Orta Çağ Dönemi: Taç Giyme Töreninde Kullanılan Pelerin

Bugün Avusturya'nın en güzel şehirlerinden Viyana'dayız. Viyana'da, 1918 yılına kadar Habsburg hanedanının merkezi olarak kullanılan Hofburg sarayındayız. Hofburg Sarayı günümüzde hem Avusturya Devlet Başkanı tarafından kullanılıyor, hem de görülmeye değer bir müzeye ev sahipliği yapıyor. Müze çok geniş bir koleksiyona sahip, bugün bulunduğumuz bölümde ise kraliyet hazineleri var. Kraliyete dönemlerine ait taçlar, asalar, dini objeler, mücevherler, ve birbirinden değerli pek çok eser bulunuyor. Bugün, bu müzenin koleksiyonunda bulunan muazzam güzellikteki bir pelerinden bahsedeceğiz. Bu pelerin, Kutsal Roma İmparatorluğu döneminde, imparatorların taç giyme törenlerinde kullanılırmış. Ancak aslında pelerinin ilk yapılmasındaki amaç biraz farklı. Bu pelerin,aslında 12. yüzyılda Norman hükümdarı 2. Roger'ın, Sicilya'daki kraliyet atölyelerinde yapılmış. Normanlar kimdi kısaca hatırlayalım. Vikingler aslında Normanların ataları, kuzeyden gelerek, Fransa'nın kuzey-batı bölgesine yerleşiyorlar. Fransa'nın kuzey-batı bölgesinin yanı sıra İtalya'nın güneyine ve Sicilya adasına da yerleşiyorlar,. Bu olağanüstü güzellikteki pelerinin yapıldığı yer de Sicilya adası. Bu gerçekten çok büyük bir giysi, belki de pelerin demek yerine kolsuz manto olarak adlandırmak daha doğru olurdu, her neyse. Omuzların üzerine gelen altın kopçalar çok ilginç. Kırmızı ipekten yapılmış, dikişleri altın iplikten, binlerce inci, mineli süslemeler, ve mücevherler ve çok ender olarak görülecek kadar iyi korunmuş durumda. Bu pelerin hakkında ilginç olan husus şu, Hristiyan bir hükümdar için yapılmış olmasına rağmen üzerindeki imgeler İslama ilişkin. Bu pelerini yapanlar Müslüman sanatkarlar, nereden mi anlıyoruz, birlikte bakalım. Bunu, deveyi etkisiz hale getiren aslan motifinde veya yarım daire şeklindeki etekte yer alan kufi hatla yazılmış yazıda, ve merkezde yer alan hayat ağacında gözlemek mümkün. Bunlar İslam tezyini sanatlarında kullanılan öğeler. Ve Kudüs'te tepedeki ibadethanenin kubbesindeki motifin aynısını da burada görüyoruz. Bu motifler, İslam sanatlarında yüzyıllar boyunca kullanılan geometrik kalıplar. Pelerinin gücü simgelemek ve kuvvetle vurgulamak için yapılmış olduğu çok bariz. Burada aslanların şekline dikkat edin. Birebir doğadaki aslanların görüntüsü gibi değiller- ancak baktığınızda aslanların yüzlerindeki vahşiliği ve şişmiş omurgalarındaki kuvveti hemen algılıyorsunuz. Develer ise zor karşısında boyun eğmiş gözüküyorlar. Bu develere dikkatle bakın, evcilleştirilmişler. Nereden mi anladım, üzerlerine semer vurulmuş, eyerleri var. Resmedilmiş bu sahneye bakıp imgeleri anlamlandırmaya çalışalım, aslanlar Normanları sembolize ediyor olmalı. Norman hükümdarı 2. Roger'ın hükümdarlık sembolü de aslandı. Develer ise, Roger'ın boyun eğdirdiği halkları sembolize ediyor olabilir. Aslında bu giysinin, ilk Roma hükümdarı olan Charlemagne için yapılmış olduğuna dair bir efsane vardır. Yani 9. yüzyıl, ancak biz bunun gerçek olmadığını biliyoruz, zira üretildiği tarih 12. yüzyıl. Burada etekte gördüğümüz kufi hat, yani köşeli harflerle, adeta geometrik şekillerle yazılmış olan Arapça metin bize kesin tarihi belirtiyor. Etekte yer alan yazı şunu diyor: ‘Bu pelerin mükemmeliyeti, iktidarı, üstünlüğü, zenginliği, ali cenaplığı, güzelliği, tüm arzu ve ümitlerin karşılanmasını, duraklama veya değişikliğin yaşanmadığı güzel günleri otoriteyi, şerefi, zaferi ve canlılığı temsil eder. Ve Sicilya’nın en görkemli giysi atölyesinde 528 yılında yapılmıştır.’ Hicri takvime, yani İslami takvime göre 528 yılında. Biliyorsunuz hicri takvim, peygamber efendimizin Mekke'den Medine'ye göçünü başlangıç olarak alıyor ve hicri takvimle 528 yılı, miladi takvimle 12. yüzyıl oluyor. Buradaki plakalarda da İslami kökenli önemli imgeler var. İki karenin kesişiminden oluşmuş bir yıldız görüyoruz burada. İslamın ilk evrelerinde, dünyanın kare şeklinde olduğuna inanılırdı. Ve cennetin de. Burada hem dünyayı hem cenneti simgeleyen iki kare üstüste duruyor. Sanki kozmolojiye, yani evren bilimine bir gönderme yapılmış gibi. Belki de bu pelerini kullanacak olan 2. Roger'ın herşeyin hakimi olduğu anlamını taşıyor da olabilir. Pelerinin sahibinin ihtişamını yansıtma içgüdüsüyle işlendiğini görüyoruz. Gözünüzde canlandırmaya çalışın, tarih boyunca Roma imparatoru olanlar bu giysiyi kullandılar, ellerinde kutsal küreyi ve asayı taşıdılar. Ve Papa da. Ve batı dünyasının en kuvvetli kişileri de bu giysiyi kullandılar. Eminim görülmeye değer bir sahneydi.