If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *.kastatic.org ve *.kasandbox.org adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Ana içerik

Korunumlu Kuvvetler

Korunumlu kuvvet, kuvvetin bir nesne üzerine uyguladığı işin nesnenin yolundan bağımsız olduğu zaman gerçekleşir. Korunumlu kuvvet nesnenin yoluna bağlı olmak yerine yalnızca hareketin son noktalarına baplıdır. Korunumlu kuvvete bir örnek de yerçekimidir. Orijinal video David SantoPietro tarafından hazırlanmıştır.

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Henüz gönderi yok.
İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.

Video açıklaması

Korunumlu kuvvet nedir? Korunumlu kuvvetler, yapılan işin sadece ve sadece cismin ilk ve son pozisyonuna bağlı olduğu durumlardaki kuvvetlerdir. Başka bir deyişle,korunumlu bir kuvvetin yaptığı iş, kütlenin izlediği yoldan bağımsızdır. Eğer, bir kuvvet, bu kurala uygun bir davranış sergiliyorsa, o kuvvete, korunumlu kuvvet deriz. Örneğin, 5 kilogramlık bir cisme etkiyen yer çekimi kuvveti, 49 newtondur. Aynı cisim, aşağı doğru 6 metre indirilirse, yerçekimi kuvvetinin yaptığı iş, 294 joule olur. Baştan başlayalım. Cisim, önce 6 metre aşağı indiriliyor. Sonra, 6 metre yukarı çıkarılıyor ve sonra yine 6 metre aşağı indiriliyor. Cisim ilk defa aşağı indirildiğinde, yerçekimi kuvvetinin yaptığı iş, 294 jouledü. Cisim yukarı çıkarılırken, yerçekimi kuvvetinin yönü, cismin hareket yönünün tersine olduğu için, yerçekimi kuvvetinin yaptığı iş, eksi 294 joule olur. Ve cisim son kez aşağı indirildiğinde, yerçekimi kuvveti, yine 294 joulelük bir iş yapar. Bu durumda, yerçekimi kuvvetinin yaptığı toplam iş, 294 joule olur. Aynı, cismin sadece 1 kez aşağı indirildiğinde yapılan iş gibi! Kısacası, söylemeye çalıştığum şey şu: yerçekimi kuvvetinin yaptığı iş, cismin izlediği yoldan bağımsızdır. Yani, yerçekimi kuvvetinin yaptığı iş, sadece ve sadece, cismin ilk ve son konumuna bağlı. Aslına bakarsanız, cismi ilk konumundan son konumuna getirmek için, istediğiniz yolu izleyin, yerçekimi kuvvetinin yaptığı iş her zaman 294 joule olur. Yerçekimi kuvvetinin yaptığı iş, cismin izlediği yoldan bağımsız olduğu için, yerçekimi kuvveti, korunumlu bir kuvvettir. Korunumlu bir kuvvet. Korunumlu kuvvetlere. bir yayın gerilme kuvvetini de örnek olarak verebiliriz. Bir yayın yaptığı toplam iş, kütlenin ya da cismin izlediği yola değil, sadece ve sadece, cismin ilk ve son konumuna bağlıdır. Bu kuvvetlere, korunumlu kuvvetler denmesinin sebebi, mekanik enerjiyi korumalarıdır. Buna karşılık olarak, korunumsuz kuvvetler de, mekanik enerjiyi korumazlar. Mekanik enerji, kinetik enerji ile potansiyel enerjinin toplamıdır. Şimdi, korunumsuz bir kuvvet olarak, sürtünme kuvvetini ele alalım. Bir kütleyi, bir masanın üzerinde, A noktasından B noktasına götürdüğümde, sürtünme kuvvetinin yaptığı iş, negatiftir ve bunun sonucunda, ortaya ısı ya da ısı enerjisi çıkar. Aynı kütleyi, sadece A’dan B’ye götürmek yerine, A’dan B’ye, B’den A’ya, sonra yine A’dan B’ye götürürsem, sürtünme kuvvetinin yaptığı iş, iyice artar ve ortaya çıkan ısı enerjisi de daha büyük olur. Sürtünme kuvvetinin yaptığı iş, kütlenin izlediği yola bağlı olduğu için, sürtünme kuvveti, korunumlu bir kuvvet değildir. Aynı şekilde, hava rezistansı da hava direnci de korunumlu bir kuvvet değildir ve bu kuvvetin yaptığı iş de, kütlenin izlediği yola bağlıdır. Eğer bir kuvvet korunumlu ise, o kuvvet için, potansiyel enerji tanımlayabilirsiniz. Yerçekimi ya da yayın gerilme kuvvetinin, potansiyel enerjiye sahip olmalarının sebebi de budur. Bunun tam tersine, korunumsuz kuvvetlerin, potansiyel enerjisi yoktur. Bir cismi yerden havaya kaldırıp, yerçekimi kuvvetine karşı bir iş yaptığınızda, cismi yere bırakarak, aynı enerjiyi geri alabilirsiniz. Çünkü cisim yere düşerken, potansiyel enerji, kinetik enerjiye dönüşür. Benzer şekilde, bir yayı sıkıştırarak, yayın gerilme gücüne karşı bir iş yaptığınızda da, Yayı bırakarak, başka bir deyişle, potansiyel enerjinin yine kinetik enerjiye dönüşmesine izin vererek, enerjiyi geri kazanırsınız. Ama sürtünme kuvvetine karşı bir iş yaparsanız, bu enerjiyi olduğu gibi geri kazanmanız ne yazık ki mümkün değildir. Enerji, ısı enerjisine dönüşür, cismin içine ve yüzeye yayılır.