Ana içerik

Makroekonomi

Konu: Makroekonomi > Ünite 1

Ders 4: Reel ve Nominal GSYİH

Nominal Değerleri Reel Değerlere Dönüştürme

Google Classroom

GSYİH'yi enflasyona göre neden ve nasıl ayarladığımızı öğrenin.

Temel Noktalar

Ekonomi ile ilgili olan herhangi bir istatistiğin nominal değeri, verilen zamandaki para biriminin değeriyle ölçülür.
Reel değer, aynı istatistiğin enflasyona göre ayarlandıktan sonraki hâlini belirtir.
Birkaç yıl öncenin nominal ekonomik verilerini enflasyona göre düzeltilmiş, reel verilere dönüştürmek için geçmiş yıllar arasından başlangıç noktası olarak bir baz yıl seçilmelidir. Bu yıl keyfi olarak seçilebilir ve sonrasında da baz yıldan başlayarak bir fiyat endeksi oluşturulmalıdır. Fiyat endeksinin amacı seçtiğiniz baz yıldan başlayarak şimdiki yıla kadar değişkenlik gösteren fiyat değerlerindeki değişimi ölçmektir.

Giriş

Ekonomiye ait istatistiki verileri incelediğimiz zaman, nominal ve reel ölçümleri birbirinden ayırt edebilmek, enflasyonun bu verilere olan yanıltıcı etkisini saptayabilmek için çok önemlidir.

Enflasyonun bu istatistiki verilere olan etkisini dikkate almamak, uzakta olan bir cisme dürbünle bakmak gibidir; dürbün merceklerinin bir cismi ne ölçüde büyütebileceğini bilmediğiniz sürece o cisme olan uzaklığınızı tam olarak saptayamazsınız. Aynı şekilde, eğer enflasyon oranını bilmezseniz, Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'daki (GSYİH) artışın fiyatlardaki genel artıştan mı yoksa daha fazla miktarda mal üretilmesinden mi kaynaklandığını belirlemek zordur.

Herhangi bir ekonomiye ait istatistiki verinin nominal değeri, o verinin o dönemdeki fiyat düzeyine bakılarak oluşmuştur. Diğer yandan, aynı verinin reel değeri, enflasyona göre düzeltilmiştir. Genellikle reel değere daha çok önem verilir.

Nominal GSYİH'yi reel GSYİH'ye dönüştürmek

Aşağıdaki tablo ve grafik, bize Amerika Birleşik Devletleri'nin (ABD) 1960'dan bu yanaki GSYİH'sini beş yıl aralıklarla ve her bir aralığın nominal değeriyle gösterir. Başka bir deyişle GSYİH, belirtilen yılda gerçekleşen piyasa fiyatlarıyla hesaplanmıştır.

Eğer dikkatsiz bir analist, 1960 yılının nominal değerdeki GSYİH'sini 2010 yılının nominal değerdeki GSYİH'si ile karşılaştırırsa, üretimin 1960'dan 2010'a 27 kat arttığı çıkarımında bulunacaktır (1960 yılının

$\543$ milyar dolar değerindeki GSYİH'sini 2010 yılının

$\14,958$ milyar dolar değerindeki GSYİH'sine bölerek). Fakat yapılan bu çıkarım, son derece yanıltıcı olacaktır.

1960 ile 2010 yılı arasında üretimin artışını hesaplayabilmek için nominal değerdeki GSYİH ölçümlerini reel GSYİH'ye dönüştürmemiz gerekir.

