Sanat Tarihinde Görsel (Biçimsel) Analiz Nasıl Yapılır

Herkese merhaba Şu anda Londra'da bulunan National galeride Giovanni bellini'nin çayırdaki merhem orijinal ismiyle Madonna del Prado adlı tablosunun önündeyiz venedikle resmedilmiş bu Rönesans tablosunu inceleyeceğiz bu videonun konusu olan görsel analiz yöntemlerinden bahsederken bu tablodan yararlanacağız Tabi bu videoda bahsetmeyeceğim iz şeyler de var Onları da en baştan sıralayalım Örneğin ikonografi den veya bu tablonun Madonna ve çocuk konulu diğer tablolar arasındaki yerinden bahsetmeyeceğim Siz tablonun arka planında yer alan kime hayvanlarda gözümüze çarpa bilecek sembolizmden tablonun hangi Müşteri tarafından yaptırıldığı ndan ya da tablonun yapıldığı dönemdeki siyasi toplumsal ve ekonomik yapıdan da bahsetmeyeceğim biz tüm bunların yerine tablo bu gördüğümüz ve gözümüze çarpan unsurlara odaklanacağız yani Bu videoda ölçek kompozisyon resim düzlemi biçim çizgi renk Işık ton doku ve desen gibi konular üzerinde duracağız ilk olarak ölçekle başlayalım tabloda gördüklerimiz üzerinden giderek tablonun ölçeği Tablodaki figürlerin ölçü hakkında konuşabiliriz Şu anda pek çok farklı boyutta tablonun sergilendiği bir Galeri deyiz burada oldukça büyük sığınak resimleriyle çok küçük tabloları bir arada görüyoruz inceleyeceğimiz tablo ise orta büyüklükte bir tablo tablonun boyutlu tablo ile kurduğumuz bağlantıyı büyük ölçüde değiştirir oldukça büyük bir tablonun önünde dururken resmi bir bütün olarak görmek istediğimiz den tablodan biraz uzaklaşırız ancak çok küçük bir tabloya bakarken her detayı yakalamak için resmi yakından incelemeye bu Tablodaki kadın figürü gerçeğe uygun boyutta resmedilmiş çerçevenin 1/3 ünü kaplıyor Aslında bu da bizi kompozisyon konusuna getiriyor kadın figürünün çerçevenin 1/3 ünü kaplama kalmıyor aynı zamanda üzerindeki perdeyi andıran kıyafet tablonun en alt kısmına kadar uzanıyor bu durumda piramide benzer bir görüntü yarattığını söyleyebiliriz Çünkü bildiğiniz gibi piramitlerin tabanı üst kısmına göre daha geniştir Ayrıca bir amitlerin oldukça düzgün bir şekil olduğunu da belirtmekte yarar var bunun yanı sıra kadının kucağındaki çocuğunda kadının vücudunda piramide benzer bir şekil oluşturduğunu görüyoruz Bu sayede kadın figürü ve çocuk arasındaki yakınlığı ve Samimiyeti hissedebiliyoruz sanatçı kadın figürünü ön plana oldukça yakın bir yere konumlandırdığı ndan kadının Ufuk o önündeymiş gibi göründüğünü söyleyebiliriz Evet tahmin edebileceğiniz gibi bu kadın figürü tablonun ana konusu ancak arka planda kadını çevreleyen şekiller Bu kadının masumiyetini gözler önüne seriyor bellini'nin düzlem üzerinde arka planda kalan yatay şekiller yaratarak resmin ön tarafında piramide benzer bir şekil oluşturduğunu söyleyebiliriz şimdi ön planda ilk olarak yeşil bir alan görüyoruz onun arkasında Çakıl Taşları var taşların arkasında işlenmiş tarım arazileri bulunuyor bunların da ötesinde bulutlar gökyüzünde yatay düzlemde gruplar oluşturmuş durumda kadın figürünü bir taraftan ağaçlar çevreler Ken Diğer taraftan dikey düzlemde mimari yapılar çevreliyor kompozisyon hakkında konuşurken sanatçının figürlerin vücut şekillerine nasıl resmettiği ile bakmakta fayda var Meryem Ana'nın kafasının na çok yaşa çocuk İsa'ya doğru eğilmiş olarak resmedilmesi buna bir örnek Ayrıca parmak uçlarını birleştiren Meryem Ana'nın elleri arasındaki yoğunluk da etkileyici unsurlardan biri ellerinin arasındaki alan Meryem'in ve çocuk İnsanın kafası ile aynı yoğunluğa sahip biri çalan oluşmasına olanak tanıyor Meryem Ana'nın omzundaki eğik çizgi ile