If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *.kastatic.org ve *.kasandbox.org adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Ana içerik

(2^(ln x))/x terstürev örneği

 ∫(2^ln x)/x dx'i bulma. Orijinal video Sal Khan tarafından hazırlanmıştır.

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Henüz gönderi yok.
İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.

Video açıklaması

Genelde sorulan bir soru bu. 2 üzeri x'in doğal logaritması, bölü x, dx'in belirsiz integrali. Böyle bir integral gördüğümde, ilk yapmanız gereken, x'in doğal logaritmasını üs olarak görüyorum. O zaman çözüme nasıl başlarım, diye düşünmek olmalı. Ve, bu integralin 1 bölü x çarpı, 2 üzeri x'in doğal logaritması olduğunun farkına varmanız gerekir. Yani, şurada bir ifade var, ve burada da onun türevi var, öyle değil mi? x'in doğal logaritmasının türevinin 1 bölü x olduğunu biliyoruz. Bir ifade ve onun türevi varsa, yerine koyma metodu uygulayabileceğimizi biliyoruz. Bazen bunu kafamızdan yapabiliriz, ama bu soru o kadar kolay değil. Şimdi, yerine koyma metodunu uygulayalım. Şuraya u diyelim. u harfi kullanmak zorunda değiliz. Ama, genelde kural icabı bu harfi kullanıyoruz. u eşittir x'in doğal logaritması, diyelim. O zaman, d u bölü dx, yani u'nun x'e göre türevi, 1 bölü x olur. d u diferansiyelini bulmak için, iki tarafı da dx ile çarparız. Yani, d u eşittir 1 bölü x dx. Şimdi yerine koyalım.İntegralimiz burada. Bu integral eşittir, 2 üzeri u, çarpı 1 bölü x, dx. Peki 1 bölü x, dx nedir? d u'dur. O zaman bu iki terimin çarpımı, sadece d u. Farklı bir renkte yazayım. 1 bölü x çarpı dx eşittir d u. Bu da şuradaki şeye eşit. Bu integral, şimdi sadeleştirmemize rağmen, hala kolay bir integrale benzemiyor. İntegralini alacağımız değişkeni, üs olarak gördüğümüzde, bu integrali zor olarak algılayabiliriz. e üzeri x'in integralinin, e üzeri x artı c, olduğunu biliyorum. Buna göre, bu ifadeyi e üzeri x, veya e üzeri u haline çevirebilirsem, belki integrali daha çözülebilir bir duruma getirebilirim. Şimdi bakalım. Bunu nasıl farklı şekilde tanımlarız? 2 neye eşit? 2 eşittir e üzeri 2'nin doğal logaritması, öyle değil mi? 2'nin doğal logaritması, 2 elde etmek için e'ye uygulayacağınız üs. Eğer, e'nin bu üssünü alırsanız, 2 elde edersiniz. Zaten, bu, doğal logaritmanın tanımıdır. e'nin, 2'nin doğal logaritması üssünü alırsanız, sonuç 2 olur. Şimdi şunu tekrar yazalım. Yalnızca, 2'yi farklı bir şekilde yazmış oluyoruz. Yani, 2 yerine, e üzeri 2'nin doğal logaritması yazıyorum. Ve bunun tamamını u üssüne alıyorum, d u ile çarpıyorum. Şimdi, bu neye eşit? Üssün üssünü almak demek, tabanı üslerin çarpımına almak, demektir. Buna göre, bu eşittir, e üzeri 2'nin doğal logaritması, çarpı u. Üslü ifadeler ile ilgili kurallardan, üssün üssünün, üslerin çarpımı olduğunu biliyorum. Şuradaki, sabit bir sayı.Hesap makinesiyle kaç olduğunu bulabiliriz. Buna, a diyelim.Bu şekle soktuktan sonra, artık integralimiz bir hayli kolaylaştı. e üzeri a u'nun terstürevi, 1 bölü a, çarpı e üzeri a u. Bu, şuradaki tanımdan dolayı, ayrıca artı c de var. Zincir kuralına göre, bunun türevini alırsak, içinin de türevini almamız gerekli, bu da a olacak. Bunu, 1 bölü a ile çarpıyoruz ve sadeleştiriyoruz. e üzeri a u kalıyor. Demek ki, bu işe yaradı. Buna göre, bunun terstürevi, 1 bölü a, 1 bölü sabit terimimiz, 1 bölü 2'nin doğal logaritması, çarpı ifademizin tamamı. Buna göre bunun ters türevi bir bölü a bir bölü sabit terimimiz 1 bölü 2'nin doğal logaritması çarpı ifademizin tamamı.Şimdi şunu yapalım. Bu, u çarpı bir sayı, yani o şekilde yazabilirim. Bu şekilde yazmamın sebebi, sadeleştirmek. e üzeri u çarpı 2'nin doğal logaritması. Tek yaptığım şey, sırayı değiştirmek. Bunu, e üzeri 2'nin doğal logaritması çarpı u, olarak da yazabilirdim. a çarpı u eşittir u çarpı a. Artı c. Cevabımız bu, ama x'e göre terstürev aldığımızı göstermek için, tekrar x'li ifadeyi yerine koymamız lazım. Bunu yapmadan önce, biraz daha sadeleştirmeye çalışayım. a çarpı, b'nin doğal logaritması eşittir, b üzeri a'nın doğal logaritması.Öyle değil mi? Bu, doğal logaritmasını aldığım şeyin üssü oluyor. O zaman, u çarpı, 2'nin doğal logaritması eşittir 2 üzeri u'nun doğal logaritması. Buna göre, terstürevimizi şöyle yazabiliriz: 1 bölü, 2'nin doğal logaritması, çarpı e üzeri, 2 üzeri u'nun doğal logaritması. Artı c'yi tabi unutmayalım. Şimdi, e üzeri, 2 üzeri u'nun doğal logaritması, nedir? Tanımsal olarak, 2 üzeri u'nun doğal logaritması, 2 üzeri u elde etmek için e'ye uygulayacağımız üstür, öyle değil mi? O zaman, e'yi bu üsse alırsak, ne elde ederiz? 2 üzeri u elde ederiz. Demek ki, bu, 1 bölü, 2'nin doğal logaritması. Bu da, 2 üzeri u olarak sadeleşir.Şuraya yazmıştım. a'yı değişik bir şekilde yazabilirim. Aslında, herhangi bir a sayısını, e üzeri, a'nın doğal logaritması olarak yazabilirim. a elde etmek için, e'yi bu üsse almamız lazım. e'yi bu üsse alırsak, a elde ederiz. e üzeri, 2 üzeri u'nun doğal logaritması eşittir 2 üzeri u. Tabii, bir de artı c var.Şimdi geri yerine koyalım. u neye eşit demiştik? u eşittir x'in doğal logaritması. Şimdi bunu yerine koyalım. Orijinal integralimizin yani 2 üzeri, x'in doğal logaritması, bölü x, dx'in cevabı, 1 bölü, 2'nin doğal logaritması, çarpı 2 üzeri, x'in doğal logaritması, artı c.Ve, cevabı bulduk. Bu, paydada değil, tabi biraz karışık yazmış olabilirim.