Talebin Fiyat Esnekliğini Belirleyen Faktörler

de bundan önceki videolarda talebin fiyat esnekliği kavramını öğrenmiş ve bu konunun üzerinde epeyce durmuştuk Bu videoda İsa talebin fiyat esnekliği nin daha çok ya da daha az esnek olmasına sebep olan faktörlerin neler olduğunu inceleyeceğiz Evet bu faktörleri ya da etkenleri talebin fiyat esnekliğini belirleyen faktörler olarak adlandırabiliriz bu faktörlere geçmeden önce esnek ya da esnek olmayan bir piyasanın neye benzediğine değinmek istiyorum Hemen fiyat ve miktar eksenlerini çizeyim artık bu eksenlere oldukça Aşina olduğunuzu düşünüyorum yatay eksene miktarı dikey ekseni de fiyatı koyalım talebin fiyat esnekliği nin miktardaki yüzdelik değişimin fiyattaki yüzdelik değişime oranı olduğunu hatırlıyorsunuz değil talebin fiyat esnekliği nin çok esnek olması ya da büyük bir değere sahip olması fiyatta bu kirli bir yüzdelik değişim için miktardaki yüzdelik değişiminde büyük olacağı anlamına gelir isterseniz grafik üzerinde de gösterebilirim bu şekilde daha düz bir talep elbise çizdiğim ve not edeyim yüksek esneklik talebin fiyat esnekliği nin küçük bir değere sahip olması da miktardaki yüzdelik değişimin fiyattaki yüzdelik değişimden çok etkilenmediği durumlarda ortaya çıkar Dikey eksene ne kadar yaklaşırsak esneklik ve o kadar düşük olur evet esnekliğin küçük ya da düşük olduğu durumu da buna benzeyen bir eyle gösterebiliriz düşük esneklik talep eğrisinin tamamen dik olduğu başka bir değişle tam esnek olmayan talep verilerini incelediğimiz farklı videolarımızı olduğunu da hemen ekleyeyim Şimdilik yüksek ya da düşük esneklik durumlarına yakın olan erileri değerlendirmeye alacağız esnek olmayan ya da çok esnek gibi uç durumlarda Ayrıca inceleyeceğiz ve ekonomistler talebin fiyat esnekliğini belirleyen faktörler olarak ikame mallar zaman aralığı gelir Payı lüks ve ihtiyaç malları ve piyasanın Dağlı gibi kavramlara değildirler isterseniz sırayla gidelim ve ikame mallarla başlayalım Öncelikle söz konusu olan mal ya da hizmetin yerine geçebilecek yani onu ikamet edebilecek bir sürü farklı mal ya da hizmetin olduğu bir senaryo inceleyelim Eğer piyasada bir sürü ikame mal varsa talebin fiyat esnekliği nasıl etkilenir ikame mal ya da hizmet sayısı çok olan piyasalara örnek düşünürsek aklımıza gelebilecek örneklerden biri Örneğin elma olabilir elmanın birçok çeşidi var Öyle değil mi bu durumda Yani elma piyasası söz konusu olduğunda fiyattaki belirli bir yüzdelik değişim için Talep edilen elma miktarının yüzdesinde önemli bir değişim olmasını bekler miyiz beklemez miyiz az önce de söylediğim gibi elma O çok çeşidi var ve eğer elmanın belirli bir çeşidinin fiyatı artarsa insanlar hemen ikame elmalara yönetirler Öyle değil mi mi Hatta bu vesile ile her zaman aldıkları elma çeşidi yerine farklı elmalar deneyip belki de daha çok beğenecek leri bir elma çeşidi ile Tanışabilir ler Bu da ikame mal ya da hizmetlerin bulunmasının esnekliğinin yüksek olması sebebi olduğu anlamına gelir yüksek esneklik ne demektir miktar fiyattaki değişime son derece bağlı olacak ve fiyattaki en küçük değişimlerden bile büyük ölçüde etkilenecek Aynen burada olduğu gibi benzer bir mantıkla ikame mal ya da hizmetin olmadığı yada sınırlı sayıda olduğu bir senaryoda fiyat ne kadar değişirse değişsin çok ya da az fark etmez insanların belirli bir malın ya da hizmetin yerine koyabilecekleri başka bir alternatif olmadığı için Talep edilen miktar da önemli bir değişim beklemeyiz bu durumda çok düşük esneklik olarak not edelim sıra geldi zaman aralığına bu esnekliği nasıl etkiler dersiniz şemsiye sattığınız ve bir anda Yağmur başladığını düşünün yağmur yağmaya devam ettiği kısıtlı zaman aralığına fırsata çevirmek için değerlendirecek olursanız sattığınız şemsiyelerin fiyatını arttırabilirsiniz çok sayıda insan olan bir yerde satış yaptığımızı varsayalım fiyatı ne olursa olsun bu kısa zaman aralığında insanların sattığınız şemsiyeleri almaya oldukça hevesli olacaklarını ön görebilirsiniz Evet bu da söz konusu olan kısa zaman aralığında talebin fiyat esnekliğini düşük olacağı anlamına gelir düşük esneklik daha uzun bir zaman aralığında ise insanlar şemsiyeler için çok yüksek bir fiyat talep ettiğinizi görecek fırsatçılık yaptığınızı düşünecek