ABD nominal GSYİH ve GSYİH deflatörü
Yıl	Nominal GSYİH, milyar dolar	GSYİH Deflatörü, 2005 = 100
1960	543,3	19,0
1965	743,7	20,3
1970	1,075,9	24,8
1975	1,688,9	34,1
1980	2,862,5	48,3
1985	4,346,7	62,3
1990	5,979,6	72,7
1995	7,664,0	81,7
2000	10,289,7	89,0
2005	13,095,4	100,0
2010	14,958,3	110,0

Kaynak: www.bea.gov

Unutmayın: Nominal GSYİH, yıl içerisinde üretilen her bir mal ve hizmetin o yıldaki piyasa içi fiyat değerleri ile çarpılıp bu çarpımların toplanmasıyla hesaplanır. Üretimin ne kadar arttığını ölçebilmek için fiyat değerlerini nominal GSYİH'den çıkarmamız gerekir. Bu çıkarmayı GSYİH deflatörünü hesaplayarak bulabiliriz.

GSYİH deflatörü ekonomide üretilen mal ve hizmetlerin fiyatlarının ortalamasını alan bir fiyat endeksidir. Yukarıdaki tabloda ve aşağıdaki grafikte GSYİH deflatörü yıldan yıla gösterilip eğilim çizgisi görsel olarak sunmuştur.

[Aşağıdaki tabloda 2005 yılındaki GSYİH deflatörünün 100'e eşit olması ne anlama gelmektedir?]

Yukarıdaki grafik, bize fiyat değerlerinin 1960'dan bu yana önemli derecede arttığını gösteriyor. 2010 yılındaki fiyat değerleri, 1960 yılının fiyat değerlerinden nerdeyse altı kat daha fazla. 2010 yılındaki deflatör 110 değerindeyken 1960 yılında deflatörün değeri 19'du. Bu bilgiden yola çıkarak, nominal GSYİH'nin artışının fiyat artışıyla bağlantılı olduğunu söyleyebiliriz, üretim ile (yani reel GSYİH'nin artışı ile ilişkili) değil.

Aşağıdaki grafik ise bize 1960'dan 2010'a kadarki ABD'nin nominal ve reel GSYİH değerlerini gösterir. 2005 yılı baz yıl olarak alındığından o yılın nominal ve reel GSYİH'si birbirine eşittir. Ancak, zaman grafiği yıldan yıla değerlendirdiğimizde nominal GSYİH'deki artışın reel GSYİH'deki artıştan daha büyük olduğunu görüyoruz. Nominal GSYİH'nin eğilim çizgisi, reel GSYİH'nin eğilim çizgisinden çok daha diktir, çünkü nominal GSYİH'deki artış, fiyatın artışı ile beraber şişirilmiştir. Bu şişkinlik özellikle 70'li yıllarda daha belirgin hâle gelmiştir.

Şimdi problem çözme zamanı! Grafiğe baktığınızda 1960 ile 2010 yılı arasında ülke içerisindeki üretim ne kadar artmıştır? Başka bir deyişle, reel GSYİH'deki değişim ne kadardır?

Nominal GSYİH iki nedenden dolayı artabilir: fiyat değerlerindeki ya da üretimdeki artıştan. Bu bilgiden yola çıkarak nominal GSYİH'ye dahil edilen fiyat değerlerini bu ölçümden çıkararak üretimdeki değişimi hesaplayabiliriz.

Adım 1: Nominal ölçümlerin değer cinsinden olduğunu anlayın.

start text, D, e, g, with, \u, on top, e, r, end text, equals, start text, F, i, y, a, t, end text, ×, start text, M, i, k, t, a, r, end text

veya

start text, N, o, m, i, n, a, l, space, G, S, Y, H, end text, equals, start text, G, S, Y, H, space, D, e, f, l, a, t, o, with, \", on top, r, u, with, \", on top, end text, ×, start text, R, e, e, l, space, G, S, Y, H, end text

[Bu kavramı daha iyi anlayabilmek için daha basit bir örneği inceleyebilir miyim? ]

Adım 2: Aşağıdaki formülü kullanarak GSYİH'yi hesaplayın.

start text, R, e, e, l, space, G, S, Y, H, end text, equals, start fraction, start text, N, o, m, i, n, a, l, space, G, S, Y, H, end text, divided by, start text, F, i, y, a, t, space, E, n, d, e, k, s, i, end text, end fraction

