If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *.kastatic.org ve *.kasandbox.org adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Ana içerik

S-Dalgaları Neden Sadece Katılardan Geçer?

S Dalgasının Yalnızca Katılarda Yol Almasının Sebebi. Orijinal video Sal Khan tarafından hazırlanmıştır.

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Henüz gönderi yok.
İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.

Video açıklaması

Son videoda S-dalgalarının sıvıda ya da havada neden ilerleyemediğinden bahsetmiştim. Şimdi daha iyi anlaşılması için moleküler seviyede neler olup bitiyor bir bakalım. Önce katı kütleler çizelim. Molekülleri arasında güçlü bağları olan kütleler bunlar. Bağları da bu yatay çizgilerle gösteriyorum. Ve şimdi bu moleküle vuracağız. Molekülleri oynatacak ama bağları koparmayacak bir darbe olacak. Ve vurduktan sonra bu alt sıradaki moleküller sola doğru kayacak. Ve üst sıradakiler de onlarla beraber ilerleyecek. Şu bağları bir çizelim. Bunlar çok güçlü bağlar olduğundan alt sıradaki moleküller hareket ettiğinde, üst sıradakileri de aynı yönde çekecekler. Ve üst sıradakiler de yine bu güçlü bağlarla onları geri çekecek. Sonuç olarak üst sıra biraz sola kayacak alt sıra da geriye doğru hareket etmeye başlayacak. Bunun sebebi tabii bu sıranın başka moleküllere de bağlı olması. Diğer moleküller de onları çekeceğinden tekrar eski yerlerine doğru hareket edecekler. Burada S-dalgasının yayılışını görüyoruz. S-dalgasının ilerlediği son nokta önce buydu. Sonra burası oldu. Ve şimdi aynı durumu sıvılar için düşünelim. Sıvılarda, moleküller arasında güçlü iyonik veya kovalent bağlar yoktur. Sıvılarda genellikle kutuplaşmadan dolayı ortaya çıkan güçsüz bağlar vardır. Mesela su, güzel bir örnek. Su, polar bir molekül olduğundan güçsüz bağları vardır. Bir şekilde negatif kutuplar, pozitif kutupları çekerek bir bağ kuruyor. Peki, bu moleküle bir çekiçle vursam ne olur? Tabii ki bu sıra sola doğru ilerleyecek. Bu bunu itecek ve bu da bunu itecek.Böylelikle sola doğru ilerleyecekler. Ama üst sıra onlarla beraber hareket etmeyecek. Çünkü darbeyle beraber, bu güçsüz bağlar kopacak ve bu sıra yerinde kalacak. Şu üstteki molekülleri yeşille göstereyim. Alttaki moleküller yukarıdakilerden ayrılacak. Bu moleküller alttaki moleküllere güçsüz.. zayıf bağlarla bağlı. Onları da noktalarla göstereyim. Ama darbeyle beraber, vurmamla beraber bu moleküller birbirlerini itip sola doğru hareket edecekler ve üstteki moleküllerle aralarındaki bağlar bu molekülleri durdurmaya yetmeyecek. Aynı şekilde, altlarındaki moleküller de onları eski yerlerine geri döndürebilecek güçte bağlara sahip değiller. Geçen videoda esneklik derken bundan bahsediyordum. Aradaki bağlar hareket eden molekülleri tekrar eski yerlerine çekecek güçte değiller. Aynı şekilde, bağlar güçsüz olduğu için, hareket eden moleküller, diğer molekülleri de kendileriyle birlikte sürükleyemiyor. İşte bu yüzden S-dalgaları sadece katı kütlelerde ilerleyebilir. Katılar da ilerleyebilir. Sıvı maddelerde ve havada ilerleyemezler.