Savunma Mekanizmaları

Selam! Savunma mekanizmaları kendimizi koruma şeklimizdir. Bilinç altımızdaki istek, duygu, arzu ve dürtülerimizle baş etmemiz gerektiğinde bunları kullanırız. Bazı yönlerden savunma mekanizmaları, aslında psikolojik bir kalkan gibidir. Bilinç altının psikolojik süreçlerindeki kaygı ve üzüntüye karşı bu kalkanı oluşur. Savunma mekanizmaları birkaç farklı kategoriye ayrılır. İlk kategori patolojik savunma mekanizmaları olarak tanımlanır. Bunlar genelde gerçeği saptırma olarak düşünülür. Böylece kişi durumla başa çıkabilir. Birkaç tane olmasına karşın en önemlisi inkar veya yadsımadır. Kişi, bir şeyin yaşanmadığını veya onun doğru olmadığını iddia eder. Mesela birisine meme kanseri teşhisi kondu diyelim. Savunma mekanizması memekanseri olduğunu inkar eder. İnkar, bu patolojik kategorisinin altında konuşmak istediğim ana savunma mekanizması. Birçok savunma mekanizması var Ama sizin için en önemlilerinden bahsedeceğim. Patolojik savunma¹ mekanizmalarından bir tık yukarıda olgunlaşmamış diğer adıyla ilkel savunma mekanizmaları bulunur. Bunlar yetişkinlerde görülür, genelde sosyal olarak pek kabul edilmezler. Savunma mekanizmaları yaygın olarak kullanılırsa, kişiye sosyal sorunlar yaşatabilir. Buradaki ana savunma mekanizmalarından biri yansıtmadır. Yansıtmada kişi, kendi gizli ve bilinç altı düşünce veya duygularını başkasına yükler. Mesela çok fazla kıskanç olan biri aslında diğer kişinin kıskanç olduğunu söyler. Kendi durumunu bu şekilde yansıtır. Bu durum kişinin kendi hislerini başkasına mal etme şeklidir ve başkasını bu kabul görmeyen düşünce ve hislere sahipmiş gibi tanımlar. Bu yansıtmadır. Başka olabilecek bir şey ise yansıtmalı özdeşimdir. Bunda kişiye kıskançlık gibi bir şey mal edildiğini veya ona yansıtıldığını düşünelim. Sonradan kişi, o düşünce ve duyguların ya da kendisine ne yansıtıldıysa onun, aynısını göstermeye başlar. Gerçekten o şekilde hissetmeye başlar. Evet ben kıskanç bir insanım ve öyle davranacağım demeye başlar. Bir kere bu durum kişiye yansıtıldığında kişi sonradan o tavrı benimseyebilir ve buna yansıtmalı özdeşim denir. Bir diğer önemli olgunlaşmamış savunma mekanizması pasif agresif davranıştır. Bu davranışta kişi saldırganlığını bir şeyi yapmayarak gösterir. Veya başkası için bir şey yaparken çok yavaş yapar. Yani kızgınlığını dolaylı ya da pasif yoldan ifade eder. Pekala şimdiye kadar ilk olarak patolojik savunma mekanizması olan inkarı özetledik. İkinci olarak da olgunlaşmamış savunma mekanizmalarından bahsettik. Bu, kesinlikle kapsamlı bir inceleme değil. Birçok savunma mekanizması var. Ama içlerinden en önemlilerini seçtim. Şimdi Nevrotik denilen bir dizi savunma mekanizmasına geçiş yapalım. Şimdi Nevrotik denilen bir dizi savunma mekanizmasına geçiş yapalım. Şimdi Nevrotik denilen bir dizi savunma mekanizmasına geçiş yapalım. Durumun duygu kısmını ve başlayan kaygıyı uzaklaştırır. Yani bu gerçekten duygunun düşünceden ayrılmasıdır. Bununla bağlantılı bir diğer savunma mekanizması ise bahane bulma yada rasyonelleştirmedir. Bahane bulmada bir şekilde mazeret uydururuz ve kendimizi hiç hatamız olmadığına dair ikna ederiz. Çoğu zaman