Ana içerik
Çok Değişkenli Kalkülüs
Konu: Çok Değişkenli Kalkülüs > Ünite 2
Ders 9: Diverjans ve Rotasyonel (Makaleler)Diverjans
Diverjans belirli bir vektör alanına göre akan bir sıvıdaki yoğunluk değişimini ölçer.
Arka plan
Neye ulaşıyoruz
- Bir vektör alanını bir sıvı akışını temsil ediyor gibi yorumlama.
- Diverjans, bu vektör alanını tanımlayan vektör alanını tanımlayan vektör değerli fonksiyonu alan, ve her bir noktada sıvının yoğunluğundaki değişimi ölçen skaler değerli bir fonksiyon veren bir işlemcidir.
- Diverjans formülü budur:Burada start color #0c7f99, v, start subscript, 1, end subscript, end color #0c7f99, start color #bc2612, v, start subscript, 2, end subscript, end color #bc2612, dots, start bold text, v, end bold text, with, vector, on top'nün bileşke fonksiyonlarıdır.
Sıvı akışındaki yoğunluğu değiştirme
Aşağıdaki vektör alanına bakalım:
Dolayısıyla resim budur, ancak fonksiyon nedir?
start bold text, v, end bold text, with, vector, on top'nün girdileri iki boyutlu uzayda noktalardır, left parenthesis, x, comma, y, right parenthesis, ve çıktıları, vektör alanında ilgili left parenthesis, x, comma, y, right parenthesis noktasına bağlı olan, iki boyutlu vektörlerdir.
Vektör alanını düşünmenin güzel bir yolu, bunların temsil edebileceği sıvı akışını hayal etmektir. Özel olarak, iki boyutta her left parenthesis, x, start subscript, 0, end subscript, comma, y, start subscript, 0, end subscript, right parenthesis noktası için, left parenthesis, x, start subscript, 0, end subscript, comma, y, start subscript, 0, end subscript, right parenthesis'da duran, o noktaya bağlı vektörün, start bold text, v, end bold text, with, vector, on top, left parenthesis, x, start subscript, 0, end subscript, comma, y, start subscript, 0, end subscript, right parenthesis, yönünde akan bir parçacığı hayal edin. Ayrıca, bu parçacığın hareketinin süratinin bu vektörün uzunluğuyla belirlendiğini varsayın. Aşağıdaki animasyon, sadece kısa bir an için, verilen start bold text, v, end bold text, with, vector, on top fonksiyonu için bunun neye benzediğini gösterir:
Dikkat ederseniz, bu sıvı akışında, bazı bölgeler parçacıklar uzağa aktıkça, daha az yoğun hale gelir, orta üst kısımda olduğu gibi. Öte yandan, bu bölgenin aşağısında ve solunda, parçacıklar birbirine doğru akar ve noktalar daha yoğunlaşır.
Önemli soru: Verilen bir start bold text, v, end bold text, with, vector, on top, left parenthesis, x, comma, y, right parenthesis vektör değerli fonksiyonu için, bir left parenthesis, x, start subscript, 0, end subscript, comma, y, start subscript, 0, end subscript, right parenthesis noktası etrafında parçacıkların yoğunluğundaki değişimi bu parçacıklar start bold text, v, end bold text, with, vector, on top, left parenthesis, x, comma, y, right parenthesis ile verilen vektörlerde akarken nasıl hesaplarız?
Bu soruyu, adına diverjans denilen bir türev varyasyonu kullanarak cevaplandırabiliriz. Aşağıda sıvı akışıyla ilgili daha fazla konuşacağız, ama önce bu kavramı ifade etmek için notasyonu ve formülü kuralım.
Diverjans için notasyon ve formül
Diverjans için notasyon, gradyandan hatırlayacağınız "del" sembolünü kullanır. Gradyanda olduğu gibi, bu sembolün kısmi türev sembolleri gibi bir vektörü temsil ettiğini düşünürüz.
start bold text, v, end bold text, with, vector, on top, left parenthesis, x, comma, y, comma, dots, right parenthesis vektör değerli fonksiyonunun diverjansını böyle yazarız:
del aslında vektör olmadığı için, bu biraz saçmadır. Girdileri sayı değiş, işleçtir. Yine de, bu iç çarpım gösterimi diverjansı bulmak için çok faydalıdır, sadece bir bakın:
Daha genel olarak, diverjans herhangi bir boyuttaki vektör alanlarına uygulanabilir. Bunun anlamı, start bold text, v, end bold text, with, vector, on top'nün çıktısı aynı boyutlara sahip olduğu sürece, herhangi bir sayıda girdisi olabileceğidir. Aksi takdirde, bir vektör alanını temsil edemez. start bold text, v, end bold text, with, vector, on top'yi bileşenlerine göre böyle yazabiliriz:
Bu durumda start bold text, v, end bold text, with, vector, on top'nün diverjansı böyle gözükür:
Bunu hızlıca bir şemayla özetleyelim:
Diverjansın yorumlanması
Diyelim ki, bir start bold text, v, end bold text, with, vector, on top fonksiyonunun left parenthesis, x, start subscript, 0, end subscript, comma, y, start subscript, 0, end subscript, right parenthesis boyunca diverjansını buluyorsunuz, ve sonuç negatif çıkıyor.
Bu start bold text, v, end bold text, with, vector, on top ile tanımlanan vektör alanında akan bir sıvının, left parenthesis, x, start subscript, 0, end subscript, comma, y, start subscript, 0, end subscript, right parenthesis noktasında daha çok yoğunlaşacağı anlamını taşır. Örneğin, aşağıdaki animasyon başlangıç noktasında negatif diverjansı olan bir vektör alanını gösterir.
