If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *.kastatic.org ve *.kasandbox.org adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Ana içerik

Tekel Fiyat Farklılaştırması

Fiyat farklılaştırması, tüketicilere ödemeye razı oldukları fiyatı ödetmektir. Bir tekel, her bir tüketiciden ödemeye razı olduğu fiyatı isterse ne olur? Fiyat farklılaştırmasının hasıla ve tüketici fazlası kaybı üzerindeki etkilerini öğrenmek ister misiniz?

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Henüz gönderi yok.
İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.

Video açıklaması

Evet şimdi bir şehirde ya da kasabada tek bir otel olduğunu ve bilinmeyen Bir nedenden dolayı da başka kimsenin bu kasabaya Otel inşa edemediğini düşünelim Evet bu piyasaya da pazar girişe kapalı bir pazar Yani bu kasabadaki konaklama ya da Otelcilik sektöründe tek bir oyuncu var bu durumda mahs ettiğimiz Otel bir tek el yada Monopoly trolledim Evet piyasadaki tek oyuncu Sizsiniz o ya da bu sebepten dolayı bu piyasaya başka kimse giremiyor burada bir teker için çizilmiş maliyet yapısı ve Talep eğrisi var marjinal maliyet hakkında daha önce konuşmuştuk öncelikle bu şekilde düşük olacağını ama zaman içerisinde artacağına biliyoruz bunun bir otel için geçerli olup olmadığı konusunda tartışabiliriz Ama dediğim gibi bu sıkça karşımıza çıkan son derece tipik bir modeldir marjinal maliyet ortalama toplam maliyetini bu olduğunda ortalama toplam maliyet aşağı yönlü oluyor minimum değerini alıyor ve marjinal maliyetin ortalama toplam Maliyetten yüksek olduğu Aralık'ta da artmaya başlıyor Bir teker için çizilebilecek Talep eğrisi de benzer bir mantık izler fiyat yüksek olduğunda başka bir değişle örneğimizde ki otelin gecelik fiyatı yüksek olduğunda otelde kalmak isteyen insanların sayısı da düşük olacaktır fiyat düşük olduğunda ise otelde daha fazla insan kalmak isteyecektir Öyle değil mi Diğer videolarda Tekerler için marjinal Kazan çevresinin talep perisinden farklı olduğunu görmüştük Bunun sebebi ise bir otel odasının fiyatı Örneğin 500 lira olduğunda sadece bir odayı satabilirsiniz Eğer iki odayı satmak isterseniz Belki de 400 lira istemelisiniz Ama bu bizi talep eğrisinde bir miktar aşağı indirir ikinci O da için 400 lira istediğinizde bu ve biri de bu fiyatı ödemeye razı olduğunda artık birinci O da içinde 400 lira istemek zorundasınız Tekel piyasalarında tüm tüketicilerden Bir tüketiciden istediğiniz fiyatın aynısını istemelisiniz bu noktada bazılarımızın otellerde Bu durumun bu şekilde gerçekleşmediğini düşündüğünüzü biliyor yani otellerde Genellikle aynı oda tipinde kalan müşterilerin birçoğu O da için farklı fiyatlar ödüyor olabilirler Otel örneğini seçmemin sebebi de bu zaten Bilginç olması Şimdi size otellerde aynı odanın farklı fiyatları satılmasının arkasındaki sebebi Anlatmaya çalışacağım Çünkü herkesten aynı fiyatı istememiz gereken sıradan bir durumu değerlendirdikten sonra bir de farklı fiyat uygulaması ya da ekonomide daha çok karşımıza çıkan tabiriyle fiyat farklılaştırması adını verdiğimiz ve herkesten aynı fiyata istememizin gerekmediği başka bir durumu inceleyeceğiz o ile herkesten aynı fiyata istediğimiz senaryo geri dönelim 500 liralık bir odadan 400 liralık iki odaya geçtiğimizde