kolunun ön kısmından ve çocuğun öyküsünden geçen eğik çizginin paralel bir düzlem oluşturduğunu görüyoruz buna benzer tekrarlanan şekiller kompozisyonda bir bütünlük yaratıyor Şimdi de biraz resim düzlemi üzerinde duralım ilk olarak resmin düz bir yüzeyde olduğunu ve bu Düzeyin üstünde üç boyutlu bir illüzyon da yeni bir düzlem yaratıldığını söylememiz gerekir ek olarak kadın figürüne bakalım kucağındaki çocuklar yerde oturduğunu görüyoruz arka bu olan öğeler var ve ön planda gördüğümüz kadın ve çocuk figürü var resim düzlemini atmosferik ve doğrusal perspektif olarak adlandırdığımız kavramlar belirler resminin tepesinde yer alan gökyüzüne baktığımızda gökyüzünün Bize en yakın olan kısmının derin tonlarda koyu mavi ile boyandığını görebiliriz ancak gökyüzünün düzlemde ilerledikçe Ufuk çizgisine doğru son ulaştığını görüyoruz Şimdi de uzaklarda görünen dağlara bakalım dağların renginin giderek sol ulaştığını görüyor musunuz bu uzak mesafeden baktığımızda Normalde nasıl görüyorsak onun taklit edildiği bir teknik ayrıntılar belirsiz [ __ ] ir ve renkler soluklaşır sürülmüş tarlalara baktığımızda burada doğrusal perspektif kullanıldığını görüyoruz Evet bu kısımda çapraz çizgilerin arka planda doğru küçülmesi düzlem bir saat algılamamızı sağlıyor ortogon al yani dikey çizgiler olarak adlandırılan bu çizgiler Ufuk noktasında birleşmiş Tablodaki bu çizgiler resmin önünde bulunan Meryem Ana ve çocuk figürlü sebebiyle çok belirgin değil ancak yine de resimde mantıklı bir bütünlük yarattıklarını söyleyebiliriz aynı zamanda resmi inceleyen kişilerin Düzlem ve resim arasında bağlantı kurmasını sağlıyor şimdi biraz da biçim konusuna değinelim genel anlamda biçimden bahsederken düzlemde yer alan cisimlerin nasıl tasvir edildiği sorusu üzerinde dururuz Bu sayede sanatçının tasvir ettiği farklı biçimlerin çeşitliliğini daha rahat anlayabiliriz tabloda ağaçlar yeşillik alan tarlalar dağlar ve bulutlar gibi pek çok doğal biçim karşımıza çıkıyor Aynı zamanda resmini ön planında Meryem Ana ve çocuk İsa gibi in bu türlerini de görüyoruz bunların yanı sıra arka planda bazı mimari biçimleri de görmemiz mümkün bu biçimlerin bazıları Örneğin Meryem Ana Çocuk İsa ve hatta arkadaki bulutlar yuvarlak ve eğrisel çizgilerden oluşurken arka planda ki mimari yapılar düz doğrusal çizgilerle çevrili Ön taraftaki insan figürleri üç boyutlu bir cisim gibi dururken diğer bazı biçimlerin çok daha ince ve yumuşak göründüğünü söyleyebiliriz Biz ağaçların üzerindeki yapraklar Buna örnek olarak verilebilir bu biçimler sanatçının fırça darbeleriyle yaptığı renk dokunuşlarıyla oluşturulmuş biçimi genellikle çizgiler belirler Bu bağlamda biçimleri birbirinden ayırmak ve sınırları belirlemek için kontrol çizgilerinden yararlanır Buna örnek olarak Meryem Ana'nın üstündeki kıyafetler üzerinde oturduğu yeşilliği birbirinden ayırmak için kullanılan çizgileri gösterebiliriz ve ayrıca düzlemde tek başına çizgi oluşturan yerlerde var Ağacın dalları bu duruma iyi bir örnek çizgiler bazen de bir biçimin köşelerini belirler Buna örnek olarak kare şeklindeki kulenin köşesini belirleyen çizgi verilebilir Elbette renkten de bahsetmekte fayda var eminim ki hepiniz Meryem Ana'nın pelerinin de ki yoğun mavi tondan oldukça etkilenmiş siniz dir Ayrıca gökyüzündeki koyu mavi tonlarıyla Meryem Ana'nın çevresinde ve arkasında bulunan tarlalardaki toprak tonlarının Kahverengi ve yeşil tonlarının oluşturduğu kontrast anda bahsetmek gerekir Bu tabloda üç ana renk grubu olduğunu söyleyebiliriz Meryem Ana'nın pelerinin de gökyüzünde ve dağlarda kullanılan mavi ve