düşünce işleyişimiz yanlış mantık veya yanlış düşünceler içerebilir. Ama bizim için kullanışlıdır. Çünkü böylelikle kendimizi suçlamaktan kaçınabiliriz. Başka bir nevrotik savunma mekanizması ise gerilemedir. Gerilemede, hayatımızın daha erken bir dönemindeymiş gibi hareket etmeye başlarız. Mesela konuşuruz, hareket ederiz, bir şeyleri normal yaparız. Sonra mızmızlanmaya başvurabiliriz veya öfke nöbeti geçirebiliriz. Daha erken yaşlardaki gibi davranırız. Bazı insanlar buna bebek gibi davranmak diyebilir. Bu mekanizmaya çok yakın görülen bir diğer savunma mekanizması bastırmadır. Ama aslında çok farklı bir kavramdır. Diğer birçok savunma mekanizması gibi bilinç dışı bir süreçtir. Burada düşünceler bilinç dışına itilir. Son olarak bu kategoride yer değiştirme dediğimiz bir savunma mekanizması bulunuyor. Nasıl gözüktüğünü size gösterebilmek için hemen birazcık aşağı iniyorum. Yer değiştirmede, kişi birisine çok kızgın olabilir ve bu kızgınlığı göstermesi güvenli olmayabilir. Ya da ifade etmesi zor olabilir. Bu kişiye kızgınlığı daha kolay bir hedefle değiştirir. Mesela bir kadın eşine kızgınsa ona bağırıp çağırmak yerine sinirini çocuğundan çıkarabilir. Pekala bahsettiklerimiz birkaç nevrotik savunma mekanizmasıydı. Şimdi sizlere bazı olgun savunma mekanizmalarından bahsetmek istiyorum. Bu mekanizmanın önemli olmasının sebebi bunları fazla kullanan kişilerin daha mutlu, daha sağlıklı ve hayattan daha memnun olmalarıdır. Pekala olgun savunma mekanizmaları nelerdir? Espri yapma, şakalar yapma veya eğlenceli aktivitelerle uğraşma gibi şeyleri içerir. Bütün bunlar, saklı duygular konusunda kısmen dürüst olmak için yapılır. Aynı zamanda sosyal açıdan daha kabul edilebilir olmak da önemlidir. Buradaki bir diğer savunma mekanizması yüceltmedir. Mesela kişide gerçekten şiddet dürtüleri varsa, olumsuz enerjisini olumlu enerjiye dönüştürebilir. Şiddet dürtüleri dışarı çıkıp birisini yaralamak yerine, boksör, spor eğitmeni veya halterci olmasına öncü olabilir. Başka bir süreç daha vardır. Daha önceden bahsettiğim bastırmayı hatırlayın. Evet... Bastırmaya benzer fakat adı bilinçli bastırmadır. Bilinçli bastırma, olumsuz duygu ve hislerin daha bilinçli aktarım şeklidir. Bunları bilinçten uzaklaştırarak, durumlarla başa çıkabiliriz. Ama daha sonra kolayca bu düşüncelere erişim sağlayabiliriz. Son olarak bir savunma ekanizmasından daha bahsetmek istiyorum. Alturizm yani fedakarlık ; diğer insanların hizmetinde olmamız yardım etmemiz anlamına gelir. Bu durumda başarılı hissederiz ve durumdan zevk alırız. Bu bahsettiğimiz kategoriler olgun savunma mekanizmalarıydı. Burada kesinlikle birçok savunma mekanizması var ve tabii ki çok ayrıntıya girmeden bunlardan bahsettim. Kapanışı karşıt tepki oluşturmayla yapmak istiyorum. Genelde bu, savunma mekanizmalarından nevrotik grupta yer alır. Ama bu mekanizma özellikle ilginç. Çünkü kişi bilinç dışı isteklerinin veya hislerinin tamamen zıttını yapar. Mesela göçle ilgili sorunu olan bir kişi göç merkezinde gönüllü olarak çalışabilir. İnsanlara dil becerilerini geliştirme veya vize konusunda yardımcı olabilir. Evet bu da şimdilik bu kadar Görüşmek üzere. Hoşçakalın