ya da onları kazıklamaya çalıştığınız almayacak ve ikame mal bulmak için zamana sahip olacakları içinde bir önceki durumda da olduğu gibi esneklik da ne olacak esnekliğin neden miktarın Fiyata göre değişim olarak tanımlandığını Anladınız değil mi sırada gelir payı var Öncelikle gelirinizin çok küçük bir kısmını ayırmanız gereken bir mal düşünelim Örneğin sakız sakız ın fiyatı 25 kuruştan 50 kuruşa yükselmiş olsun bunun Talep edilen miktarı azaltacağını düşünebiliriz ama yirmi beş kuruşla 50 kuruş arasında birinin Maddi durumunu etkileyecek çok büyük bir fark olmadığından bir malın gelir payı ne kadar düşükse piyasasında o kadar az esnek olacağını söyleyebiliriz Şimdi de tam tersi bir durumu düşünelim ve gelir Payı daha yüksek olan bir malı ele alalım Örneğin bir araba satın alma durumunu değerlendirir söz konusu olan senaryoda insanların gelirlerinin Hatta birikimlerinin Önemli bir kısmını arabaya harcadıklarını düşünecek olursak arabaların fiyatı iki katına çıkarsa insanların aynı sayıda araba talep etmeyeceklerini tahmin etme ki bu olmaz öyle dedim zaten Böyle bir durumda araba için harcayacaklarını paraları da olmaz çünkü gelirleri ya da bir kimleri Muhtemelen aynı araba için iki kat harcama yapmaya yetmeyecektir araba fiyatları iki katına çıktıysa Bu ekonomik koşullar altında daha Öncelikle ihtiyaçları odaklanmakta akıllıca olabilir Her neyse araba piyasası için konuşacak olursak bu örnek esnekliğinin yüksek olması olarak yorumlanır fiyattaki değişimlere daha hassas olmak daha esnek olmak anlamına gelir Peki lüks ve ihtiyaç duyulan mallar ayrımı söz konusu olduğunda durum nedir isterseniz ihtiyaç duyulan mallar ya da kısaca ihtiyaç mallarıyla başlayalım Bunlar ihtiyacınız olan fiyata artsa bile alabilecek yeterli paranız olması durumunda almaya devam edeceğiz mallardır Örneğin 1 Diyabet hastası için insülin bir ihtiyaç malıdır fiyatı artsa bile insülin almaması ya da almamayı tercih etmesi gibi bir durum düşünün oy verdim insülinin fiyatı yüzde yirmi otuz yada yüzde 40 arsada Talep edilen miktar da herhangi bir değişim olmaz çünkü aynı miktarda insüline ihtiyaç devam eder bu da ihtiyaç mallara olan talebin daha az esnek olması anlamına gelir düşük esneklik şimdi Delüks mallardan bahsedelim Örneğin altın küpeler altının fiyatı çok artarsa insanların birçoğu 61 küpe çok da ihtiyacım yok diye düşünür Ne de olsa 61 küpeye sahip olmanın ya da olmamanın insanın günlük hayatı üzerinde çok büyük bir etkisi yoktur bu da lüks mallara talebin fiyat esnekliğinin yüksek olması anlamına gelir tabii Burada bazı istisnalardan bahsedebiliriz çok lüks bir mal düşünelim Hayal etmekte zorlanacağınız kadar pahalı bir ceket olsun Eğer bu ceketin alıcısı olan insanlar için gelir payı düşükse ve bahsi geçen ceket insanların ikame edemeyecekleri düşündükleri yani bu eşsiz bir marka ya da tasarıma sahip ise bu durumda esneklikte çok yüksek olmayabilir Ancak bunun bir genelleme olduğunu da eklemek istiyorum bazen durum buyken bazen de bir ceket daha almasam da olur diye düşünebilirler bahsetmek istediğim son faktör piyasada ağırlığı isterseniz yine elma piyasasını ele alalım Bu sefer bir örnek daha ekleyelim ve elmayı da kapsayan çok daha geniş bir piyasa düşünelim market ürünleri ya da gıda piyasası İkisi de yemek üzerine olan bu piyasaların hangisi daha dardır dersiniz Tabii ki elma piyasası elma genel olarak Market ürünlerinin bir alt kümesidir bir çeşit gıdadır öyle değil mi elma piyasası gibi bahsi geçen piyasa Ne kadar darsa daha fazla ikame mal bulunabilir demek istediğim şey eğer elmanın fiyatı artarsa insanlar armuda muza ya da farklı meyvelere yenebilirler Bu da miktarın fiyattaki değişimlere daha hassas olması anlamına en yüksek esneklik olarak not ediyor bahsedilen Piyasa ne kadar geniş ya da büyükse esneklik ve o kadar düşük Olur tabii gıda piyasasındaki mallara ihtiyaç gözüyle bakabiliriz fiyat artsada gıda tüketmeye bırakamayız ya da bunun yerine koyabileceğimiz başka bir mal yoktur öyle değilim Maalesef başka mallar karın doyurmuyor gıdayı ikame edemeyiz ve bu yüzden de ihtiyaç olarak değerlendirebiliriz Piyasa ne kadar geniş ya da büyükse esneklik ve o kadar düşük olur ve sonuçta talebin fiyat esnekliği nin daha düşük olduğunu söyleyebiliriz Biz o