Eva Hesse'nin İsimsiz Eseri

Bu heykel normalde pek sergilenmez, ama harika bir Hesse örneği! Bir nevi şahane derecede berbat diyebiliriz. Sanatçı sınırları birçok açıdan zorluyor. Bence Hesse'yi iyice anlayabilmek için, arkadaşlarının, yani o dönemdeki Avant-Garde akımına üye kişilerin ne yaptığını iyi bilmek gerekiyor. Çevresinde Ad Reinhardt gibi insanlar vardı. Bu insanlar yüksek kavramcılık ile ilgileniyorlardı. Fiziksel dünyada, ideali temsil edebilen bir mükemmel yaratmaya çalışıyorlardı. Bir tür saflık yaratmaya çalışıyorlardı. Ve tabi geometrik bir dünya. Bu tip işlere baktığınızda herkesin yapabileceği eserler olduğunu düşünüyor olabilirsiniz. Örneğin Ad Reinhardt’ın eserleri için böyle düşünülebilir. Ama bu fikir bir kadının eline geçince yeni boyutlar kazanıyor. Ve bence tamamen bilinçli bir şekilde yapmış. Sanatçı çok bilinçli bir feminist. Tabi o dönemlerde feminizmin başlangıç aşamaları yaşanmakta. Ama bence yaptığı şeyin ve eliyle yapmasının ima edeceklerinin çok farkındaydı. Bu tarz el becerileri el işleri kadınlarla özdeşleştirilmiş, gelenekleştirilmiştir. Eseri inceleyelim. Yarım daire şeklindeki bu cisme ince bir ip dolamış. O cisimde çivi ile duvara asılmış. Aslından kendiyle asılmış da diyebiliriz, iplerin devamı çiviye tutunuyor. Harika bir şey oluşmuş değil mi? Ama koyu kahverengi olması ve balmumumsu duruşu nedeniyle ilk bakışta çok organik ve el yapımı duruyor. Bedensel bir parça gibi. Neyi çağrıştırıyor bir düşünelim? Bu size neyi hatırlatıyor? Bir dışkı parçası, İç organlardan bir parça, hatta belki adet döngüsüyle atılan bir şey. Fallik bir öğe ya da sarkıtılmış göğüs benzeri bir şey de olabilir. Ya da yiyecek bişi olabilir kurutulmuş bir sosis sucuk gibi mesela… Yani burada aslında insan vücudunun fonksiyonlarına bir gönderrme de var. Çok rahatsız edici tam oturtamadığımız bir gönderme. Böyle şeyleri, beraber görmek istemediğimiz için bir belirsizlik ve rahatsızlık hissi oluşmakta. İnsan vücudunun tarih boyunca temsil edilişini bir düşününce bunun, insan vücudunu ela almak ne kadar radikal bir yol olduğunu daha iyi anlıyoruz. Örneğin bu bir yiyecek mi dışkı mı,? Bu şeylerin birbiri ile alakalı olması durumu çok yoğun. Ayrıca bu eserdeki feminist temayı da unutmamak lazım. Bende birçok insan gibi, Hesse’nin sonradan anlaşılabilmiş çok değerli bir sanatçı olduğunu düşünüyorum. Örneğin Kiki Smith’in işlerini Eva Hesse olmadan hayal edemiyorum. Ayrıca burada bit tür ilkellik de söz konusu. Afrika kültürüne ait bir obje gibi. Belki bir tür silah gibi Malzemesi yüzünden ve eski tip bir aracı andırdığından ve belki de ilkel ve el yapımı durduğundan etnografı müzesinde olmalıymış gibi duruyor. Aslında bu en başta söylediğimizle örtüşüyor. Bilinçli bir gelenekle oynama ve ikincillik hissi var değil mi? Çünkü bir sanat eseri gibi durmuyor. Yani sanatçı bilinçli bir şekilde kendini ileri sürmüyor. Arkadaşlarının yaptığının tersini o sırada sanat camiasının tersini yapıyor.