If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *.kastatic.org ve *.kasandbox.org adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Ana içerik

Maliyet Enflasyonu

Petrol fiyatlarındaki artışın ekonomiyi yavaşlatıcı ve enflasyonu artırıcı etkisi. Orijinal video Sal Khan tarafından hazırlanmıştır.

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Henüz gönderi yok.
İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.

Video açıklaması

Arkadaşlar merhaba ,son iki videodur Toplam talep eğrisinin sağa kayarak enflasyona neden olduğu durumu inceliyoruz Buna “talep enflasyonu” diyoruz Bu videodaysa, kısa dönem toplam arz eğrisinin Sola kaydığı ve böylece Enflasyona yol açtığı durumu ele alacağız Buna da “maliyet enflasyonu” deniyor neymiş Maliyet Enflasyonu Şimdi standart grafiğimizle başlayalım Bu toplam fiyat ekseni bu da reel toplam üretim yani Reel GSYİH Arkadaşlar bu videoda kısa döneme ağırlık vereceğim Bu toplam talep yani bu bizim toplam talep eğrimiz Kısa dönemde toplam arz ki odaklanacağımız şey bu işte böyle bir şey Yani bu gördüğünüz kısa dönem toplam arz eğrisi Bu da bizim halihazırdaki fiyat seviyemiz Şimdi şu sorulara dikkat edelim arkadaşlar Kısa dönem toplam arz eğrisi neden böyle gittikçe dikleşen bir eğri oluyor? Veya cebirsel ifadeyle tanımlıcak olursak sağa ilerledikçe eğimi neden sürekli artıyor? Burada şöyle düşünebilirsiniz Reel GSYİH buradaysa ve belki de potansiyelinin çok altında bir performans sergiliyorsa Ekonomide büyük miktarda aşırı yani atıl kapasite var demektir Bu atıl işgücü kapasitesi, atıl fabrika kapasitesi de olabilir Şimdi devam edelim Bu ekonomiyi daha üretken kılmaya çalıştığımızda İnsanların talebinde büyük bir artış olmuyor Burada fiyatların çok fazla artmasına gerek yoktur çünkü ekonomi büyük bir durgunluk içindedir Ancak GSYİH arttıkça, hatta belki potansiyelinin üstüne çıktıkça Aşırı ısınmaya başlar çünkü insanlar çok yüksek kaynak kullanımına ulaşmaya çalışmaktadır. İşgücü piyasasına daha fazla insan girmekte daha uzun saatler boyunca çalışmakta, fazla mesai yapmaktadır. Bu yüzden ne olucak arkadaşlar fiyatların artması gerekicek Yani burada, GSYİH’deki belli bir artış, fiyatlarda büyük bir yükselişe neden olmuyor O yüzden eğim mesela burada olduğundan daha düşük Burada, GSYİH’deki aynı artış, fiyatların önemli ölçüde artmasına neden oluyor Bunu söylediğimize göre, düşünelim şimdi Toplam arz eğrisi sola kayarsa ne olur? Şunu da düşünebiliriz: Neden sola kaysın ki? Neyse önce bir sola kaydıralım da Sola kaydırdığımızda ne oluyor ona bakalım evet şöyle bir şey oluyor yani eğri üzerindeki tüm noktaları sola kaydırdım Yeni bir denge fiyatı ve denge GSYİH oluştu Eski denge fiyatı buydu eski denge reel GSYİH de buydu Ve yeni denge fiyatıysa bu Ayrıca bu gördüğünüzde yeni denge reel GSYİH Gördüğünüz gibi, bariz bir enflasyon ortaya çıktı noldu Fiyatlar arttı ve bu Talep enflasyonundan Gerçi hangi açıdan baktığınıza göre değişebilir ama, genel olarak bu Talep enflasyonundan daha kötü bir durumdur çünkü Talep enflasyonunda burada görmüştük ekonomi aşırı ısınırken Hiç olmazsa reel GSYİH artıyordu Buradaysa durum daha farklı ne oluyor? Fiyatlar yükseliyor Fiyatlar yükseliyor GSYİH azalıyor Arkadaşlar daha önce duymuş olabilirsiniz. Bu duruma “stagflasyon” deniyor Yani durgunluk sırasındaki enflasyon Evet bunu yazıyorum Stagflasyon. Yakın Amerikan tarihinde bunun iki çarpıcı örneği ile karşılaşabilirsiniz Bunlardan biri, 1973’teki Arap petrol ambargosu Yom Kippur Savaşında Amerika’nın İsrail’i desteklemesine tepki olarak konmuştu yazalım 1973 petrol ambargosu İkincisiyse, 1979’daki 1979’daki İran devrimi İran o zamanlar önemli bir petrol üreticisiydi hala da öyle. Ama 1979’da şimdi olduğundan bile daha ilerideydi Devrim gerçekleşirken, o kaos içerisinde, İran’ın petrol üretimi çok önemli ölçüde azaldı dolayısıyla bir petrol krizi baş gösterdi Bir petrol krizi eğriyi niçin sola kaydırıyor? ona bakalım hemen Her iki durumda da petrol arzı çok büyük oranda azaldı Bu aslında bir mikroekonomi olayı Eğer bir şeyin arzı önemli ölçüde azalırsa, fiyat, yani o şeyin fiyatı önemli ölçüde artar Ve ‘70’lerde, petrol, Amerikan ekonomisi için bugün olduğundan bile daha önemliydi 70’leri yaşayan arkadaşlar varsa . muhtemelen hatırlıyorlardır Çok çok fazla yakıt tüketen çok çok büyük arabalar vardı 1970’lerde, petrolün diğer kullanım alanları da şimdi olduğundan çok daha verimsizdi Dolayısıyla petrol, Amerikan ekonomisi için büyük bir girdiydi ve böyle büyük bir girdi birden bire çok çok pahalanırsa, ne olur iki şey söz konusu olur Tedarikçiler, belli bir üretim seviyesi için daha fazla fiyat talep eder Ne derler Bunu evine götürmemi mi istiyorsun? Kamyonunu mu işleteyim? yada daha fazla para vereceksin Yani belli bir üretim seviyesine karşılık tedarikçilerin talep ettiği fiyat artar. Bunu böyle düşünebilirsiniz hatta şöyle de düşünebilirsiniz Belli bir fiyat seviyesi karşılığında tedarikçilerin yapacağı üretim azalır ne dedik belli bir fiyat seviyesi için Mesela dilerseniz bu fiyat seviyesini ele alalım, inceliyelim Tedarikçi, daha az üretim yapmak isteyecektir çünkü artık eskisi kadar gerçek kâr elde edememektedir Yani bunu bir sola kayma olarak düşünebiliriz Veya şöyle de diyebiliriz aslında Belli bir üretim seviyesi için Aynı seviyede üretim yapmaya devam etmemi istiyorsan daha fazla para ödeyeceksin ki maliyet artışımı telafi edebileyim yani arkadaşlar Ne kadar ekmek o kadar köfte Bunu yukarı doğru bir kayma olarak da görebiliriz ama Biz bu bağlamda bir sola kayma olarak ele alıyoruz bunu Görüyorsunuz Bu grafik, ‘70’lerde gerçekleşen iki petrol krizi sırasında olanları açıklıyor Petrol fiyatlarındaki bu artış yüzünden tedarikçiler, herhangi bir fiyat seviyesine karşılık Daha düşük arz sunmak istemişti Kısa dönem toplam arz sola kaymıştı. Hem enflasyon artmış, hem de durgunluk baş göstermişti Reel GSYİH düşmüştü