Fiyat endeksi, matematiksel olarak 1,00, 0,85 veya 1,25 gibi iki basamaklı ve ondalık bir değerdedir. Fakat bazı insanlar ondalık sayıları analiz etmekte sorun yaşarlar. Bu yüzden, fiyat endeksi tam bir sayı halinde gösterilmek için 100 ile çarpılır. Yüz ile çarpıldığında 100,85 veya 125 gibi tam sayılar elde ederiz. Ancak, nominal rakamların deflatörünü alıp reel figüre dönüştürken, yani fiyat endekslerini nominal değerlere böldüğümüzde bulduğumuz sonucu 100 ile çarpmamız gerekir. Bu nedenle reel GSYİH formülümüzde küçük bir değişiklik yapmamız gerekebilir:

Adım 3: 1960 yılından 2010 yılına reel GSYİH artış oranını hesaplayın.

Reel büyüme oranını yüzde olarak bulmak için, aşağıdaki formülü kullanmamız gerekir:

start fraction, start text, 2010, space, r, e, e, l, space, G, S, Y, H, end text, –, start text, 1960, space, r, e, e, l, space, G, S, Y, H, end text, divided by, start text, 1960, space, r, e, e, l, space, G, S, Y, H, end text, end fraction, ×, 100, equals, start text, y, u, with, \", on top, z, d, e, space, d, e, g, with, \u, on top, i, ş, i, m, i, end text

13, point, 598, comma, 5, –, 2, point, 859, comma, 52, point, 859, comma, 5, ×, 100, equals, 376

Başka bir deyişle, ABD'nin ekonomisinde mal ve hizmet üretimi 1960'dan beri %376 oranında, nerdeyse dört kat artmıştır. Tabi ki bu oran, gözle görülen gelişmeyi olduğu kadar yüksek görmez çünkü ürün kalitesindeki artışı ve yeni ürünler icat edilmesini dikkate almaz.

Şimdi de bu işlemi kendiniz deneyin!

Aşağıdaki tablo, reel GSYİH'yi hesaplamanız için gereken verileri içerir.

Adım 1. Tablodan gerekli bilgiyi alın.

1960 yılındaki reel GSYİH'yi hesaplamak için o yılın nominal GSYİH'sini bilmemiz gerekir. Bu değer 543,3 milyar dolardır ve fiyat endeksi (yani GSYİH deflatörü) ise 19,0 değerindedir.

Adım 2. 1960 yılındaki reel GSYİH'yi hesaplayın.

start text, R, e, e, l, space, G, S, Y, H, end text, equals, start fraction, dollar sign, 543, comma, 3, start text, m, i, l, y, a, r, end text, divided by, 19, slash, 100, end fraction

start text, R, e, e, l, space, G, S, Y, H, end text, equals, 2, point, 859, comma, 5, start text, space, m, i, l, y, a, r, space, d, o, l, a, r, end text

[Matematik işlemlerinde yardıma ihtiyacım var.]

Adım 3. Aynı formülü kullanarak 1965 yılındaki reel GSYİH'yi hesaplayın.

start text, R, e, e, l, space, G, S, Y, H, end text, equals, start fraction, 743, comma, 7, start text, space, m, i, l, y, a, r, space, d, o, l, a, r, end text, divided by, 20, comma, 3, slash, 100, end fraction

start text, R, e, e, l, space, G, S, Y, H, end text, equals, 3, point, 663, comma, 5, start text, space, m, i, l, y, a, r, space, d, o, l, a, r, end text

Adım 4. 1970'ten 2010'a reel GSYİH değerlerinin hepsini hesaplamak için bu formülü kullanmaya devam edin.

Bulduğunuz cevapları aşağıdakin tablonun en sağdaki sütununa bakarak kontrol edebilirsiniz.