marjinal kazancımız 400 lira değildir neden diyecek olursanız İlk 500 lirayı da artık 400 lira olarak değerlendirmeliyiz 500 liradan 800 liraya çıkarız 900 liraya değil bu da marjinal kazancın 300 lira olması Yani toplam kazancın 500'den 406 400 eşittir 800 liraya çıkması anlamına gelir diğer videolarda bu kadar fazla ayrıntıya girmemizin sebebi de bu zaten o videolarda sayı tablolarından yardım almıştık isterseniz burada aynısını yapabiliriz tekerlerin marjinal kazanç ellerinin evinin talep eğrisinin negatif eğiminin iki katı olmasının nedeni de budur Evet bu durumda marjinal kazanç eğrisi de buna benzeyen bir şey olur Daha önceki videolarda bahsettiğimiz gibi mantıklı olan marjinal maliyeti ve marjinal kazanca eşit olduğu miktarı üretmektir bu durumda bu Tekelde bu miktar üretir isteyeceği fiyatta Talep eğrisi ne gidelim Evet bu tekel'in bu fiyatı talep etmesi gerekir ekonomik kârı hakkında düşünecek olursak her oda için bu fiyatı talep ettiğinde ortalama toplam maliyet eğrisi burada bu aradaki farkta odabaşı'na elde edici ekonomik kârı verir kârı O da sayısıyla çarptığımızda da başka bir deyişle bu olan bize toplam kârı verir burada bir miktar tüketici fazlası var Ve bu da tüketicilerin ödemeye razı oldukları fiyatla ödedikleri fiyat arasındaki farktan elde ettikleri faydadır Evet tüketici fazlasını da bu şekilde işaretleyelim otel odasına 500 lira vermeye razı olan bu ilk tüketici diğer tüketiciler gibi odabaşı'na ve ki de sadece 300 lira ödüyor ve bu birim başına elde edilen fayda tüketici bu dönüyor 200 lira cebinde kalıyor otelin kasasına girmiyor burada bir tüketici fazlası kaybı olduğundan da bahsetmiştik marjinal maliyet talep eğrisini eşit olduğunda dağıtım etkinliği gerçekleşiyordu diğer videolardan tüketici fazlası kaybının da burası olduğunu Yani bu şekilde gösterildiğini hatırlayacaksınız O halde diğer senaryoyu da gözden geçirelim mi şimdi de tüketiciler ödemeye razı oldukları fiyatı talep eden bir otel olduğumuzu düşünelim size gerçekte var olmayan biraz idare et bir senaryo çizeceğim ve bu sayede uç bir örneği incelemiş olacağız diyelim ki otelinize son model insanların aklını okuyan bir bilgisayar aldınız bu bilgisayar sayesinde tüm potansiyel müşterilerinizin bir otel odası için ne kadar para ödemeye razı olduklarını bile biliyorsunuz Mesela telefonda Otel aradım diyelim bilgisayar Emrah 375 lira vermeye razı diyor Siz de benden tamı tamına 300 Bu sıra istiyorsunuz ne eksik ne de fazla ben de kabul ediyorum Daha fazla yani 500 lira ödemeye razı olan bu ilk tüketici aradığında da ondan tam 500 lira istiyorsunuz ve o da kabul ediyor Belki odaya 500 lira ödeyen müşteriye özel bir hizmet sunabilir ve kendisini ayrıcalıklı bir hizmet Satın almış Premium bir odada kalıyormuş gibi hissetmesini sağlayabilirsiniz Zaten 500 lira vermeye razı ama ben size üst düzey bir odaya da hizmet değil 375 liraya otelde kalmaya razıyım Neyse herkesin öncelikleri farklı bu durumda satın alınan yeni odalar için eski Odaların fiyatını değiştirmek durumunda kalmazsınız ve marjinal Kazancı birisi de bu sebeple bu kadar hızlı azalmaz her bir yeni O da için tüketicinin ödemeye razı ise o fiyatı istiyorsunuz ve tüketici de o fiyat ödüyor bu durumda Talep eğrisi ile marjinal kazanç