Şarlman’ın Saray Şapeli

Aachen'deki Palatine Şapel'i Karolanj dönemi binaları arasında en tanınan ve en iyi korunmuş olandır. Ayrıca Şarlman'ın hükümdarlığı süresince mimariye şekil veren klasik tarzın yeniden canlanmasının da muhteşem bir örneğidir. Şapelin hangi yıllarda yapıldığı kesin olarak bilinmemektedir, ancak bu saray şapelinin Şarlman'ın Leo tarafından Kutsal Roma İmparatoru ilan edilmesinden beş yıl sonra, 805 yılında Papa III. Leo tarafından İsa ve Meryem Ana'ya ithaf edildiğini biliyoruz. Bu ithaf, Şarlman, Frenk krallığının başkentini günümüzde İtalya'da bulunan Ravenna şehrinden, yine günümüzde Almanya'da olan Aachen şehrine taşıdıktan yirmi yıl sonra gerçekleşmiştir.

Şarlman şapelinin yapımı sırasında bu yapıyı eski Roma efsaneleri ve dördüncü yüzyıl imparatoru Konstantin ile ilişkilendirmeyi sağlayacak stratejik seçimler yapmıştır. İmparator Konstantin, Roma'nın ilk Hristiyan imparatoru olduğu için çok önemlidir. Yeni yapının konumu banyo için kullanılan kaplıcalara yakın olduğu için seçilmiştir. Şapelin yapımında kullanılan malzemeler de Roma'yı hatırlatır; bunlar arasında Papa Hadrian'ın izniyle Şarlman'ın 798 yılında Roma ve Ravenna'dan Aachen'e getirttiği sütun ve mermerler de vardır. Kutsama töreni sırasında Aziz Martin'in pelerininin kalıntıları kiliseye yerleştirilmiştir — dördüncü yüzyılda Romalı bir askerin İsa'nın bir dilenciye pelerinini verdiğini gördüğü bir rüyaya gönderme yaparak Şarlman'ın Roma ile ilişkisi güçlendirilmek istenmiştir.

Şapel'in klasik tarzı ayrıca, Hristiyanlık için iki önemli yapı olan Kudüs'teki Kutsal Kabir Kilisesi ve Ravenna'daki San Vitale Kilisesi'ni kopyalamasıyla, Roma İmparatorluğu'yla olan bağlantısına da gönderme yapmaktadır. Hristiyanlar, Kudüs'teki Kutsal Kabir Kilisesi'nin İsa'nın çarmıha gerildiği ve sonrasında dirildiği mezarın bulunduğu yer olduğuna inanır. Kutsal Kabir Kilisesi'nin yapımına MS 325'te Konstantin'in annesi Azize Helena'nın isteğiyle başlanmış ve 335'te tamamlanmıştır. Ana planı, çevresindeki kemerli yol ve üstteki balkon Palatine Şapeli'nde taklit edilmiştir (kilisenin odağı o dönemde daha yaygın olan uzun koridorlu bazilika planının aksine merkezi düzene sahiptir; kemerli yol ana bölümün dışındaki koridordur ve balkon da ana bölüme bakan açık kısımdır). Ancak Kudüs'teki Kutsal Kabir Kilisesi iki ana bölümden oluşmaktadır — mezarı kapayan rotundaya ek olarak genel olarak çarmığa gerilmenin gerçekleştiği düşünülen yerde de benzer bir bina vardır. Ayrıca şapelin bronz kapılarındaki (aşağıda) aslan kafası şeklindeki tokmaklarıda da Kutsal Kabir Kilisesi'nden esinlenilmiştir.

Kutsal Kabir gibi geniş eklemeler yapılmadığı için, Ravenna'daki San Vitale Şapeli Gotik tadilatlar öncesi Palatine Şapeli'nin neye benzediğine dair en iyi karşılaştırmayı verir. San Vitale küçük bir sekizgen kilisedir, merkezi bir planı ve iki katlı bir kemerli yolu bulunur (aşağıda).

Palatine Şapeli'nin sekizgen yapısı (yukarıdaki planlarda görünmektedir) sadece iki çok önemli örneğini hatırlatmakla kalmayıp, aynı zamanda ilk Hristiyan anıt mezarları ve vaftizhanelerinin geleneğini de devam ettirmektedir. Sekiz köşesi yeniden doğuşu, İsa'nın çarmıha gerilişinden sekiz gün sonraki dirilişini temsil eder. İlk kubbesi de klasik örneklerden esinlenmiştir ve tetramorf (dört incil yazarının simgesi) ve Vahiy 4:4'te anlatılan yirmi dört ihtiyarla çevrelenmiş agnus dei, ya da Tanrı kuzusu (Hz. İsa'yı simgeler) içeren mozaiklerle kaplıydı. Agnus dei resmi daha sonra avizenin kurulmasıyla kapanmıştır.

Palatine Şapeli'nin sekizgen merkezi planı Carolingian şapelleri arasında eşsizdir; bunun sebebi genelde apsis ve mihraba doğru uzar gibi görünen boylamasına planın aksine merkezi planın mihraba özel bir odağının olmaması (bu yüzden şapelin ayin törenleri için kullanılabilirliğinin sıırlı görünmesi) olabilir. Bununla birlikte bu yapının Şarlman ve İsa arasında bir bağlantı kurma amacı taşıdığını da belirtmek gerekir; bazı akademisyenler Şarlman'ın mermer tahtının (aşağıda) ilk olarak ilk kattaki sekizgenin merkezine yani doğrudan agnus dei (Tanrı kuzusu) resminin altına yerleştirildiğini, böylece imparator ve İsa arasında görsel bir bağlantı kurulduğunu düşünmektedir.

Geç antik dönem sanat eserlerini ve bu dönemin mimarisini dikkatle kendine mal edip başkenti Aachen'i yeni Roma, kendisini ise yeni Konstantin olarak sunan Şarlman; bunu yaparken sadece kendini güçlü bir hükümdar olarak göstermekle kalmayıp, aynı zamanda kendi imparatorluğu ile Doğu İmparatorluğu (Bizans)'ı da açıkça karşılaştırıyordu. Bizans yönetimine olan olumsuz yaklaşım yaklaşık olarak aynı zamanlarda İkinci İznik Konsili'ne (İkinci İznik Konsili yedi konsilden hem Ortodoks hem de Katolik Hristiyanlar tarafından kabul edilen son konsildi) cevap olarak Teodulf of Orleans tarafından yazılan Opus Caroli Regis contra Synodum ("Kral Charles'ın Sinod'a Karşı Çalışmaları") metninde de belirtilmiştir.

Charlemagne’ın naaşı 814'te ölümünden sonra Palatine Şapeli'ne gömüldü. Bina 700 yıl daha—on altıncı yüzyıla kadar taç giyme törenleri için kullanılmaya devam etti.

Şapele önemli eklemeler on dördüncü ve on beşinci yüzyıllarda başladı, binanın profilini ve dış şapellerdeki ayak izlerini değiştirdi. On yedinci yüzyıldaki birkaç yangından sonra, kubbe yeniden inşa edildi ve yükseltildi.