Nominalden reel GSYİH'ye çevirme
Yıl	Nominal GSYİH, milyar dolar	GSYİH deflatörü, 2005 = 100	Hesaplamalar	2005 milyar doları cinsinden reel GSYİH
1960	543,3	19,0	543,3 / (19,0/100)	2859,5
1965	743,7	20,3	743,7 / (20,3/100)	3663,5
1970	1075,9	24,8	1,075,9 / (24,8/100)	4338,3
1975	1688,9	34,1	1,688,9 / (34,1/100)	4952,8
1980	2862,5	48,3	2,862,5 / (48,3/100)	5926,5
1985	4346,7	62,3	4,346,7 / (62,3/100)	6977,0
1990	5979,6	72,7	5,979,6 / (72,7/100)	8225,0
1995	7664,0	82,0	7,664 / (82,0/100)	9346,3
2000	10289,7	89,0	10,289,7 / (89,0/100)	11561,5
2005	13095,4	100,0	13,095,4 / (100,0/100)	13095,4
2010	14958,3	110,0	14,958,3 / (110,0/100)	13598,5

Kaynak: Bureau of Economic Analysis, www.bea.gov

Özet

Ekonomi ile ilgili olan herhangi bir istatistiğin nominal değeri, verilen zamandaki para biriminin değeriyle ölçülür.
Reel değer, aynı istatistiğin enflasyona göre ayarlandıktan sonraki hâlini belirtir.
Birkaç yıl öncenin nominal ekonomik verilerini enflasyona göre düzeltilmiş, reel verilere dönüştürmek için geçmiş yıllar arasından başlangıç noktası olarak bir baz yıl seçilmelidir. Bu yıl keyfi olarak seçilebilir ve sonrasında da baz yıldan başlayarak bir fiyat endeksi oluşturulmalıdır. Fiyat endeksinin amacı seçtiğiniz baz yıldan başlayarak şimdiki yıla kadar değişkenlik gösteren fiyat değerlerindeki değişimi ölçmektir.

Kontrol sorusu

"Şimdi de bu işlemi kendiniz deneyin!" başlığının altındaki tablonun içeriğine baktığımızda, 1980 yılı ile 1990 yılı arasındaki nominal GSYİH büyümesinin ne kadarı reel GSYİH, ne kadarı enflasyondur?

[Çözümü Göster]

Tekrar soruları

Verilen zaman dilimininde nominal ekonomik veriler ile reel veriler arasındaki fark nedir?
Nominal bir veriyi reel hâle dönüştürmek için ne yapmalısınız?

Analitik Düşünme Soruları

Sizce insanlar nominal gelirlerini mi yoksa reel gelirlerini mi daha çok önemsemeli? Cevabınız nominal gelirse, bu gelir bugünün dünyasına bakıldığında ne açılardan mantıklı olabilir? Eğer 1970 yıllarında yaşıyor olsaydınız cevabınız şimdikiyle aynı olur muydu?

Problemler

Temel faiz oranı bankaların en iyi müşterilerine uyguladığı orandır. Aşağıdaki tablonun nominal faiz ve enflasyon oranlarından yola çıkarak hangi yılın borç veren, hangi yılın borç alan kişiler için en kârlı yıllar olduğunu bulun.

Yıl	Temel Faiz Oranı	Enflasyon Oranı
1970	%7,9	%5,7
1974	%10,8	%11,0
1978	%9,1	%7,6
1981	%18,9	%10,3

Konut kredisi insanların bankalardan ev satın almak için aldığı kredi türüdür. Aşağıdaki tablo yıldan yıla değişen konut kredisinin faiz oranını ve o yılın enflasyon oranını listeler. Bu bilgilerden yola çıkarak sizce hangi yıllarda bankadan konut kredisi almak müşteriler için daha kârlıdır? Diğer yandan, hangi yıllarda banka müşterilerine kredi vermek banka için daha kârlıdır?

Yıl	Konut kredisinin faiz oranı	Enflasyon oranı
1984	% 12,4	% 4,3
1990	% 10	% 5,4
2001	% 7,0	% 2,8

[Özellik]

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Giriş Yap

Sıralama ölçütü:

Henüz gönderi yok.

İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.