eğrisi birbirine eşit olur Farklı fiyat uygulaması yani bu fiyat farklılaştırması yapabiliyorsunuz not edeyim mi Fiyat farklılaştırması fiyat farklılaştırması her bir tüketiciye özel fiyat vermek ve ödemeye razı olduğu fiyatı istemek anlamına gelir Bunun kulağa Pek de iyi gelmediğinin farkındayım yani kendinizi 500 lira vermeye razı olan ilk müşteriyi kazıklıyor ve cebinde 300 lira olan müşteriyle kaçırmamak için Normalde yapmamız gereken bir indirim yapıyor gibi hissedebilirsiniz demek istediğim normal hayatımızda böyle bir şey yapmak ne kadar etek ve Doğrudur tartışılır ama uygulama alanına göre de değişebilir ancak fiyat farklılaştırması nın yasal bir şey olduğunu söylemem lazım hatta bunun halihazırda Otelcilik sektöründe gerçekleştiğini bile söyleyebilirim Evet aynı o da için tüketicilerden ödemeye razı oldukları farklı fiyatlar isteyen oteller var Bir otelde kaldınız da yan odada kalalım sizden farklı bir fiyat Ödemiş olma olasılığı son derece yüksek de aynı durum hava yolları için de söz konusudur Hatta benim ilk aklıma gelen sektör havayolu sektörü önce sınırlı sayıdaki ucuz koltuklar satılır biletini erken alanlar daha ucuza Uçar sonra fiyatlar yavaş yavaş artar ta ki son gün ya da saat yeri kalan boş koltukları satmak için yeniden fiyat düşürünce kadar veya tam tersi uçakta tek bir koltuk kalmıştır ve bu koltuğu havayolu acil toplantısı çıkan bir işadamına çok daha pahalıya satabilir Tabii ki az önce sihirli bilgisayar örneği de olduğu gibi kusursuz bir fiyat farklılaştırması yapmak mümkün değildir ama kar mümkün olduğunca maksimize edilmeye çalışılır bunun için farklı zamanlarda farklı satış kanalından da farklı fiyatlara alabilirsiniz değişken fiyatlar sayesinde satıcılar tüketicinin ödemeye razı olduğu fiyata mümkün olduğu kadar yaklaşmaya çalışırlar her bir tüketicinin ne kadar ödemeye razı olduğunu tamı tamına bildiğimiz bu üç örneğe geri dönecek olursak ağrı ve işimizi etmek isteyen bu tekel'in üretmesi gereken mantıklı miktar ne olacaktır marjinal maliyet limacina kazancın kesişim noktasında alalım marjinal Kazan çevresiyle Talep eğrisi aynıydı Tam da burası tekerrür etmesi gereken miktar Peki istediği fiyat ne olacak hemen video durdurun ve biraz düşünün buradan dikey eksene bu şekilde ilerleyip burayı işaretlemiş olabilirsiniz ama otelin her bir tüketiciden farklı bir fiyat istediğini aklınızdan çıkarmalısınız demek istediğim burada ilk örnekteki gibi herkesin ödediği tek bir fiyat yok pazarlık usulü olduğunu da düşünebilirsiniz otelin üretmesi gereken yada bu durumda arz etmesi gereken miktarı Yani o da sayısını ve bu miktarda ortalama toplam maliyeti bulabiliriz ama o da başına kâr tüketicilerin ödemeye razı oldukları fiyata bağlı olacak 1. tüketici çok fazla ödemeye razı ve ilk örnekteki gibi tüketici fazlası olur bu firmaya da Otel bu kârı kendisi alacak Hatta otelin tüm kağıdı toplama durumu tüm tüketiciler için de geçerli olacak şimdi çok şaşırtıcı bir durumla karşı karşıyayız Tekel ya da Monopoly olan firma fiyat farklılaştırması yapabildiğin de ekonomik ağrının ne kadar arttığını görüyor musunuz tüketici fazlası fiyat farklılaştırması da iyice azaldı ve bu uç örnekte tamamen kayboldu marjinal maliyetin marjinal Kazancı eşit olduğu miktarı üretiyoruz