Freud'un Psikoseksüel Gelişim Teorisi

Pekala, ilk gelişim teorimize bir göz atalım. Freud’un Psikoseksüel Gelişim Teorisi. Yukarda gördüğünüz beyefendi, freud. Kendisi çocukluktaki psikolojik gelişimin beş evreden oluştuğunu söyler. Bu aşamalara psikoseksüel evreler adını vermektedir. Hayatın gerilim ve zevk kavramlarının etrafında kurulu olduğuna, ve biriken gerilimin birçok çatışmaya neden olabileceğine inanmıştır. Gerilim birikimi ya da saplantı, libido kavramından kaynaklanmaktadır. Libido akıl mekanizmalarının doğal enerji kaynağıdır. Bu enerji sıkıştığında ya da saplandığında... Aa bu arada, saplantı, saplanma gibi terimleri çok duyacaksınız. Psikoseksüel gelişim teorisi denince akla gelen ilk şeylerden biri saplantı kavramıdır. Saplantı olduğunda yetişkinliği de etkileyebilecek uzun süreli bir etkisi olabilir. Hatırlarsanız, Freud’un teorisi çocukluktaki kişilik gelişiminin önemini vurguluyordu. Yani çocukluktaki bir aşamada saplantı oluşursa… …yetişkinlikte de devam edecek uzun süreli bir etkiye sahip olabilir. Bu evrelerin her birinde, bireyin ilgilenmesi gereken bir çatışma olur. Bir sonraki evreye başarılı bir şekilde geçebilmek için her çatışma çözüme ulaşmalıdır. Bilgisayar oyunu gibi.. Freud olgun kişiliğin oluşumunda insan hayatının ilk beş yılının önemli olduğunu söyler. Libido ve saplantı vücudun farklı köşelerinde ve gelişimin farklı evrelerinde konumlandırılmışlardır. Bu yüzden kendisi bu teoriyi psikoseksüel gelişim olarak adlandırmıştır. Bu evrelerin sırasını, uydurduğum saçma ama akılda kalıcı bu cümleyle hatırlayabilirsiniz. Ortak, arkadaşlar, farklı, laleler, getirdi. İşte Ortak, arkadaşlar, farklı, laleler, getirdi. Ortak kelimesinin O’sundan ilk evrenin oral olduğunu anlayacağız. Sonra, Arkadaşlar, yani Anal. Farklı, fallik evresi. Laleler, latent evreyi temsil ediyor. Ve Getirdinin G’si de genital evre. Yani ortak, arkadaşlar, farklı, laleler, getirdi. Oral, anal, fallik, latent ve genital. Ne diyorduk? Hah, Libido saplantısının vücudun farklı bölgelerinde olduğunu söylüyordum. Yani içinde olduğumuz evreye göre enerji saplantısının olacağı yer değişir. Her bir bölüme ayrı bir renk seçelim. Oral evrede libidonun odak noktası ağızdır. Yani oral evre için ağız yazalım. Adından da anlaşılabileceği gibi anal evre için anüs. Fallik evre için genital organlar. Bunları birazdan açıklayacağım. Latent evrenin özel bir bölgesi yok. Genital evrenin de yine genital organlar olacak. Pekala tek tek evrelere bakalım. İlki oral evre. Evet, oral evre kişilik gelişiminin ilk evresidir. 0-1 yaşları arasında meydana gelir. Bu evrede libido bebeğin ağzında konumlanmıştır. Bu yüzden bebeğin ana etkileşim kaynağı ağzıdır Bunu dil ve emme refleksi ile yapar. Ve tabii ki ağız beslenme için önemlidir. Bebek tatma ve emme gibi oral hareketlerden zevk alır. Bebek tamamen ailesine yani ona bakan ve besleyen insanlara bağımlı olduğundan… …bebekte bu oral hareketler sayesinde rahatlama ve güven duygusu oluşur. Yani buradaki en büyük gelişimin beslenmedir. Burada bir saplantı ya da çatışma bebeğin sütten kesilmesi ile olur. Yani bir sonraki evreye geçmek için bebek süt emme alışkanlığını bırakmak zorundadır. Bu evrede bir çatışma ile, çocuğun bakıcısına olan ihtiyacı azalır. Ve Freud’a göre bu evrede saplantısı olan bir bireyin bağımlılık ya da agresiflik gibi sorunlara sahip olabileceğine inanmıştır. Sigara içen, parmak ısıran, tırnak yiyen ya da başparmağını emen kişilerde oral kişilik tipini görürüz. Yani tüm bunları yapan insanlar yetişkin olarak saplantı problemi olanlara örnektir. Haydi, ikinci evreye bakalım. Anal evre 1-3 yaşları arasında olur. Freud bu evrede ana odak noktasının anüs çevresi, mesane ve bağırsak hareketi kontrolü