satışlarında VISA kartı VISA kart kabul etmeye başlıyorlar zira çalıştıkları banka artık VISA sisteminin bir üyesi oldu. Aynı şekilde başka bir ödeme sisteminin de tabii üyesi olabilirdi Master Card yada American Express hangi ödeme sistemi olursa farketmez. Ödeme sistemi kurumu bu ve bu da oluşturduğu ağ. Şimdi bu işyeri, artık VISA kabul etmeye başlıyor. Ödemeyi yapmak üzere kredi kartımı uzatıyorum ve yapılan ilk işlem otorizasyon almak. Otorizasyon almak şu demek, kartım çalışır durumda mı, kredi kartımın limiti bu 100 Dolar'lık alışverişi yapmak için yeterli mi, bunu kontrol ediyorlar. Kartı oradaki POS cihazından geçirdiğimizde bu küçük cihaz, üye işyeri bankasına elektronik bir mesaj gönderiyor. Ve bu mesaj VISA'ya yönlendiriliyor VISA sistemi otomatik olarak bu mesajı işliyor bakıyor bu kart A Bankası'na ait işlemi hemen kendi aralarındaki sistem üzerinden A Bankası'na yönlendiriyor. Bu kez A Bankası'nın sistemi devreye giriyor kartın limitini inceliyor, bu kartın limiti mesela1,000 Dolarmış. Henüz hiç harcama yapılmamış, yani kart limitinin tamamı kullanılabilir durumda O zman da bu işleme otorizasyon verebilirim diyor. Bu otorizasyon mesajı sistem üzerinden B Bankası'na gidiyor ve böylece kredi kartımız bu işlem için otorizasyon yani onay almış oluyor. Tabii işler kartın otorizasyon alması ve benim de alışveriş torbalarımı doldurup marketten çıkmamla bitmiyor. Market sahibinin, bana satmış olduğu malların parasını bir şekilde alması gerekiyor değil mi. Bu 100 Dolar'ını cebine koymak istiyor. Ve bu 100 Dolar, A Bankası'ndan gelecek. Ama market sahibi aslında tam tamına 100 Dolar almayacak, zira bu işlemi yapabilmek için buradaki kurumlardan hizmet aldı. Buradaki kurum, kredi limitini açtı. Ödeme sistemlerini sağlayan kurum bilgisayar ağını kullandı, ve güvenliğin sağlanması için önlemler aldı, vesaire. Sistemsel olarak şunu da kontrol ediyorlar diyelim ki siz Amerika'da yaşıyorsunuz ama aniden kredi kartınızla Avusturya Salzburg'da işlem yapılıyor bu olağan dışı bir işlem, hemen uyarı mesajı geliyor veya başka güvenlik önlemleri bunun gibi. Neticede bu kurumların hepsi bir hizmet sağlıyorlar. Buradaki kişi de belki gidip üye işyeri anlaşmalarını yapıyor ve POS cihazlarını bağlatıyor falan filan. Yani bu kurumların hepsi yaptıkları işlemler ve verdikleri hizmetler için biraz para kazanacaklar değil mi. Ve diyelim ki, bu yaptıkları işlemler için her 100 Dolar başına yüzde 2 iskonto edecekler bu oran mutlak bir oran değil tabii ama piyasada kullanılan orandan çok uzak da değil. Bu market sahibi, satmış olduğu her 100 Dolar'lık mal için, yüzde2 komisyon ödüyor olacak yani bizim işlemimizde 2 Dolar ediyor yani üye işyerinin bankası 2 Dolar komisyon alıyor ve market sahibi ise 98 Dolar alıyor. Diyebilirsiniz ki, üye işyeri bankası yüzde 2 komisyon alıyor vay be müthiş para. Ama unutmayın, bu yüzde2'lik komisyonu, buradaki diğer kurumlarla paylaşıyor olacak. Bu komisyonun çoğu A Bankası'nda kalacak. 