Ana içerik
Psikoloji
Konu: Psikoloji > Ünite 1
Ders 10: KavramaPiaget’nin Bilişsel Gelişim Evreleri
Piaget'nin bilişsel gelişim teorisindeki aşamaları ve gelişimsel kilometre taşlarını öğrenin. Orijinal video Carole Yue tarafından hazırlanmıştır.
Tartışmaya katılmak ister misiniz?
- Merhaba videoyu türkçe olarak sitede izleyebilir miyim? Youtube'da türkçesi var fakat sitede bulamadım. Teşekkür ederim(1 oy)
Video açıklaması
Uzun yıllar önce, insanlar, çocukların
küçük yetişkinler olduğuna inanırdı. Çocukların yetişkinlerle aynı şekilde
düşündüğünü sanırlardı. Ta ki Piaget diye bir adam çıkana kadar. Piaget, çocuk mantığının aslında bir
hayli farklı olduğunu keşfetti. Çocukların, büyürken, dünyayı anlayış
biçimlerini bilfiil inşa ettiklerini düşünüyordu. Yani vücutları büyüdükçe, zihinleri
de gelişiyordu. Piaget, bu gelişimin farklı evrelerden oluştuğuna
inanıyordu. Bu videoda, Piaget’nin dört bilişsel gelişim
evresinden bahsedeceğim. İlk evre, 0 ila 2 yaş arasını kapsıyor. Bu dönemde, çocukların “duyusal motor”
evresinde olduğu söylenir. Terim iki sözcükten oluşuyor. İlki “duyusal.” Yani duyularla ilgili. Yani çocuk, görme, koku, tat alma, duyma
ve dokunma duyularını kullanarak... ...dünyaya dair bilgi topluyor. İki yaşına kadar olan bebeklerin sürekli
bir şeylere dokunması... ...bir şeyleri ağzına atması bu yüzden
işte. “Motor” kelimesiyse, çok aktif olduklarına
işaret ediyor. Duyularını kullanmayı öğrendikçe, vücutlarını
hareket ettirmeyi de öğreniyorlar. Bu sayede dünyayı keşfetmeye ve öğrenebildiklerini
öğrenmeye başlıyorlar. Bu evrede gelişen en önemli farkındalık,
“nesne sürekliliği.” Yani çocuk, görmediği nesnenin aslında
hala var olduğunu anlayamıyor. Mesela bir çocuğa oyuncak filan verecek
olursanız, Çocuğa güzel bir top verdiniz, diyelim. Eğer topu alıp saklarsanız, çocuk kesinlikle topu aramayacaktır. Çünkü topun hala var olduğunu anlayamaz. İkinci aşamaysa 2 yaş civarında başlıyor
ve 6 veya 7 yaşına kadar devam ediyor. Yaşlar konusunda çok net konuşmuyorum,
çünkü bunlar sadece genel kabuller. Evrelerin ne zaman başlayıp biteceğine
dair katı kurallar yok. Evet. İkinci evre, “işlem öncesi evre.” Burada “işlem”den kasıt, zihinsel işlem. Hayal kurma, eylemleri zihinde tersine çevirme
gibi şeyler yani. Bu evrede dikkat edilmesi gereken nokta şu:
Çocuklar, taklit ederek oyun oynamaya bu evrede başlıyor. Bir şeyleri temsil etmek için simgeler kullanmaya
başlamaları da bu evreye denk geliyor. Belki fark etmişsinizdir: Çocuklar konuşmaya
da 2 yaş civarında başlıyor. Sözcüklerin nesneleri simgelediğini öğrendikçe,
işlem öncesi evreye hazırlanıyor ve “simge” kavramını anlamaya başlıyorlar. Bu yaş aralığındaki çocuklar çok benmerkezcidir. Ama bu kötü bir şey değil. Sürekli kibirle kendilerini övüp duruyor
değiller tabi ki. Sadece, diğer insanların kendilerinden farklı
düşünebileceğini kavrayamıyorlar. Mesela beş yaşındaki bir çocukla televizyon
izlemeye çalışırsanız... ...çocuk gelip hemen önünüze oturabilir. Televizyonu göremediğinizi anlayamaz çünkü. Kendisi görüyor nasılsa. Ayrıca, mesela, bu evredeki bir çocuk, gözlerini
kapatarak sizden saklanmaya çalışabilir. O sizi göremediği için sizin de onu göremediğinizi
sanır. 7 yaş civarıyla 11 yaş civarı arasındaysa,
çocuk, artık “somut işlemler evresi”ne girmiştir. Tekrar ediyorum: “İşlem”den kasıt,
“zihinsel işlem.” Çocuk, artık somut işlemler yapabiliyor. Bu evrede, “korunum” kavramını öğreniyor. Tanıdığınız küçük bir çocuğun gelişiminin
hangi evresinde olduğunu öğrenmek için... ...küçük bir test uygulayabilirsiniz. Çok eğlenceli ve basit bir test bu. Birbirinin aynı olan iki bardağa eşit
miktarda su doldurun ve bunları çocuğa gösterin. “Hangisinde daha çok su var,” diye sorun. Çocuk, eşit miktarda su olduğunu söyleyecektir. Çocuğun gözü önünde, yani çocuğun
göreceği şekilde, bardaklardan birini sığ, yayvan bir bardağa... ...diğeriniyse derin ve dar bir bardağa
boşaltın. Çocuğa hemen tekrar sorun: “Hangi bardakta
daha çok su var?” Somut işlemler evresine kadarki çocuk, “Derin
ve dar bardakta daha çok su var,” diyecektir. Çünkü su seviyesi onda daha yüksek gözüküyor . Ama somut işlemler evresine ulaşan çocuk,
bardakların boyutu değişti diye su miktarının değişmeyeceğini anlar. Dolayısıyla görüntü farklı olsa bile
her iki bardakta da hala aynı miktarda su olduğunu söyler. Evet, bu da böyle bir test işte. Ayrıca bu evrede, çocuk, matematik hakkında
da mantık yürütmeye başlıyor. 8 artı 4’ün 12’ye eşit olduğunu anlayabiliyor. Ve bunun aynı zamanda 12 eksi 4’ün 8 edeceği
anlamına geldiğini de kavrıyor. Daha büyük yaştaki çocuklar, yani 12 yaştan büyük çocuklar, Piaget’nin
“soyut işlemler dönemi” dediği evreye giriyor. Bu evredeki çocuklar, soyut kavramlarla ilgili
mantık yürütebilmeye ve potansiyel eylemlerin sonuçlarını
düşünebilmeye başlıyorlar. Olması muhtemel şeyleri de zihinlerinde
tartmaya başlıyorlar. Yani Piaget’ye göre, bu aynı zamanda çok
karmaşık ahlaki muhakemelerin başladığı evre. Bu yaşlardaki çocuk, artık daha çok bir
yetişkin gibi düşünmeye başlıyor. Ve zaman ilerledikçe bu yönde daha da
gelişiyor. Sonraki çalışmalar, bu evrelerin birbirinden
Piaget’nin düşündüğü kadar keskin hatlarla ayrılmadığını ortaya koydu. Çocuklarda bu yetenekler her zaman mutlak
yaş aralıkları içinde gelişmeyebiliyor. Ama ilerleyişleri genellikle öngörülebilir
bir şekilde gerçekleşiyor. Piaget sayesinde artık çocukların minyatür
yetişkinler olmadığını biliyoruz. Hadi, hadi şimdi gidin, bir çocuk bulun ve hangi evrede
olduğunu anlamaya çalışın. Piaget’nin teorilerini test edin yani .