Harlow’un Maymunlarla Deneyleri

Eğer küçük çocuklarla aynı ortamda bulunduysanız, anne ve çocuk arasında ki bağın farkına varmışınızdır. Bilim adamları bu ilişkiden “bağlanma” diye bahsederler. Peki bu bağlanmaya ne sebep olur? Neden anneyle çocuk arasında böyle güçlü bir bağ vardır? Bilim adamları yıllarca bunun beslenmeyle bir bağlantısı olduğunu düşündüler. Yani annenin çocuğunu beslemedeki benzersiz marifeti bu bağlanmaya neden oluyordu. Ama bunu açıklama biraz donuk kalıyor ve annenin çocuğuna sağladığı diğer tüm şeyleri biraz önemsiz kılıyor sanki. Mesela temas tesellisi. Çocuğun, annesinin tutmasıyla rahatlaması da diyebiliriz. Bilim adamları bu bağa neyin sebep olduğunu tam olarak anlayabilmek için “Harlow'un Maymun Deneyleri” olarak da bilinen bir dizi araştırma yaptılar. Bu araştırmalarda, bebek maymunlar çok genç yaştayken ailelerinden ayrıldılar. Tabi günümüzde bu biraz tartışmalı görünüyor olabilir. Daha sonra bu maymunlara iki farklı vekil anneden birini seçme hakkı sunuluyor. Onlara anne diyoruz ama aslında iki farklı belli belirsiz maymun şeklindeki yapıdan bahsediyoruz. Bunlar, bebek maymunla aynı kafese konuluyorlar. İlk alternatif anne seçeneği tellerden oluşuyordu. Bu annenin üst kısmında yüze benzer bir şekil vardı ve altında vücudu diyebileceğimiz, etrafına kümes teli bağlanmış bir silindir bulunuyordu. Bu silindirin tam ortasına bir besleme sondası konmuştu. Yeşille çiziyorum. Bu, maymunun bulunduğu kafesteki besin sağlayabilen anneydi. Kafesteki ikinci anne kumaş bezlerden oluşuyordu. Bu annenin boyutu ve şekli ilkinin tıpatıp aynısıydı. Ama üzerine kümes telleri yerine yumuşak kumaştan yapılmış bir battaniye sarılmıştı. Bu anne ise rahatlık sağlayabilen anneydi. Maymunumuz bu diğer iki vekil anneyle aynı kafese konuluyor. Sizce maymun hangi anneye gidecek. Eğer bağlanma için temel gerekliliğin besin olduğuna inanıyorsanız, bebek maymunun tellerden oluşan anneye gideceğini düşünürsünüz. Çünkü bu annede besleme sondası var, ona besin sağlayabilir. Ama diğer yandan da bağlanmanın rahatlık, huzur gibi şeylere dayalı olduğunu düşünüyorsanız, o zaman maymunun vaktinin çoğunu kumaştan yapılma anneyle geçireceğini öngörürdünüz. Çünkü bu annenin yumuşak battaniyesi var, bu anne temas tesellisini sağlayabilir. Araştırmada, bebek maymunların büyük bir çoğunlukla kumaş anneyi tercih ettiği gözlemlendi. Bu da bağlanmanın temelini aslında besin sağlama becerisinin değil, konforun oluşturduğunu gösteriyor. Aslında bu bebek maymunlar kumaştan yapılma anneye sadece gitmekle kalmadılar, aynı zamanda vakitlerinin büyük çoğunluğunu ona sımsıkı sarılarak geçirdiler. En sonunda yemek yemeye ihtiyaç duyduklarında, bu maymunların çoğu bunu bir yandan kumaş annelerine sarılırken yapmayı denediler. Beslenmek için tellerden oluşan anneye uzanmaya çalışırken, kendi vücutlarını kumaş anneye sarılı halde tutuyorlardı. Yani bu maymunlar kumaş anneyle olan bağlantılarını koparmak istemiyorlardı. Bu rahatlıktan mahrum kalmak istemiyorlardı. Zaman içinde bu maymunlar içlerinde bulundukları duruma alışmaya başladılar. Hatta bazen kafesin diğer yerlerini keşfetmek için kumaştan yapılma annelerinden uzaklaşıyorlardı. Ama sonrasında hep kumaş annelerine geri dönüyorlardı. Bu yüzden kumaş annenin güvenli üs olduğunu söyleyebiliriz. Yani bebek maymun kumaş annenin hiçbir yere gitmediği bilgisine güveniyordu demek istiyorum. Bebek maymun etrafı keşfetmek için kumaş anneden ayrılabileceğini biliyordu. Tedirgin olup geri dönüğünde orada olacağını da biliyordu. Araştırmacılar bebek maymunun kumaş anneyle kurduğu bu güvenli bağ sayesinde, kumaş annenin güvenli üs görevi görebildiğini anladılar. Bu sayede maymunu sonunda dünyayı kendi başına keşfedebilecek kadar rahat ettiriyordu.