Siyaset: Ortak Malların Trajedisi

herkese merhaba bugün size orijinali düdük Üniversitesi ve Juventus içe poh ilde ders veren John aramalıyız tarafından hazırlanan bir derste anlatacağız konumuz ortak malların trajedisi Aslında bu kavram Çeşitli kaynaklarda çeşitli şekillerde geçiyor kamu mallarının trajedisi ortak malların paylaşımı trajedisi ortak kaynakların trajedisi ya da müşterekler trajedisi gibi yani terminoloji konusunda birçok görüş var ama olsun bu konuyu anlamamıza engel değil arkadaşlar Evet hemen bir örnekle başlayalım bir yılı aşkın bir süre önce polinezyalılar havaya adasına geldiğinde şu anda arkeologların Maun Alo olarak adlandırdığı uçamayan bir kuşla karşılaştılar bu isim Hawaii dilinde k ne anlamına geliyor bu kuşlar başka hayvanlar tarafından avlanma dın dan uçma kabiliyetlerini kaybetmişler ve aç hava iller için kolay bir yem haline gelmişler Aslında hava İyiler yeterli sayıda kuşu doğal besin deposunun kendini yenilemesi için korumalı ydı ancak Sahipsiz bir kaynakla karşı karşıya olduklarından hepsinde bu kuşları soylarının tükenmesi aşamasına kadar yeme dürtüsü vardı ve Aynen öyle yaptılar ortak malların trajedisi kaynakların sahipsiz ya da ortak olduğu bu gibi durumlarda meydana gelir bu malların getirdiği faydalar tek tek bireylere yönelik en maliyet gruptaki herkes tarafından paylaşılır önceki örneği netleştirmek gerekirse 20 hava ile insan olduğunu düşünelim arkadaşlar tamam mı Her Havai de bir kuş öldürmekten ya da yemekten beş puan kazanırken ne zaman bir kuş ölse tüm hava ile Ron puan kaybetsin O benim 20 kişinin Kolektif kaybına olan oranın Sadece yarım puan drama Aslında beş puan kazanmış olurum çünkü tehlike altında olan bir türü Normalde koruyacak Ken sırt puan için öldürürsem net olarak dört buçuk puan kazanırım Ortaklar trajedisi hakkındaki en ilginç şey Tıpkı mahkum ikliminde olduğu gibi bireylerin grubun tüm üyelerini kötü durumda bırakacak şekilde hareket etmesinin mantıklı görülmesidir yani işbirliği yapsalardı durum bu kadar kötü olmazdı Ama yapmıyorlar mahkum ikilemi gibi trajedilerin sadece kişisel çıkarlar yüzünden kaynaklanmadığını dikkat etmenizi istiyorum yok olma tehlikesi altındaki türleri avlama sebebim ailemin ya da arkadaşlarımı doyurmak ya da elde ettiğim eti Hayır işi çerçevesinde bir sivil toplum kuruluşuna bağışlamak da olabilir Peki ortaklık trajedi sinden nasıl kaçırabiliriz bir öneri Ben her gün çözüm mülkiyet hakkıdır Böylece bireyler 41 kaynağı kullanırken kendi fayda ve maliyetlerini içselleştirme bilirler John Locke ve Devleti yum bunun mülkiyet hakkının önemli bir işlevi olduğunu düşünüyordu Mülkiyet hakkı tehlike altındaki türler gibi kıt kaynakları korumak da kullanılabilir Ken aynı zamanda yeni ve daha etkili kaynakların üretimini teşvik ederek sosyal refah arttırma da bir araç olarak da kullanılabilir ve üretimden elde edilen kazanç kavramı genelde varolan kaynakları yeni ürünlere dönüştürme fikrinden geldiği için Fikri mülkiyet mülkiyet hakkının son derece önemli bir biçimidir bir dışsal defnelerin mülkiyetinin mal sahiplerini Doğal kaynakları koruma ve geliştirme yönlendirecek sini kolayca görebiliriz ama Fikri mülkiyetten Yani bir fikre sahip olmaktan bahsettiğimiz de konu biraz daha belirsiz hale geliyor Fikri mülkiyetin kimi sistemlerinin ne kadar verimli olduğu Bu açık Elbette ancak birçok ekonomiste göre insanlara Fikri mülkiyeti verilmediğinde çoğu kimsenin yeni ilaçlar yeni bilgisayarlar ya da yeni müzik türleri yaratmak için maliyetli araştırma ve geliştirme projeleri yapmakta istekli olması çok zordur Bu fikirlerin hepsisosyal bir değer yaratır ama mucitlerin fikirler üzerinde mülkiyet edinme hakkı olmadığı sürece bir fikri bulurken harcadıkları para ve zamanı telafi edecek alanları olmaz yine de özel mülkiyet herşeye çözüm değildir bir mülkiyet haklarını uygulamak maliyetlidir ve bazı alanlarda yeni diye ket vurabilir mesela kullanma maksadı olmadan sürekli patent alarak geçimini sürdüren patent rollerini düşünün patent rolleri kendi satın aldıkları patentlere benzeyen teknolojileri kullanan şirketleri dava ederler çoğu durumda şirketler maliyeti mahkeme sürecine girmektense patent rolleri ödeme yapıp kurtulmayı daha ucuz bir çözüm olarak görürler Bu da kaynakların yanlış dağıtılması ve gerçek bir devretmeden para kazanan kişilerin ödüllendirilmesine neden olur mülkiyet hakkının düzgün şekilde İşleyen bir yaptırım gücü gerekir yaptırım Gücü ise maliyet dedi çünkü ihlalleri izlemek ihlal edenlere dava açmak ve anlaşmazlıkları çözmek gerekir bazı ülkeler mülkiyet haklarını gözeten yiyecek kadar yoksuldur bazıları da çok yozlaşmış olabilir bu gibi durumlarda Eleanor ostron gölde fazla avlanmaya da ortak bir otlakta inekleri fazla uzatma gibi yerel bölgelere özgü ortaklık trajedilerin kimi zaman topluluk içinde çözülebileceğini göstermiştir küçük bir topluluğu üyeleri resmi mülkiyet haklarının ya da mahkeme kararlarının yerine genelde toplumsal normları bas alırlar Bir mülkiyetin nasıl alınacağı kullanılacağı yada takas edileceği konusunda bu normal devreye girer yerel mülkiyet normların ihlal eden kişiler toplumdan dışlanır ya da önemli toplumsal faydalardan uzak bırakılır bu gibi durumlarda iyi bir itibar ve toplumsal yaşamın faydaları gibi konulara gösterdiğimiz önem ortaklık trajedisini çözebilir Ama bu durum sadece toplumsal normların gözetilmesi nin az maliyetli olduğu ve bu peki uyum güçlü olduğu sürece geçerlidir videoyu bir soru ile bitirmek istiyorum Geçen ay içinde Tanık olduğunuz bir ortaklık trajedisi düşünün ve bu trajedinin Neden hala toplumsal normlar ya da yasal yaptırım yoluyla çözülmemiş olduğunu bulmaya çalışın