Nüfus Dinamikleri

Ben Yusuf dinamikleri Bir ülkenin bölgenin ve hatta dünyanın nüfusunun nasıl değiştiğini inceler toplam büyüme hızını ortaya çıkarmak amacıyla da nüfusu azaltan ve artıran unsurlar hesaplama mızı sağlar toplam büyüme hızını etkileyen üç unsur vardır Bunlar doğurganlık göç ve ölümdür yada Diğer adıyla mortalite de doğurganlık kadınların doğuştan gelen çocuk yapabilme yeteneğidir yenidoğanlarda doğal olarak nüfusu artırır göç S1 Canon dışarıdan ne kadar göç aldığını ve diğer ülkelere göre ne kadar göç verdiğini gösterir bu durum Dünyada yaşayan toplam insan sayısını değiştirmez Ama belli bir bölgede veya ülkede yaşayan insan sayısını değiştirir göç etmek başka bir ülkeye tatile gitmek anlamına gelmez göç Bu bir yere kalıcı olarak taşınmak ve Orada yaşamak çalışmak demektir Hatta çoğu durumda kişi göç ettiği ülkede Ölür bu da bizi 3. unsura getiriyor Ölüm Ölüm doğal olarak nüfusu azaltır bu üç unsur ölçmek için belli zaman aralıklarını kapsayacak şekilde doğum göç ve ölüme yönelik veriler kullanılır genellikle doğum göç ve ölüm hızları ki bunlar bazen oranları diye de geçer bir yıllık nüfus değişimine göre hesaplanır Çünkü kayda değer bir değişimi gözlemlemek için yeterli bir zamandır ancak nüfustaki değişim eğilimlerini anlamak için yeterli değildir bir Ayrıca genelde yuvarlak hesap yapmayı severiz mesela Bir yıl gibi bir rahatça karşılayabileceğiniz oranları da severiz Bu sebeple Tüm bu oranlar ya da teknik terimiyle hızlar bin kişi üzerinden hesaplanır Böylece aynı o günden ölçeklendirme yapıldığından farklı oranları birbirlerine denk bir şekilde karşılaştırabiliriz Dünya çapındaki Doğum hızını Her bir kişi için yaklaşık 18,9 doğum olarak düşünmek dünya çapında yaklaşık 134 milyon doğum olarak düşünmeye göre daha kolaydır Ayrıca ülkelerin doğum hızlarını toplam doğum sayıları yerine ölçeklendir Erek karşılaştırmak daha kolaydır Örneğin 5-6 yıl önce Yaklaşık 700 bin insanın doğduğu mal iyi düşünelim bu dünya genelinde gerçekleşen 134 milyon doğumla karşılaştırdığımızda çok görülmeyebilir ama ölç eklendiğinde mali'deki yaklaşık doğum hızının her bin kişi için 46 doğum olduğunu görürüz Bu da dünya ortalamasının iki katından fazladır Bayağı büyük bir fark Öyle değil mi biraz temel bilgi ve terminoloji üzerine bu kadar 10'dan sonra şimdi de nüfus değişimi ninelerin etkilediğine bakabiliriz bunun için sadece bir ülkedeki nüfus artışına bakacağım bir ülkede nüfusun artmasına iki unsur sebep olur doğumlar ve ülkeye yapılan göçler göç bir insanın başka bir ülkeye yerleşmesidir bir ülkeden dışarıya göç edilmesine ise Dış göç denir Ancak bu nüfusu azaltır Bu sebeple Buna biraz sonra bakacağız bakalım daha önce gördüğünüz gibi doğum hızı her din kişi başına düşen doğum sayısıdır buna diğer bir açıdan bakacak olursak da Toplam doğurganlık hızının düşünebiliriz toplam doğurganlık hızı bir kadının doğurgan olduğu süre boyunca doğuracağı ortalama çocuk sayısını ifade eder toplam doğurganlık hızı 2,1 çocuk olduğu gibi bir cümle duyduysanız bu belirli bir ülkedeki her bir kadın bu ortalama 2,1 çocuk doğuracağını ifadesidir bu da ülkedeki toplam nüfus yavaşça artacak demektir toplam doğurganlık hızının tam olarak iki olması nüfusu ne arttırır ne da azaltır Bunun sebebi kadının çocuğu yapan kişilerin sayısı kadar yani 2 adet Çocuk dünyaya getirmesidir toplam doğurganlık hızı sadece kadının doğuracağı çocuk sayısına bakar Dolayısıyla iki çocuk ileride kendi ebeveynlerinin yani anne ve babanın yerine geçer son olarak 2'den az olan doğurganlık hızı nüfusu azaltır daha önce bahsettiğim gibi göç bir ülkeye gelip yerleşen insanlar demektir bu sayıda ölçeklendirilmiş tir ve her bin kişiye düşen göçmen sayısı olarak hesaplanır Eğer toplam nüfus artışını hesaplamak istiyorsanız yenidoğanların sayısıyla her bin kişiye düşen göçmen sayısını toplamanız gerekir bu nüfusu eklenen insanların eklenme hızlıdır Şimdi ise nüfusu azaltan unsurlara geçebiliriz