Büyük İskender, Moğollar ve Büyük İran Destanı

Evet şu anda trier sanat galerisinin depo odasında İslam dünyasına ait en önemli illüstrasyonlar dan birini inceliyoruz Bu tablo ortaçağ döneminde İran dan çıkan en önemli tablolardan biri olarak görülüyor Aslında bu eser şahname nin bir nüshasına ait şahname kelime olarak krallar kitabı anlamına geliyor ve şu anda İran olarak adlandırılan bölgeyi yöneten şahların hikayesini anlatıyor şahname nin bir diğer adı da büyük Moğol Şah nağmesi Ya da büyük İran Destanı yani iranlıları tanımlayan ve topluluk olarak birleştiren bir eser Şair Firdevsi Şehname adlı eseri 1010 yılında tamamlamıştı eserde yaklaş mm beyit bulunuyor Ve bu Muhtemelen yazılmış en uzun destanlardan biri eserde İran yöneten 50 Şah anlatılıyor Eser zamanın başlangıcından Sasani hanedanlığının yok olduğu Arap fethine kadar olan dönemi konu alan bir eser Tabii ki zamanın başlangıcı kısmında anlatılan hükümdarların efsanevi yani mitik Kahramanlar olduğunu söyleyebiliriz ilerleyen bölümlerde ise gerçekten yaşamış tarihi figürleri ve yarı tarihi diyebileceğimiz kişilikleri görüyoruz Şah Name'nin tarihi kısmı ise Büyük İskender ile birlikte başlıyor burada Büyük İskender'in ölümü sonrasında yaz tutan insanları görüyoruz Aslında onun hikayesini şahname de anlatılması biraz tuhaf bir durum Büyük İskender İran'ı işgal ederek Persepolis ciğerini ve ahameniş Sarayı'nı yakmıştı burada insanların onun arkasından yaz tuttuğu görülüyor Çünkü bu eser üretildiğinde Büyük İskender bölgeyi işgal et Bu arada Aslında insanlar tarafından sevilen bir liderdi resmedilen insanların duyguları oldukça iyi yansıtılmış burada Büyük İskender'in tabutunun bir insan bedeni mişcesine sırtüstü yatırıldığını görüyoruz bir kadın figürü dikkatimizi çekiyor Sadece sırtını görsekte tablodan Bu kadının acısını ve çaresizliği hissetmemiz mümkün firdevs-i ye göre Büyük İskender öldüğünde tabutu halkın huzuruna getirilip sergilenmiştir sis sanatçının bu tabloda bu durumu sadece belli bir alana sığacak şekilde dar arttığını söyleyebiliriz Bunun amacı ise insanların duygularını daha kolay aktarmak Çünkü tabutun çevresinde toplanmış insanları rahatlıkla ince diyebiliyoruz tabutun çevresinde toplanan ve büyük bir acı içerisinde olan insanlar ağlıyor ve dua ediyor Hatta Aristoteles figürünün eğildiğini görüyoruz ağlıyormuş gibi görünüyor Elinde Bir mendil var Ayrıca tabii ki burada kendisini tabut en yeni 60 olan Büyük İskender'in Annesini de görüyoruz elbisesindeki kıvrımların Keskin olduğunu söyleyebiliriz Belki de annesinin yaşadığı büyük acı ve huzursuzluğu yansıtıyor Bu sanatçı mimari de ki simetri ve gösterişli dekorasyonda Aslında bize Büyük İskender'in ne kadar önemli biri olduğunu hatırlatmak istiyor burada lüks sayılabilecek bütün nesneleri görüyoruz Böylece o dönemde ne gibi nesnelerin kullanıldığına da tanıklık etmiş oluyoruz Örneğin Alev ve Dumanlar ile beraber resmedilen görkemli mumları görüyoruz Büyük İskender'in tabutunun üzerinde asılı büyük bir lambada göz kamaştırıyor halılar farklı kumaşlar farklı çini desenleri bunların hepsini tabloda yer verildiğini söyleyebiliriz Bütün bunlar Büyük İskender'in görkemini ve servetini vurgular nitelikte figürlerin hissettiği yoğun duyguları da hissetmek mümkün ancak tablonun merkezinde aslında bir her yer alıyor bunun ölümlü insan kavramını simgelediğini söyleyebiliriz insanın ölümlü bir canlı olması firdevsi'nin şahname adlı eserinin ana konusu Çünkü Büyük İskender'in hikayesi anlatılırken daha fazla Toprak elde etmek için batı ve Doğu ya seferler düzenler Ken İskender aynı zamanda ölümsüzlüğü de bulmaya çalışıyor Örneğin abi hayatı bulmaya çalışıyor Karanlıklar Vadisi nden geçiyor Aslında hikaye boyunca firdevs-i tüm o serveti ve gücüne rağmen büyük İskender'e kendisinin de diğer tüm insanlar gibi ölümlü olduğunu hatırlatıyor bu tabloda da bu duygu güzel bir şekilde resmedilmiş Aslında Büyük İskender'in de ölümlü olduğu gerçeği firdevsi'nin destanının başlıca konularından biri bi şimdi birebir kelimeleriyle değil de anlamına bakarsak firdevs-i eserini şu sözlerle bitiriyor bu görkemli hikayenin sonuna geldim bütün bu topraklarda beni konuşacak ama ben hiçbir zaman ölmeyeceğim bu toprağa ektiğin Topraklar artık yeryüzünde olmasamda adımı ve şanı mı koruyacak mantıklı ve Bilge insanlar ben bu diyardan göçtüğüm de şanı mı alacak ve beni öldürecekler burada İlginç olan nokta İrlanda İslamiyet'in kabul edilmesinden sonra her hükümdarın göreve gelir gelmez şahname nin bir nüshasının yapılmasını emretmesi Bunun sebebi de bu tarihi mirası bir parçası olmak istemeleri Tabii moğollarda tam olarak bunu yaparak büyük Moğol şahname senin yazılmasını Emre etmişlerdi Moğollar bölgeye ilk geldiklerinde İran'da büyük ölçüde tahribata yol açmışlardı burada İlginç olan büyük İskender'e odaklanan bu el yazmasının Aslında Kendisi de bir Fatih olan büyük İskender'le İran'ın fetheden Moğollar arasında bir etkileşim başlatmak için kullanılmış olabileceği ihtimali bu el yazması Büyük İskender dönemini anlatan en fazla sayıda illüstrasyonu içerisinde barındıran eser ya bulaşan 12'li strasyon bulunuyor büyük İskender'i bir dünya Fatih'i olarak düşündüğümüzde İran'ı işgal ettiklerinde ilhanlılar için mükemmel bir model olarak görüldüğünü söyleyebiliriz bu modele göre Moğollar yani ilhanlılar Büyük İskender'in geleneğini devam ettirerek İran'da kendi meşruiyet lerini kurmayı başarabilirler [Müzik] dedi