Etkinlik: genetik ve ekosistem biyolojik çeşitlilik

İpucu: Bu etkinlikleri tamamlamanıza yardımcı olacak arka plan bilgisi, videolarda ve makalelerde bulunmaktadır.

Bu etkinlikte, bir türden birkaç bireyde fiziksel varyasyonu gözlemleyeceksiniz. Dikkatli gözlemlerde bulunmak önemli bir bilimsel beceridir.

Temel bilgiler: Varyasyon evrim sürecini besler. Bir türün hiçbir bireyi aynı değildir. Benzer görünseler de, genlerindeki farklar, bunların birbirinden ayırır. İnce de olsa, bu farklar bazılarının daha uzun yaşamasını ve diğerlerinden daha çok yavrulamasını sağlar. Bu süreç – doğal seçilim – evrime yön verir.

Bireysel varyasyon, evrimin gerçekleşmesi için önemli bir ön koşuldur. Varyasyonun temel kaynağı, bireylerin DNA ve kromozomlarında yavrularına geçen mutasyonlar veya değişimlerdir. Cinsel yoldan üreyen tüm canlılarda, birey her ebeveynden genetik bilgi alır. Bir genin değişik versiyonlarına (örneğin, insan göz rengi geni için mavi veya kahverengi) allel denir, ve bireylerin her gen için, biri anneden ve diğeri babadan gelen iki alleli vardır. Bu alleller, genlerin farklı versiyonları, canlının özelliklerini belirler. Bireysel varyasyon gerçekleşir çünkü her bireyin farklı allel kombinasyonu vardır. Bu genetik çeşitliliğin bir kısmının fiziksel ifadesini, gözlemlenebilir tüm özelliklerde, canlının fenotipinde görebiliriz. Kardeşler gibi yakın akrabalar bile fenotipik varyasyon gösterir. Bireylerin görünümü çevreden de etkilenebilir.

Etkinlik prosedürü:

a)    Aynı türden beş on arası birey bulun. Bahçenizdeki çiçek açan bitkilere, parktaki ağaçlara, bir bahçe veya müzedeki böceklere, veya bir grup köpek veya kedi yavrusuna bakabilirsiniz. Seçim sizin! Sadece aynı türün üyeleri olduğunuzdan emin olmanız gerekir.

b)   Seçtiğiniz türden her bireye yakından bakın. Bireyler arasında nasıl bir varyasyon gözlemleyebiliyorsunuz? İsterseniz, vücut parçalarını ölçebilirsiniz. Varyasyonu kaydetmek için her bireyi çizmeyi deneyin. Çiziminizi geliştirmek ve daha bilgilendirici yapmak için, etiketleri, ölçümleri, ve açıklama notlarını dahil ettiğinizden emin olun. Varyasyonu belgelemek için fotoğraf da çekebilirsiniz.

c)     Gözlemlerinizi tamamladıktan sonra, aşağıdaki soruları cevaplayın:

i.         Bireylerde ne tür varyasyon gözlemlediniz (örneğin, renk, boyut, şekil, nokta sayısı, taç yaprakları gibi ayrı parçaların sayısı)?

ii.         Gözlemlediğiniz varyasyonun nereden geldiğini düşünüyorsunuz?

iii.         Bireyler arasındaki varyasyon, populasyonlarda neden önem taşır?

iv.         Sizce bir bireyde göremediğiniz başka bir varyasyon olabilir mi?