tonları Meryem Ana'nın içindeki giyside kullanılan kırmızı tonları ve son olarak tarlalar ve mimari yapılarda kullanılan sarı tonları bu üçünün resimdeki ana renkleri olduğunu söyleyebiliriz Ayrıca Meryem Ana'nın kafasına geçirdiği eşarpta figürlerin tellerinde ve dağlarda beyaz tonlarını kullanıldığını görüyoruz Bu anlamda Meryem Ana'nın gökyüzü ile ilişkilendirildiği ni söyleyebiliriz renk bir anlamda Işık işlevi de görür ve sanatçının Burada güneşli bir günde görülen Işık dalgalarını resme yansıttığını söyleyebiliriz güneş ışığı sol taraftan insan figürlerinin biraz önünden yara yansıyor Işık oldukça yüksekten yüzeye vuruyor bulutların üst kısmının aydınlık olduğunu ancak alt kısımlarını gölgede kaldığını söyleyebiliriz aynı şekilde Meryem Ana'nın Sağ kolunun ön kısmına baktığımızda yukarı küsme aydınlık taraftayken aşağı kısmının ise gölgede kaldığını açıkça görebiliyoruz sanatçı bu kadar tutarlı bir ışık gölge algısı ya bu için çok uğraşmış olmalı Bu da oluşan Gölgelerin Işık kaynağıyla her zaman uyum içinde olduğu anlamına geliyor Örneğin Meryem Ana'nın suratını inceleyelim sağ yana aydınlıkken sol yana gölgede kalmış bu sayede renk tonlarının aydınlıktan gölgeye geçerken nasıl göründüğünü algılayabiliyor Uz sanat tarihçilerinin ışık gölge oyunu olarak adlandırdığı bu teknik düzlemde üç boyutlu bir biçimin oluşmasını sağlıyor ışık ve renk aynı zamanda tonada bağlı ton bir rengin açıklığını veya koyuluğunu ifade eder resmin pek çok yerinde buna rastlayabiliriz Örneğin tonun kullanımına güzel bir örnek Meryem Ana'nın pelerinin de karşımıza Çıkıyor ancak tonun en ince ayrıntılarını figürlerin Teninin tasvirinde görüyoruz Meryem Ana'nın yüzündeki mükemmel işçilik Ve pürüzsüz full sen neleri bu resimde dokuların çeşitliliğini yansıtıyor sanatçının ciltte veya Kıyafetlerde yarattığı pürüzsüz dokuyla çakıl taşlarının yüzeyinde gördüğümüz kaba ve pürüzlü doku arasındaki kontrasta oldukça dikkat çekici resimde gördüğümüz bir diğer doku ise ağaç yapraklarının tüye benzer dokusu doku sanatçıların farklı biçimleri resmederken gerçeklik algısı yaratmak için kullandıkları ve kullanılan malzemeye göre büyük değişiklik gösteren bir araç Evet bu resmin yağlı boya ile yapıldığını biliyoruz yağlıboya farklı dokuların betimlenmesi için oldukça uygun son olarak da desen kavramından bahsedelim doğal biçimlerde oluşturulan bir manzara Resminde de senin karşımıza çıkma ihtimali biraz düşük Çünkü genellikle desen bir biçimin Tekrarlı bir şekilde kullanılmasıyla yaratılır Böylece dekoratif bir bu yaratılır Meryem Ana'nın üstündeki mavi kıyafetle görülen altın işleme desene ya da süslemeye örnek olarak verilebilir yakından bakarsanız yeşilliklerin arasında hemen farkedilmeyen doğal bir de senin olduğunu görebilirsiniz burada tekrarlayan bir şekilde tasvir edilen yaprak biçimleriyle yeşilliklerin Nerede İse halaya benzer bir dekoratif alan oluşturduğunu görüyoruz Bu de senin arkasında ise doğanın sınır tanıma Salih karşımıza çıkıyor genellikle de senin sanatçının yarattığı ilüzyon ve derin like birlikte resim düzlemi ile zıtlık içinde kullanıldığını düşünürsek bu hiç de şaşırtıcı değil tabloda biraz da olsa yukarıda durdu görülen yeşil alanlar bize Aslında Bunun iki boyutlu bir yüzeyi olduğunu hatırlatıyor Evet Sonuç olarak ölçek kompozisyon resim düzlemi biçim çizgi renk Işık ton bu ve desenlere bakarak resmi bir anlamda daha derinden inceleme şansı elde edebileceğimizi gördük ancak Tüm bu saydıklarım sanat tarihçilerinin sanat eserlerini incelemek için kullandığı araçlardan sadece birkaçını oluşturuyor Hoşçakalın bu