Döviz Kurlarının Ticarete Etkisi (1. Bölüm)

Bu videoda yapmak istediğim, ticaret dengesizliklerinin teoride, serbest kur mekanizmasıyla nasıl dengeye gelebileceğini araştırmak. Şimdi diyelim ki, başlangıçta geçtiğimiz videoda yaptığımız gibi. Çin Yuan'ı ile Amerikan Doları arasındaki parite 10'a 1 olsun. Yani insanlar bu para birimleri arasında son işlem yaptıklarında 10 Yuan 1 Amerikan Doları değerindeymiş. Her 'Dolar' dediğimde tabi Amerikan Dolarını kastediyorum. Şimdi, iki girişimci düşünelim. Her iki ülkeden birer girişimci var. Çinli den bahsedelim ilk. Çindeyiz ve bu girişimci oyuncak bebek üretiyor. Bebek üretiyor. Bu bebeklerden bir tanesini buraya çizeyim. Bu oyuncak bebeği karlı bir şekilde satabilmek için, bunu 10 Yuan'a satması lazım. Yani eğer bu bebeği Amerika'da 10 Yuan karşılığında satabilirse, ki burada malların gönderilmesi bu taşımanın hangi para biriminden ödeneceğinden falan filan bunlardan bahsetmeyeceğiz. Belki malları taşıyacak Pasifik'den taşıcak olanlarda Çinlidir. Taşıma bedelini Yuan olarak alacaklardır. Ve tabiatıyla maliyetin önemli kısmı oyuncak bebeğin üretim maliyetidir. Ve tüm bu çalışanlar paralarını Yuan olarak istiyorlar. Fabrikasının kirası, hatta kendi evinin kirası herşey Yuan ile ödenmek zorunda. Yani bu oyuncak bebeği ne kadara satması lazım: 10 Yuan. Ve cari pariteye göre, bu 1 Amerikan Doları ediyor. Şimdiiiii, Pasifik'in öteki yakasına geçelim Amerika'ya gidelim. Diyelim ki burada da bir girişimci var ve yurtdışına satmak, yani ihraç etmek üzere kola üretiyor olsun. Evet, buraya da bir kutu kola çizelim. Ve aynı Çin'deki meslekdaşı gibi, buradaki girişimci de ürününü yurtdışına 1 Dolara denk bir değere satması gerekiyor ki taşıma maliyetlerini, üretim maliyetlerini mısır şurubu bedelini, bunların hepsini karşılayabilsin. Bu girişimcinin de 1 Amerikan Dolarına satması lazım. Ve bu girişimci de, dolarla ilgileniyor. Zira ev borcunu, personelinin maaşını dolarla ödemesi gerekiyor. Belki taşımada kullandığı firma da sadece dolar kabul ediyordur. Yani her iki girişimci de olaya bu şekilde bakıyorlar. Şimdi diyelim ki, cari kurlarla bu oyuncak bebekler için Amerika'da olan talep 100 adet. Bu ihracatçı olan girişimcimiz. Evet, çok basitçe anlatacağız. Sadece ihracata odaklanmışlar. Cari pariteye göre oyuncak bebek üreticisi için Amerika'da 100 oyuncak bebek talebi var. Bu ne anlama geliyor? Bunun anlamı, üretmiş olduğu oyuncak bebekleri 1 dolara satabileceği ki bu da 10 Yuan'a denk. ve diyelim ki önümüzdeki dönemde 1 ayda ya da 1 yılda bu oyuncak bebekleri bu fiyattan satın almak isteyecek 100 kişi olacak. Ve yine diyelim ki, cari kura göre Çin'de bu kolalardan almak isteyecek 50 kişi var. Yani cari kurla Çin'de bu kolaların 50 kutusu için talep var. Tabii ki bunlar komik derecede düşük sayılar ama rahat anlayabilmek için bu basit sayıları kullanıyoruz. Evet ve şu 'cari kur' tanımını da yazayım. Yani dediğimiz şey şu, Çin'de, girişimcinin 1 dolar alması lazım. Ve cari pariteye göre bu 10 Yuan ediyor. Ve bu kolaları Çin'deki bir markete veya distribütöre kutusu 10 Yuan'dan satacak olsa, 50 kutu kola için talep var. Peki, şimdi burada ne olacak? Sanırım şimdiden bazılarınız bir ticaret dengesizliğinin oluşmaya başladığını görmüşsünüzdür. Bakalım burada neler oluyor. Bu zaman zarfında, Çinli girişimci Amerika'ya 100 oyuncak bebeği gönderecek. Şunu bir yazalım. Burası Çin. Buradaki de burası da Amerika. Amerika ne yapacak? Şimdi de Amerika gönderecek Hatırlayın, bunu Amerik'da satıyor. Yani her Yuan 10 Yuan 1 Dolar ediyor. Her 10 Yuan 1 Dolar ediyor. Yani her oyuncak bebek için 1 dolar alacak. Yani oyuncak bebekleri için toplamda 100 dolar alacak. Ve sonra, oyuncak bebekleri için bu 100 dolar'ı