Trajan Çarşıları

Belki de Roma tarihindeki en güçlü, en popüler, ve askeri anlamda en başarılı imparatorlardan bir tanesi Trajan’dı. Roma tarihinin en büyük forumunu inşa ettirmekle kalmadı, ki bu en büyük halka açık alandı, Buna ek olarak kütüphaneler ve büyük bir hamam da inşa ettirdi. Büyük pazarlar yaptırdı. Bu modern dünyada AVM dediğimiz alışveriş alanları gibi görebilirsiniz. İçinde 150 tane dükkânı ve butiği olan bir alan. İmparator olarak halka açık alanlar ve binalar yapmayı da seçebilirdiniz ya da kendinize bir saray da inşa edebilirdiniz. Belki ikisini de yapabilirdiniz. Trajan’dan hemen önce İmparator Nero halka ait büyük toprakları kendi sarayı The Domus Aure’yı inşa etmek için kullanmıştı. Ondan hemen sonra gelen imparator ise halk için projeler yapmayı tercih etti. Flavius Hanedanlığı örneğin bir amfi tiyatro inşa etti. Bugün ona Kolezyum diyoruz. Trajan da hem forumu hem de komşu pazarları yaptırarak bu geleneği büyük bir halk projesi ile devam ettirmiş. Benim ilgimi en çok Pazar alanı çekiyor. Çünkü uzun bir süre antik roma ve mimarisi denince aklıma tapınaklar, büyük şehir merkezleri geldi. Romalıların çok katlı binalar yapmakta bu kadar yetenekli olduklarını bilmiyordum. Yapılan yerler apartmanlar ve ofis alanlarıydı . Betonları vardı bu yüzden alanı şekillendirebiliyorlardı. Özellikle sütunlar ve çatılarla bizim yapamadıklarımızı yapıyorlardı. Örneğin Trajan Pazarına girdiğimizde, yukarıya baktığımızda kocaman bir alan görüyoruz. Bu alan kemer kavuşma çizgileri ve tuğla kaplamalı betondan yapılmış. Çapraz kemer, bir beşik tonozun bir diğeriyle dikey olarak kesişmesinden oluşuyor. Burada ana kemerimiz var, oldukça uzun bir kemer. Diğer kemerler de onu dik açılarla kesiyor. Böylece çapraz x şeklinde bir kemer oluşuyor. Bu Trajan’ın baş mimarı Damascus’lu Apollodorus tarafından yapılmış. Kendisi inanılmaz bir mühendis ve mimarmış ve köprüler ve diğer askeri binalarda inşa etmiş. Ayrıca koridorun iki tarafına kemerlerle desteklenmiş ofisler de inşa etmiş. İçeriye bu kadar çok ışık giriyor olması harika. Bunun sebebi Romalılar’ın beton kullanmakta ustalaşmaları. Bütün yükü taşıyan duvarlardan, ışık için pencere için ve kemerler için vazgeçmek Trajan hükümdarlığındaki Romalıların özgüvenini gösteriyor. Bu dönemden hemen sonra İmparator Hadrian’ın hükmü altında Romalılar, günümüze ulaşan en güzel yapıtlardan olan Panteonu yapacaklardı. Kocaman bölünmeyen betonu kullanarak yapılan bir alan. İşte Romanın merkezinde antik Roma’dan, günümüze kadar sağlam duran karmaşık bir yapıtın karşısındayız. Roma mühendisliğinin harika bir örneği. Ve bizim için Romalıların hayatlarına bir pencere oluşturuyor. Romalıların Trajan’a verdikleri bir lakap vardı: Optimus Princeps. Bu en iyi lider anlamına geliyor. Ve şöyle bir durup yaptıklarına bakınca nedenini anlamak kolay.