Diğer yandan, eğer bir left parenthesis, x, start subscript, 0, end subscript, comma, y, start subscript, 0, end subscript, right parenthesis noktasındaki diverjans pozitifse,
bu vektör alanı boyunca akan sıvı left parenthesis, x, start subscript, 0, end subscript, comma, y, start subscript, 0, end subscript, right parenthesis etrafında daha az yoğun olur. İşte bir örnek:
Son olarak, sıfır-diverjans kavramı, sıvı dinamiğinde ve elektrodinamikte çok önemlidir. Bir sıvı serbestçe aksa bile, yoğunluğunun sabit kaldığını gösterir. Su gibi sıkıştırılamayan sıvıları modellerken bu özellikle kullanışlıdır. Aslında, bir sıvının sıkıştırılamaz olması fikri aşağıdaki denklemle ifade edilebilir:
Böyle vektör alanlarına "diverjanstan uzak" denir. Bunun neye benzeyeceğinin bir örneğini burada bulabilirsiniz:
Kaynaklar ve alıcılar
Bazen, negatif diverjanslı noktalar için, anlık bir sıvı hareketi sonrası bir sıvının daha yoğun hale geldiğini düşünmek yerine, bazı kişiler sıvının sürekli akarken o noktada boşaldığını hayal ederler. Bunun neye benzediğini burada görebilirsiniz:
Bu nedenle, negatif diverjanslı noktalara genellikle "alıcı" denir.
Aynı şekilde, pozitif diverjanslı noktaları anlık hareket sırasında daha az yoğunlaşır şeklinde düşünmek yerine, bu noktalar sürekli daha fazla sıvı parçacığı üreten "kaynaklar" olarak görülebilir.
Daha yüksek boyutlarda diverjans
Yaptığım tüm şemalar ve animasyonlar iki boyutlu olsa da, bu kavramların üç veya daha fazla boyut için de uygulanabildiğini anlamalısınız.
Diverjansın neyi temsil ettiğini anlayıp anlamadığınızı sınamak için bunu iyi bir zihinsel egzersiz olarak düşünün: Üç boyutlu bir vektör alanını hayal edin ve pozitif, negatif ve sıfır diverjanslı noktaların neye benzediğini zihninizde canlandırın.
Örnek 1: Diverjansı hesaplayın ve yorumlayın
Problem: Bir vektör alanını
ile tanımlayın.
Diverjansı hesaplayın, ve left parenthesis, 1, comma, 2, right parenthesis noktasının daha çok bir kaynak mı, yoksa alıcı mı olduğunu belirleyin.
Adım 1: Diverjansı hesaplayın.
Adım 2: left parenthesis, 1, comma, 2, right parenthesis koyun.
Adım 3: Yorumla. Sıvı left parenthesis, 1, comma, 2, right parenthesis'de bir kaynak mıdır, yoksa çukur mudur?
Kafa karıştırıcı işaretler
Pozitif diverjansın yoğunlukta negatif bir değişim belirtmesi, ve negatif diverjansın yoğunlukta pozitif bir değişim belirtmesi beni hep şaşırtır. Bu kafa karıştırıcıdır, öyle değil mi? Kaynak/alıcı yorumunun biraz yardımı olur, çünkü pozitif diverjanslı noktalar daha fazla sıvı üretir, ve negatif diverjanslı noktalar bunları emmektedir.
Kişisel olarak, hatırlama yöntemim, f'nin birim fonksiyon olduğu durumdur, left parenthesis, x, comma, y, right parenthesis noktasını vektörüne taşır. Ortaya çıkan vektör alanında, vektörler başlangıç noktasından öteyi gösterir (neden?) ve del, dot, f'yi hesaplamak kolaydır.
Diverjansı bir süre görmedikten sonra, her seferinde geri döndüğümde, ve "hmm, yoğunlukta azalmaya yol açan pozitif diverjans mıdır, yoksa negatif diverjans mı" diye düşündüğümde, bu küçük egzersizi yaparım ve hatırlarım ki, "Ah evet, pozitif diverjans dışarı doğru bir akışı gösterir."
Diğer kaynaklar
İzleyen makalede, diverjans formülünün neden sıvı akışıyla ilişkili olmadığını açıklayacağım.
Sonrasında, çizgi integralleri ve yüzey integralleri yapıldıktan sonra, diverjansın biçimsel tanımını anlatıyorum.
Özet
- Bir vektör alanını bir sıvı akışını temsil ediyor gibi yorumlama.
- Diverjans, bu vektör alanını tanımlayan vektör alanını tanımlayan vektör değerli fonksiyonu alan, ve her bir noktada sıvının yoğunluğundaki değişimi ölçen skaler değerli bir fonksiyon veren bir işlemcidir.
- Diverjans formülü budur:burada start color #0c7f99, v, start subscript, 1, end subscript, end color #0c7f99, start color #bc2612, v, start subscript, 2, end subscript, end color #bc2612, dots, start bold text, v, end bold text, with, vector, on top'nün bileşke fonksiyonlarıdır.
Diverjansın sıvıyla ilgili olmayan her türlü bağlamlarda kullanıldığı aklınızda bulunsun. Örneğin, elektrodinamik büyük bir kullanım alanıdır. Sıvı akışı yorumlaması çok faydalıdır, ve sembollerin körü körüne kullanımından çok daha güçlü bir sezgi vere, ama zaman zaman ihtiyatla yaklaşılmalıdır.
Tartışmaya katılmak ister misiniz?
Henüz gönderi yok.