ve tahmin ettiğiniz üzere Bunlar ölüm ve Dış göç tür ölen insanların sayısına baktığımızda genelde her bin kişiye düşen ölüm sayısına bakarım ölüm oranlarına bakarken dikkatli olmalısınız özellikle farklı ülkelerin ölüm oranlarını karşılaştırırken Bir ülkenin ölüm oranının yüksek olması o ülkede çok sayıda genç insan veya doğal olmayan ölüm olduğu anlamına da gelmez bunun için nüfus piramidine videosu atmalıyız nüfus piramidi bir Nüfusun yaş ve cinsiyet dağılımını gösteren grafik triki tarafta erkekler ve kadınlar vardır ve dikey eksende artan yaş bulunur Eğer bir ülkede uzun süre yaşayan ve genç yaşta ölen çok sayıda yaşlı varsa ya durağın ya da Daralan bir piramit olur bu bu tür nüfus piramitleri gençlerin yaşlılardan daha az sayıda olduğunu gösterir ve genellikle bu durum çok gelişmiş ülkelerde görülür Öyleyse yaşlıların çok sayıda olduğu bu ülkenin ölüm hızını insanların genç yaşta hastalıklardan öldüğü bir ülkeyle kıyaslamak çok makul değildir Bu ülkenin nüfusu yüksek doğum ve ölüm oranlarına sahip genişleyen bir nüfus piramidi ile modelle ne bilir daha iyi bir kıyaslama için yaşa Özel ölüm hızına bakabiliriz Böylece belli bir yaş aralığında ne kadar insanın öldüğünü görebiliriz biz mesela ülkeler arasında sadece ileri yaştaki ölümleri veya herhangi bir yaş aralığındaki ölümleri karşılaştırabiliriz 20-24 yaş veya 45-49 yaş aralığı gibi birçok farklı bilgiyi yaşa Özel ölüm hızına bakarak bulabiliriz yaşa Özel ölüm hızlarını ayırdığımızda yaşam tablosu ya da ölüm tablosu diye Bu tabloyu elde edersiniz Bu tablo yaşına göre bir insanın ölme olasılığını söyler ve bu Ülkeden ülkeye değişkenlik gösterir ama sadece tek bir ülkenin nüfusuna bakarken herkesi kapsayan bir ölüm hızına bakmak yeterlidir nüfusu azaltan ikinci unsur da dış göçtür diğer bütün hızlar gibi Dış göç Hızı da her bin kişiye düşen göçmen sayısına göre hesaplanır O halde ölenlerin sayısıyla her bin kişiye düşen göçmen sayısını topladığımızda insanların ülkeden ayrılma hızını ölçmüş olursunuz Bazen sadece göç istatistiklerine bakmak ilginç olabilir net göç ülkeye yerleşen ve ülkeden giden insanların sayısının farklıdır insanların doğdukları ülkeden başka yeni bir ülkeye göç etmesinin birçok sebebi vardır dünya genelindeki eğilim insanların daha iyi yaşam potansiyelinden dolayı sana geçmiş ülkelere taşınmalıdır Bazı insanlar ülkelerinden siyasi sebeplerle ayrılırlar ve başka bir ülkede sığınmacı olurlar Bazı insanlar işleri sebebiyle göç ederler bazılarıysa sadece yurtdışında yaşamak istedikleri için buna benzer sebeplerden İnsanlar kendi ülkeleri içinde de yer değiştirirler buna iç göç denir Bu ülkenin toplam nüfusunu değiştirmesi de ülkenin ekonomisini veya kültürün etkileyebilir iç göç insanların kırsal alandan şehirlere gelmesinden dolayı kentleşmenin önemli bir unsurudur doğurganlık göç ve ölüm bir ülkenin Büyüme hızına katkıda bulunur ama unutmayın büyüme hızında belirtilen yüzde Her zaman pozitif Bir sayıdan oluşmaz Eğer buna bir denklem olarak bakarsak şöyle diyebiliriz başlangıçtaki nüfus artı yenidoğanların sayısı eksi ölenler bu artı ülkeye gelen göçmenlerin sayısı eksi başka ülkeye göç edenlerin sayısı şimdi güncel nüfusu elde etmiş olduk Eğer güncel nüfus başlangıç nüfusundan az ise o zaman o ülkenin büyüme hızı negatiftir Bir Dünya nüfusunun Uzatmaya devam ederken Aslında bazı ülkelerin büyüme hızı daha fazla ölüm ve Dış göç sebebiyle negatiftir gördüğünüz gibi nüfus değişimlerini anlamak için düşünmemiz gereken Çok fazla konu var sadece Doğum ve ölümlere bakamayız göçmenlere de hesaba katmamız gerekir her şeyi hesaba katmış olsak bile Bu sadece bir tahmindir 7 milyardan fazla insanı tek tek sayamayız Öyle değil mi mi anketlerle ve sayılarla bu denebilir ama bazı ülkelerde bu tür uygulamalar bile çeşitli sebeplerle yürütülemiyor yani sadece olabildiğince doğru tahmin etme ama hepsi bu nüfusun nasıl değiştiğini inceleme yöntemleri ve çeşitli terimler bu şekildeydi