Alken Örnekleri İçin Entgegen-Zusammen Adlandırma Şeması

Geçtiğimiz videoda öğrendiklerimize dayanarak, bu iki molekülü adlandırmaya çalışalım. Mavi renkli olanla başlayalım. Öncelikle bir alken olduğu gözümüze çarpıyor. Burada bir çift bağ var. Böylece hemen, --en ile biteceğini söyleyebiliriz. En ile bitecek. Daha sonra en uzun karbon zincirini belirlemeliyiz. Bu zincir, evet burada ki en uzunu gibi görünüyor. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7 karbon var. O zaman alkenin başına hept- eki gelecek. Biraz daha sol tarafa yazalım. Şöyle sonra da çift bağın yerini belirlemeliyiz. Numaralandırmaya her zaman, çift bağla en yakın uçtan başlıyoruz. Bu uç çift bağa diğer uçtan daha yakın. O yüzden numaralandırmaya bu uçtan başlıyoruz. 1, 2, 3, 4, 5 6 ve 7. Çift bağ 3 numaralı karbon ile başlıyor. O halde molekül hept-3-en. Ayrıca bir fonksiyonel grubumuz da var. 4 numaralı karbona bağlı bir metil grubu var. O zaman molekül, 4-metil-hept-3-en. Hala çift bağın her iki tarafına bakmadık. Çift bağa bağlı, yüksek öncelikli fonksiyonel gruplar, birbirine yakın mı uzak mı bilmiyoruz. Bunu belirlemek için önce, çift bağa bağlı önceliği yüksek grupları tanımlamalıyız. Çift bağın sağ tarafında sadece bir tane fonksiyonel grup var. Burada yer alıyor. Bu bir etil grubu. Gayet açık. Bu karbona bağlı başka bir fonksiyonel grup yok. Sadece bir hidrojen var. Sol taraf ise biraz daha karışık. Bu karbona bağlı 2 tane fonksiyonel grup var. Birisi daha önce işaretlediğimiz metil grubu, diğeri de buradaki üçlü karbon grubu. Bunu bir propil grubu olarak düşünebiliriz. Öncelikli grupları tanımlamak için, birkaç video önce öğrendiğimiz Cahn-Ingold-Prelog adlandırmalarını ve öncelik kurallarını kullanacağız. Bu karbonu incelersek... hangi atoma bağlandığına bakıyoruz ve atom numaralarını karşılaştıracağız. Her iki durumda da karbona karşı karbon görüyoruz. Burada da karbona karşı karbon var. Yani atom numaraları aynı. Bu durumda bir bağ ileri gidiyoruz ve hangisinin daha yüksek atom numaralı atoma bağlandığına bakıyoruz. Bu karbon yüksek atom numaralı bir karbona bağlı. Bu atom ise sadece 3 hidrojene bağlı. Bu atom ise 2 hidrojen bir karbona bağlı. Bir karbona bağlı olduğu için, bu atom önceliklidir. O yüzden propil grubu yüksek öncelikli fonksiyonel gruptur. Şimdi de grupların entgegen mi, zusammen mı olduğuna karar verelim. Şu iki gruba bakıyoruz ve gruplar çift bağın aynı tarafına yerleşmiş. Her ikisi de karbonların yukarısında yer alıyor. Birbirlerine yakınlar. O halde bu molekül zusammen. Aynı şekilde molekülün cis olduğunu düşünebilirsiniz ama cis ve trans ikiden fazla fonksiyonel grubu olan moleküller için kullanılmaz. Bu örnekte 3 tane fonksiyonel grup var. O halde, yüksek öncelikli gruplar çift bağın aynı tarafında olduğu için, molekülü (Z)-4-metil-hept-3-en olarak adlandırırız. Şimdi bu örneğe bakalım. Öncelikle bu yine bir alken. En uzun karbon zincirini bulalım. 1, 2, 3, 4, 5 6, 7 8 karbon var. Çift bağ sol tarafa daha yakın. O zaman numaralandırmaya buradan başlıyoruz. 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, ve 8. O zaman ana zincir okt-3-en. Bu durumda ana zincirin dışında kalan sadece bir fonksiyonel grup var. O da 3 numaralı karbona bağlı olan brom. Öyleyse bu molekülü 3-bromo-okt-3-en olarak adlandırabiliriz. Şimdi molekül entgegen mı yoksa zusammen mı... ona bakalım. Sağ taraftaki karbona bakarsak, sadece bir tane fonksiyonel grubun olduğunu görüyoruz. Bir tane de hidrojenimiz var. Mor çember içine alalım. Sol tarafta ise 2 tane fonksiyonel grubumuz var. Burada bir tane brom veya bromür grubumuz var. Bir tane de propil grubumuz var. Propil grubu daha büyük olduğundan, yüksek öncelikli olduğunu düşünebilirsiniz. Ama unutmayalım, Cahn-Ingold-Prelog sisteminde öncelik, atom numarası büyük olan atoma veriliyor. Bromun atom numarası 35'tir. Karbonun atom numarası ise 6'dır. Öyleyse brom önceliklidir. Brom buradaki öncelikli fonksiyonel gruptur. Molekülün entgegen ya da zusammen olduğuna karar vermek için b aktığımızda da, öncelikli grupların ayrı olduklarını görüyoruz. Bu gruplar çift bağın karşılıklı taraflarındalar. Bu yukarıda yer alıyor. Bu ise aşağıda yer alıyor. Ayrı yerleşmişler. O zaman bu molekül entgegen. Molekülü (E)-3-bromo-okt-3-en olarak adlandırabiliriz. Bu (E) entgegen demekti hatırlarsanız.