olduğunu düşünmüştür. Bu evreyi tuvalet eğitimi olarak düşünebiliriz. Çocuk büyüdükçe, oral evrede sütten kesildikten sonra lazımlık eğitimi almaya başlar. Bu evredeki en büyük çatışma, tuvalet eğitimidir. Çocuk burada vücudunun ihtiyaçlarını kontrol etmeyi ve onları hissetmeyi öğrenir. Bu kontrol, başarı ve özgürlük duygularının gelişimini sağlar. Tuvaleti kullanan çocuk için övgü ve ödülleri kullanan ebeveynler olumlu sonuçlar alır. Ayrıca çocuğun yetkin ve yapıcı hissetmesine yardımcı olurlar. Freud anal evredeki olumlu tecrübelerin bireyin yetişkinliğinde rekabetçi, üretici ve yaratıcı olmasının temeli olduğunu düşünmekteydi. Ancak bütün ebeveynler lazımlık eğitimi için aynı cesaretlendirici tutumu sergileyemezler. Bu evrede saplantı olursa bu yetişkinlikte de problemlere sebep olabilir. Freud bu evrede saplantı yaşayan yetişkinlerin düzen problemleri yaşayabileceğini söylemiştir. Üçüncü evreye, yani fallik evreye geçelim. Bu evre 3 ila 6 yaş arasında gerçekleşmektedir. Libidonun odak noktası genital bölgedir. Bu yaşlarda çocuklar dişi ve erkek arasındaki farkı anlamaya başlar. Freud burada iki önemli terimden bahseder. Ona göre erkek çocuklar annelerinin ilgileri için babalarını bir rakip olarak görmeye başlar. Buna Oedipus kompleksi adını verir. Bu terim anneye sahip olma ve babanın yerine geçme dürtüsü olarak açıklanabilir. Aynı şey kız çocuklarında da babalarına karşı olmaktadır. Buna da Elektra kompleksi denir. Buradaki ana gelişim, bu karmaşaları çözebilmektir. Bu çözümleme çocuk aynı cinsiyetteki ebeveyni ile benzer özellikler geliştirdiği… Ve ebeveynini anlamaya başladığı tanımlama evresine girince gerçekleşir. Erkekler babalarına ve kızlar annelerine bakıp saygı duymaya başlayacaklardır. Ancak bu evrede saplantı varsa yetişkinliğe taşınabilir Ve çözülmezse cinsel problemlere sebep olabilir. Dördüncü evre latent evresidir. Buna gizli evre yada gizlilik evresi de dendiğini duyabilirsiniz. 6 ila 12 yaşları arasında gerçekleşir. Bu evrede libidonun odak noktası yoktur. 12 yaş civarı ergenlik dönemidir ve 6 yaşından ergenliğe kadar olan süre libidoyu keşif aşamasıdır. O yüzden libido görünürde olsa da belli bir yere odaklanmış değildir. Vücudun bir yerine odaklanmak yerine entelektüel arayış, sosyal etkileşimler gibi alanlara yönlendirilir. Ve çocuklar yeni özellikler geliştirirler. Sosyal yetenekler ve iletişim becerilerinin gelişimi için bu evre oldukça önemlidir. Yani sosyal yön ve yeni becerilerin gelişimi olarak yazabiliriz. Bu evre çocukların okula başladığı zamana denk geldiğinden… Çocuklar arkadaş ilişkilerine, hobilere ve diğer alanlara önem vermektedirler. Çocukların arasındaki oyunlar genellikle aynı cinsiyetten çocuklar ile sınırlandırılmaya başlar. Bu dönemdeki herhangi bir saplantının yetişkinliğe pek bir etkisi yoktur. Son evre olan genital evre 12 yaş ve üzerinde görülür. Bu evrede libido odağı geri döner. Bunun sebebi bireyin cinsel istek duymaya başlamasıdır. Yani cinsel olgunluğa erişmeye başlanır. Bu evrede, karşı cinse karşı ömür boyu sürecek cinsel bir olgunluk geliştirilir. Genital evrenin amacı çeşitli yaşam alanları arasında dengeyi sağlamaktır. İlk evrelerde odak kişisel ihtiyaçlardır. Bu evrede ise ilgi başka insanlara kaymıştır. Tüm evreler başarı ile tamamlanırsa birey cinsel olarak olgun ve zihinsel olarak sağlıklıdır. Burada yetişkinlik saplantısı örneği veremiyoruz; çünkü yok. Diğer evreler de başarılı bir şekilde tamamlanmışsa kişinin zihinsel olarak sağlıklı olduğunu söyleriz. En azından Freud böyle söylüyor. Yani tüm evreler başarı ile tamamlandıysa birey dengeli, cana yakın ve diğer insanları da önemseyen bir yapıda olmalı. Freud’un psikoseksüel gelişim teorisi kısacası böyle. Sıradakiiii!