aldığında bunları Yuan'a çevirmek isteyecek. Bu 100 Doları Yuan'a çevirmek isteyecek. Bu girişimci için olacaklar bunlar. Ve işleri gerçekten basitleştirmek için, daha rahat anlaşılması için diyelim ki Çin ve Amerika arasında ticaret yapan sadece 2 kişi var. Şimdi burada sağ tarafta neler olduğu hakkında biraz düşünelim. Bu girişimci Çin'e 50 kutu kola gönderecek. Burada bir kutu kolamız var, evet kola. Bunlardan 50 tanesini Amerika'dan Çin'e gönderecek. Ve karşılığında eline ne geçecek bakalım. Malını Çinli distribütörlere satıyor onlar da mal bedelini Yuan'la ödeyecekler. Böylece her kutu kola için cari pariteyle veya cari fiyatla eline 10 Yuan geçecek. kutu başına 10 Yuan alıyor. 10 Yuan çarpı 50 kutu evet 500 Yuan edecek. Yani eline 500 Yuan geçecek. ve sonra Evet bunu bir farklı farklı bir renkle yazayım. Masraflarını şimdi Dolarla ödemesi gerektiği için bu 500 Yuan'ı Dolar'a çevirmeye çalışacak. Şimdi almak istediği parite neydi, hedeflediği? Masraflarını karşılayabilmesi için, 10'a 1 alması gerekiyor. Yani 500 Yuan verip 50 Dolar alacak. Şimdi şunu bir tam bir netleştirelim bu girişimci her 10 Yuan için 1 Dolar alacağını hesaplıyor ve 100 Dolarını 1,000 Yuan'a çevirmek istiyor. Şuraya yazalım 1,000 Yuan Eğer bu zaman sürecinde ticaret işlemi yapanlar sadece bu 2 kişi ise, neler olacak? Bariz ki bu girişimcinin ABD'ye Amerika'ya gönderdiği malların bedeli bunun Çin'e gönderdiklerinden daha fazla. Yani bir ticaret dengesizliği oluştu. Bunu Dolar bazında düşünecek olursak bu girişimci ABD'ye 100 Dolar'lık mal gönderiyor ancak diğer girişimci Çin'e sadece 50 Dolar'lık mal gönderiyor. Yani 50 Dolar'lık ticaret dengesizliği var. Çin, kendisine gönderilenden 50 Dolar'lık daha fazla mal ihraç etti. Eğer bunu Yuan bazında düşünmek isterseniz 500 Yuan'lık bir ticaret dengesizliği var. Ve bu sebeple, bu girişimci diğerinin işleminden daha yüksek bir tutarda Dolar'ı Yuan'a çevirmek istiyor. Ama burada dikkat: Yuan'a olan talep Dolar'a olan talepten daha fazla Peki, şimdi ne olacak? özellikle de eğer işlem yapanlar sadece bu 2 kişi ise. Eğer sadece bu 2 kişi işlem yapıyor olsa 2 kişi işlem yapıyor ise bu girişimci diyecek ki: 'Tamamdır, şimdi 10 Yuan'ım var ve bunları Dolar'a çevireyim.' Tabii aslında bu piyasalarda daha fazla çok daha fazla katılımcı var. Neyse bu gişimicinin çevirmesi gereken tutar diğerine göre daha fazla. Eğer gerçekten işlem yapanlar sadece bu 2 kişi olsaydı parasının tamamını Yuan'a çevirmesi mümkün parasının bile olmayacaktı çünkü piyasada zaten sadece 500 Yuan var. Bu girişimci eline 1,000 Yuan geçeceğini düşünüyor. Doğal olarak eğer Yuan'ın değeri yükselirse, bir önceki videoda gördüğümüz gibi belki Yuan çevirmek isteyen kişi sayısı artabilir veya Dolar çevirmek isteyen kişi sayısı azalabilir. Şimdi bütün bunlar hakkında bir tekrar düşünelim. Bunun potansiyel bir ticaret dengesizliği oluşturması esas bunu düşünmemiz gerekiyor. Yani sonuçta Yuan için olan talep Dolar talebinden daha fazla. Burada 1,000 Yuan'lık talep var ama satılan Yuan miktarı sadece 500. Veya diğer taraftan da bakabiliriz. Sadece 50 Dolar'lık talep var. Ve satılmak istenen Dolar miktarı da 100. Yani herhalikarda bir dengesizlik var. Sonuçta ne olacak? Sonuçta, bakış açınıza göre, dolar'ın fiyatının düşeceğini söyleyebilirsiniz. Veya Yuan fiyatının yükselebilceğini söylersiniz. Ve işlem dinamikleri de yine bir önceki videoda gördüğümüz gibi olacak. Buradaki girişimci Yuan'larının bir kısmını satacak. Ve sonra diyecek ki ' Dur bir dakika karşımdaki bunları almayı gerçekten çok istiyor' Ve onun üzerine 'Pekala, neden her 10 Yuan'ıma 1 Dolar vermek yerine, her 9 Yuan'ım için 1 Dolar vermiyorsun?' yada 2 gün sonra 'Neden her 8 Yuan'ım için 