Hac

İslam'ın 5 şartından biri olan Hac, imkanları el veren her Müslümanın hayatında bir kere gerçekleştirmesi gereken bir Mekke yolculuğudur. Mekke gibi, İslam dininin en kutsal mekanlarından birinde dini ibadetlerin gerçekleşmesini izlemek , bir Müslümanın hayatında deneyimleyebileceği en ruhani deneyimdir. Mekke aynı zamanda peygamber Hz. Muhammed (s.a.v.)'in doğduğu yerdir. Kâbe ve etrafındaki tapınak alanlarının İslam dinindeki kutsal önemi , burayı dünyanın her yanından Müslümanlar için ruhani bir durak noktası yapmaktadır. Yani kısaca ; Mekke İslam'In kalbidir.

Mekke'deki ibadet alanının kalbinde Hz. İbrahim ve oğlu Hz. İsmail tarafından inşa edildiğine inanılan 'Kabe' adında küp şeklinde bir yapı bulunmaktadır. Ayrıca Mekke, 7.yy'ın başlarında Hz. Muhammed'e ilk ayetlerin indirildiği yerdir. Bu yüzden şehir geçmişten beri ruhani bir merkez ve İslam'ın kalbi olarak görülmektedir. Hac ibadetini yerine getirmenin şart ve âdetleri günümüze kadar ilk zamanlarda olduğu gibi değişmeden gelmiştir ve bunun yanında Hac, dünyanın her köşesinden Müslümanı millet veya mezhep ayrımı yapmaksızın bir araya getiren yüce bir görev olmaya devam etmektedir.

İslam öncesinde bile Mekke, Arabistan topraklarının merkezinde ve kuzeyinde bulunan kabileler için önemli bir kutsal yolculuk durağıydı. Bu kabilelerin mensupları birden fazla ilaha inanıyor olsalar da yılda bir kere de olsa Allah'a ibadet etmek için Mekke'ye gelirlerdi. Kutsal Ay adı verilen bir süreçte Mekke içerisinde şiddet yasaklanır ve bu da bölgede ticaretin gelişmesine fırsat sağlardı. Bu durumun sonucunda Mekke zamanla önemli bir ticaret merkezine dönüştü. Peygamber Hz. Muhammed (s.a.v.)'e (d. 632) İslam'ın müjdelenmesi Arap halkını eskiden gelen 'Tek Tanrı' dinine geri döndürdü ve Mekke'yi İslam dünyasının en kutsal şehrine çevirdi.

Hac, Mekke bölgesinin çevresi ve içerisinde 5 ila 6 güne kadar süren birçok ibadet sürecini içerisinde barındırır. Bu süreçlerin ilki, Müslümanların Kabe etrafında saat yönünün tersine 7 kere başladıkları yere kadar yürüdükleri 'tavaf' ibadetidir. Müslümanlar Hac ibadetlerinin kökeninin İbrahim Peygamber zamanına kadar dayandığına inanır. Peygamber Hz. Muhammed (s.a.v.) vefat ettiği senenin Hac ibadetine kendisi önderlik etmiştir. Hac ibadeti sayesinde günümüzde dünyanın her köşesinden her yıl yaklaşık 3 milyon Müslüman Mekke'de ağırlanmaktadır.

İslam dünyasıın en uzak köşelerindeki inananlar bile bu yolculukla hayatta tek denilebilecek bu ruhani yolculuğu deneyimlediler. Hac ibadetinin gerçekleştirilmesi gereken vakit belli ve sabit olduğu için bu ibadeti gerçekleştirmek isteyenler genellikle konvoylar oluştururdu. Tabi ki bu yolculuk eskiden şu an olduğu kadar rahat ve güvenli değildi. Kimi Müslümanlar bu yol üzerinde soyulurken kimisi de varlıklarını kaybedebiliyordu. Ama bu, insanların Hac yolunda ölmekten korkacakları anlamına gelmez. Hac yolunda ölen Müslümanlar, günahlarının hesabı sorulmadan direkt cennete gidebileceklerine inanır. Artık günümüzde Hac ibadetini gerçekleşirmek isteyen Müslümanlar Suudi Arabistan'a kalkan bir uçağa binebilir ve yolculuğu geçmişteki haline nispeten daha hızlı ve rahat bir şekilde gerçekleştirebilir.

Kuran-ı Kerim, Hac ibadetinin İslami takvimin son üç ayına denk ve "Mikat Zamanı" olarak bilinen dönemde gerçekleştirilmesini emreder. Hac ibadetinin esas şartları 12. ayın içerisinde yer alan 5 günlük bir süreçte gerçekleştiriliyor olsa da, isteyenler 10. ayın başından (Şevvâl) İhram'a erkenden girebilir. İslami takvim, Ay'a bağlı bir takvimdir. Bu sayede insanlar Hac ibadetini sürekli yaz sıcağında yapmak yerine dört mevsim boyunca rahatça gerçekleştirebilirler. Ulaşım yöntemi ne olursa olsun; Hac, Müslümanın evinden başlayıp Mekke'de son bulan ruhani bir vazifedir. Gitme, varış ve dönüş gibi yolculuk süreçleri içerisindeyken Hac eden kişi gerçekleştirdiği bu yolculuğun ne denli önemli bir vazife olduğunu ve bu dünya veya öteki dünya farketmeksizin kendisine verilecek ödülün öneminin farkındadır.

Bir Müslüman Hac ibadetini gerçekleştirmeye karar verdiğinde, kendisinden önce gelmiş milyonlarca Müslümanın ayak izlerinden gitmiş olur. Günümüzde 70 farklı milletten yüz binlerce Müslüman her yıl hava, kara veya deniz yolu fark etmeksizin Suudi Arabistan sınırları içinde yer alan Mekke'ye eskiden olduğundan çok daha hızlı ve güvenli bir şekilde geliyor. Yayan veya deve ile gelen Müslümanlar üç merkezî noktada toplanırlardı: Kufe (Irak), Şam (Suriye) ve Kahire(Mısır). Deniz yoluyla gelen Müslümanlar ise Arabistan'a Cidde limanından girerdi.

© The British Museum Mütevelli Heyeti