Robert Motherwell, "İspanya Cumhuriyeti'ne Ağıt No. 57"

San Francisco Moma'dayız ve Robert Motherwell'in oldukça büyük bir çalışmasına bakmaktayız. Eserin ismi 'İspanya Cumhuriyeti'ne Ağıt, No 57'. Sanatçı resmi 1957-1960 yılları arasında yapmış. Motherwell'in aynı temaya sahip ve buna benzeyen pek çok resmi var. Sanatçı yaşamının önemli bir kısmında bu seri üzerinde çalışmış. Bu seride yaklaşık 140 anıtsal tablo bulunuyor. Bu serinin ilk resmi oldukça küçük. 20 cm'e 28 cm ebatında bir kağıt üzerine mürekkeple çalışılmış. Sanatçı bu ilk resimde arkadaşı ve meslekdaşı, aynı zamanda sanat eleştirmeni olan Howard Rosenberg'in bir şiirini görselleştiriyor. Bu resmin yapıldığı tarihten yaklaşık on yıl önce yani 1948'de Rosenberg ve Motherwell 'Olasılıklar' isimli bir sanat dergisinin editörlüğünü yapıyorlar. Bu dergi sadece bir tek sayı basılıyor. Resimde havada asılı gibi duran, tuvalin altına değmeyen oval ve dikdörtgensel siyah formlar var. Formların kenarları net değil, fırça darbelerini görüyoruz. Beyaz boyanın mı yoksa siyah boyanın mı üstte olduğunu söylemek zor. Bütün seride buna benzer formlar görüyoruz. Sanatçı faşizm, İspanyol Cumhuriyeti, Franko ve İspanyol iç savaşına ilişkin konuları bu formlar ve siyah beyaz renklerle ifade ediyor. Motherwell hümanist duygularını,kayıplar için duyduğu üzüntüyü, ve Avrupa'da yaşanmakta olan trajediyi dile getirmek için soyut bir dil arıyor. İspanyol iç savaşına pek çok sanatçı da katılıyor. Hem Amerika’dan hem de Avrupa'dan pek çok sanatçı, Cumhuriyetin demokratik ideallerine sempati ile yaklaşıyorlar. Bu formların sanatçı için ne anlam taşıdığını kesin olarak bilmek mümkün değil. Ancak tuvalin önünde durduğumuzda, kıstırılmışlık, tuzağa düşmüşlük duygusunu hissedebiliyoruz. Kullanılan renkler de sanatçının duygularını yansıtıyor. Motherwell hem ressam, hem sanat eleştirmeni. Aynı zamanda edebiyat ve felsefe ile de ilgileniyor. Desenle görselleştirdiği tek şiir serinin ilk resmindeki değil. Bu serideki 'Öğleden Sonra Beşte' isimli eserinde de büyük İspanyol şairi Lorca'dan da alıntı yapıyor. Rosenberg'in şiirinden esinlenerek yaptığı bu desende sadistlik ve acı çekme duyguları var, bir anlamda İspanya Cumhuriyeti'ne ve İspanyol İç savaşı'na gönderme yapıyor. Tabloya baktığımızda derin üzüntü duyulan kayıpları ve yaşanan şiddeti hissedebiliyoruz. Yaşadığı derin acıyı yansıtabilmek için sanatçı yeni bir anlatım dili oluşturmaya çalışıyor, zira figüratif anlatım yetersiz kalıyor. Hatırlayalım, tarihin bu döneminde İspanya'yı hala Franko yönetiyor. Faşist bir yönetim iş başında. Motherwell, Guernica'dan da esinlenmiş olabilir. Picasso'nun beyaz gri ve siyah tonlarda yapmış olduğu, İspanyol iç savaşına ilişkin ünlü çalışması, Guernica bu dönemde MOMA'da sergilenmekte. Zira Picasso faşist yönetim işbaşında olduğu sürece tablosunun İspanya'ya geri dönmesine izin vermiyor. Avrupa'da uzun süredir yaşanmakta olan vahşeti yansıtmak için sanatçılar yeni bir resim dili oluşturuyorlar. Motherwell, soyut ekspresyonizmle özdeşleştirilen bir sanatçı. Sanatçı bu çalışmalarıyla bize soyut ekspresyonizmin kaynağının aslında Avrupa olduğunu ve ele aldığı konuların sadece Amerika'ya ait olmadığını hatırlatıyor.