1 Dolar vermiyorsun?' diye soracak. Ve böylece Yuan'ın değerini yükseltmeye devam edecek. Ve gittikçe Dolar karşılığında her 1 Dolar karşılığında daha az miktarda Yuan veriyor olucak. Ve diyelim ki bu bir süre böyle devam etti. Şimdi bu ticaret dengesizliğini gerçekten incelemek istiyoruz. Ve diyelim ki bir noktada -ki muhtemelen öyle olacaktır. Piyasaya gitgide daha fazla katılımcı gelecektir. Çünkü şimdi bu girişimci için yeterince Yuan yok. Ama görebildiğiniz gibi, Yuan'ın fiyatı yukarı gidiyor. Ve tam da bu sebepten bu ticaret dengesizliği sebebiyle Dolar'larını Yuan'a çevirmek isteyenler Yuan'larını Dolar'a çevirmek isteyenlerden daha fazla olduğu için parite değişiyor. Yuan daha pahaı hale geliyor. Eskiden 10 Yuan 1 Dolar ediyordu şimdi belki 8 Yuan 1 Dolar ediyor. Şimdi bütün bu gelişmeler sonucuna geldiğimiz durum bu. Hepsi bu buradaki arz talep dengesizliğinden kaynaklanıyor. 1 Dolar için 8 Yuan. Peki buradaki gerçek nedir? Bu girişimcinin oyuncak bebeklerini 10 Yuan karşılığında satması gerekiyordu ki bu bu da eskiden 1 Dolar'ın karşılığıydı. Ama şimdi Yuan'larını kaçtan satıcak. 10 Yuan'a satması gerekiyor. Şimdi parite 1 Dolar için 8 Yuan. Buraya kadar tamam mıyız? Şimdi bu oyuncak bebeğin maliyetini bir düşünelim. Şimdi bu oyuncak bebekler Amerika'da Yuan değer kazanmış olduğu için eskiden bunlar 10 Yuan idi. Ve çarpı her 8 Yuan için 1 Dolar ediyor Yani bu eşittir Yuan'lar birbirini götürüyor. Bunu kimya derslerinde görmüş olabilirsiniz. 10'u 8'e bölersek sonuç nedir? 1 tam 1 bölü 4. Ki bu da zaten 1.25 Dolar eder. 1 Dolar ve 25 sent. Oyuncak bebeklerin Amerika'daki fiyatının Dolar bazında yükseldiğine dikkat edin. Şimdi biraz da buradaki kola üreticisinin durumuna bakalım. Bu girişimcinin maliyeti veya satmak zorunda olduğu rakam diyelim, 1 Dolar. Şimdiki parite neydi? Öbür türlü yazayım Dolarları sadeleştirmemiz gerekecek. Her 1 Dolar için 8 Yuan'ımız var. Dolar'ları sadeleştirelim. 8 kere 1. Çin'deki satış fiyatı artık 8 Yuan olacak. Dikkat edin her iki girişimci de kendi lokal paraları bazında fiyatlarını değiştirmediler. Aslında fiyat değişikliği yok. Ama parite hareketleri yüzünden Yuan daha pahalılandığı için, Çinli üreticinin malları artık Dolar bazında daha pahalı hale geldi. Ve Amerika'lı üreticinin malları ise Yuan bazında daha ucuz. Peki bundan sonra ne olacak? Bu durumda ne olur? Fiyatı 1 Dolar iken Amerika'daki oyuncak bebek talebi 100 tane idi Ancak şimdi fiyat 1.25'e yükseldi. Ve bu fiyat bu yüksek fiyattan artık Amerika'daki oyuncak bebek talebi artık sadece 50 tane. Düştü. Ve diyelim ki burada ise, eskiden Çin'de 50 kutu kola için talep varken, çünkü fiyatı 10 yuan idi ama şimdi fiyatı düştü. Ve şimdi tahmin edebilirsiniz ki talep var talep artıyor ve şimdi bu girişimcinin mallarının fiyatı düştüğü için 50 kutuluk talep yerine, belki bir rakam söyleyelim. 80 kutuluk talep var. Belki şimdiki talep 80 kutu. Peki şimdi ticaret dengesizliğine ne oldu? Daha önce her iki para cinsinde de daha fazla oyuncak bebek alıyorduk eğer Amerika perspektifinden düşünürseniz ve daha az kutu kola gönderiyorduk. Ancak şimdi daha az oyuncak bebek alıyoruz çünkü artık Amerika'da daha pahalı oldular ve daha fazla kutu kola ihraç etmeye başladık. Bu mantığın tam olarak nasıl işlediğinden emin değilim, bunu bulmayı size bırakıyorum. Ama bir para birimi gitgide daha pahalı hale gelirken, bu ülkelerin ihraç ettikleri mallara olan talep düşüyor aynen oyuncak bebeklerde gördüğümüz gibi. Diğer yandan, diğer para birimi gitgide ucuzlarken ihraç ettikleri mallara olan talep artıyor çünkü diğer para birimleri cinsinden bakıldığında malları daha ucuz hale geliyor. Ve sonunda ticaret dengesizliği yerine ticaret dengesine ulaşıyoruz.