2 Dolar'lık kesintiyi kabaca paylaştıracak olursak, A Bankası diyelim ki 1.7 Dolar'ını alacak. Bu oranlar kesin oranlar değil, ama gerçeğe yakın rakamlar, tabii bankalar, ödeme sistemini sağlayan kurumlar da iskonto oranlarını arada bir piyasa koşullarına göre güncelliyorlar ve değiştiriyorlar. Şimdi ne dedik A Bankası 1.70 Dolar aldı. 1 Dolar 70 cent aldı. Kredi kartını ihraç eden bankada artık bir kredi kartı borç bakiyem var eğer kart borcumu günümde ödemezsem borç bakiyeme faiz işleyecek ve tabii bu da bankaya para kazandırcak ve bir de bu işlem için 1.70 Dolar kazandı benden Bu 1.70 Dolar'lık komisyonun adı bu arada işlem komisyonu. Bunu işlemi yapan banka belirliyor, ve genelde başka kurumla da paylaşmıyor. A Bankası diyor ki standart komisyon olarak işlem başına yüzde şu kadar artı sabit ücret olarak da diyelim ki 0.10 Dolar alırız B Bankası da bu tutarı A Bankası'na ödüyor. Yani bu 2 Dolar'lık kesintinin asıl sebebi burası burada A Bankası'nın uyguladığı bu komisyon. Düşündüğünüzde bu sistemdeki kurumlar başka yerlerden de para kazanıyorlar yapılan her işlem başına para kazanıyorlar. Ve bu durumda, kabaca yapılan hesaplamayla her işlem başına 1 bölü 1.000 veya işlem tutarının yüzde 0.1'ini kazanıyorlar. Bizim örneğimizde, bu kurumun uyguladığı bu 10 centlik 0.10 Dolar'lık bu kesinti ödeme sistemlerini sağlayan kuruma gitti. Yani her işlem yaptığınızda, bu kurumlar biraz para kazanıyorlar toplamda ne etti bir bakalım. Toplamda ne etti. 1.70 bu kuruma, 0.10 bu kuruma, Ne etti 1,80 etti değil mi. Bunu 2'den düşersek, bu kuruma da 0.20 kaldı. Yani bütün işlem tamamlandığında, 2 Dolar'lık kesintinin dağılımı yaklaşık böyle olacak herkes yaptığı işin karşılığını aldı. Bu banka, VISA'nın hesaplarını tuttuğu bankaya 100 Dolar eksi 1,70 gönderecek bu 1.70 kendinin aldığı kendisinin aldığı işlem komisyonuydu. Yani VISA'ya 98.30 Dolar gönderecek. VISA bundan kendi komisyonu olan 0.10'u kesecek kalanı kartı ihraç eden bankaya gönderecek. Kartı ihraç eden bankanın eline de o zaman 98.20 Dolar geçecek. O da kendi komisyonu olan 0.20'yi alacak ve market sahibine 98 Dolar ödeyecek. Bunlar mutlak rakamlar değil ama sanırım işleyiş hakkında size genel bir fikir verebilmişimdir. Bu perakendecinin yani bizim mahalledeki marketin buradaki tüm bu sistemi kullanabilmek için ödemek zorunda kaldığı tutar yaptığı işlem bedelinin yüzde 2'si oldu. Bu tabii her zaman mutlaka yüzde 2 ödeyecek anlamını taşımıyor ama yaklaşık olarak bu civarda bir kesintiden bahsediyoruz. Bu iş market sahibinin yararına çünkü bu sisteme katılıp aslında kendi müşterilerine kolaylık sağlamış oluyor. Bu kurumun da faydasına, çünkü ne kadar çok işyeri ile anlaşma yaparsa, işlem başına kazandığı bu komisyonlar da o kadar fazla olacak. VISA tabii ki küçük bir oran kesiyor ama düşünürseniz o kadar çok o kadar fazla sayıda işlemden para kazanıyorlar ki ve tabii unutmamak lazım bu kazandıkları paranın bir kısmını da bütün bu bilgisayar sistemini bu ağı güncellemek ve ayakta tutmak için harcamak zorundalar. Ve Banka A'ya baktığımızda, o da işlem başına komisyon kazanıyor değil mi yüzde 2'lik kesintinin 1.70'ini o almıştı. Burada bahsettiğimiz iskonto oranı piyasada geçerli olan oran yani birebir FED iskonto oranı değil Bir de bana açmış oldukları kredi limiti var Ben kart borcumu hemen ödemiyor olursam. Kart borcumu ödeme gününde yani tamamen kapatmazsam kredi kartımın bakiye borcu üzerinden bana yüzde 15,yüzde 20 gibi yüksek bir oranla faiz işletiyor ve buradan da para kazanıyorlar. Tabii kredi kartlarında, kart borcunun asgari ödeme tutarı diye bir kavram da var aklınızda bulunsun. Evet umarım bu videoyu kredi kartlarının çalışma mekanizmasını anlamak için faydalı bulmuşsunuzdur. Bir sonraki videoda görüşmek dileğiyle hoşça kalın.