If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *.kastatic.org ve *.kasandbox.org adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Ana içerik

Konservasyon ve Biyolojik Çeşitliliği Kurtarma Yarışı

Bu dersimizde, doğal kaynakların korunması üzerine farklı yaklaşımları ve bu yaklaşımların biyolojik çeşitliliğin korunması üzerindeki etkilerini ele alıyoruz. Orijinal video, Kaliforniya Bilim Akademisi (California Academy of Sciences) tarafından hazırlanmıştır. Orijinal video Kaliforniya Fen Bilimleri Akademisi tarafından hazırlanmıştır.

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Henüz gönderi yok.
İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.

Video açıklaması

en yeni bir konuyu öğrenirken bir terimin kelime anlamından tanımından yola çıkmak genellikle çok faydalı olur arkadaşlar bu sayede Kafamızda hem konuyla ilgili bir fikir oluşur hem de aklımıza bağlantılı başka fikirler gelir Buradan hareketle ilk olarak Doğal kaynakları koruma deyince ne anlıyoruz bu ifade tam olarak ne anlama geliyor Ona bir bakalım doğal kaynakların korunması yeryüzündeki biyolojik çeşitlilikte yaşanan kaybın araştırılması ve bu kaybının önlenmesi için izlenilmesi gereken Yollar olarak tanımlanabilir yani Biyolojik çeşitlilik ya da biyoçeşitlilik doğal kaynakların korunması tanımının temel bir parçasıdır biyolojik çeşitliliği koruya bilmemiz için pek çok farklı yol mevcut bu yolların iki temel yaklaşım ayrıldığını söyleyebiliriz birincisi türlerin korunması İkincisi ise bu türlerin yaşadığı doğal ortamların korunması bu iki farklı yaklaşım dahilinde de farklı koruma yöntemleri uygulanabilir ama pek çok durumda son derece benzer yöntemler bizi hedefe ulaştırabilir türlerin korunması ve yaşadıkları doğal ortamların korunması kavramları ayrı ayrı ele alınabilecek leri gibi birlikte de ele alınabilirler ilk olarak türlerin korunması için uygulanabilecek yöntemlerle başlayalım türlerin korunmasında izlenecek yol çok önemlidir Çünkü tamamen yok olmadan önce hangi türün en fazla kurtarılmaya ihtiyacı olduğunu Yani öncelikleri belirlemek gerekir türlerin korunması kapsamına korunmaya en çok ihtiyaç duyan canlıları korumak için çoğunlukla yasal düzenlemelerde devreye girer Bu düzenlemelere bir örnek mesela nesli tükenen bu yasası olabilir türlerin korunması ile ilgili diğer yasal düzenlemeler nesli tehlike altında olan türlerin uluslararası ticaretine ilişkin sözleşme gibi uluslararası anlaşmalarla geliştirilebilir Bu anlaşma yabani hayvanlar bitkiler veya bunlara ait parçalar için olan uluslararası pazarları kontrol eder ve düzenler burada amaçlanan bu türlerin Yok olmasına engel olmak ve sadece canlılar ve Biyolojik çeşitlilik için değil uluslararası pazarlar içinde zararlı olan istismarın önüne geçmektir Bu da ekonomik faydanın ve çevreyi korumanın birlikte nasıl uyum içinde olabileceğinin ve olması gerektiğinin bir örneği bir türün nesli büyük ölçüde tükenmek üzere ise ticaretinin tamamen yasaklanması söz konusu olabilir uluslararası yaban hayatı ticaretinin yüzlerce milyon bitki ve hayvanın içerdiği ve yılda milyarlarca dolarlık bir hacme bu suyu tahmin ediliyor Yani pek de küçük bir sorun olduğunu söyleyemeyiz Hatta bu ticaretin kapsamı canlı hayvan ve bitkilerden bu canlılardan elde edilen gıda deri eşya ilaç ahşap Hatta ahşap müzik aletleri ne kadar uzanıyor gerçekten faydalı bir başka koruma aracı da uluslararası Doğayı Koruma birliğinin en fazla koruma altında olması gereken Biyolojik çeşitlilik türlerini belirttiği kırmızı listesi Bu listede binlerce tür ve alt türlerin nesillerinin tükenme riski değerlendirilerek oluşturulmuş nesli tükenmiş ten en az endişe duyulacak türlere kadar uzanan yedi ayrı kategori bulunuyor türlerin bu kategorilere yerleştir ile bilmeleri için de tabii ki yeterli veriye ihtiyacımız var Bu da bize Biyolojik çeşitlilik araştırmalarının ve bundan elde edilen bulguların yaygınlaştırılmasının ne kadar önemli olduğunu hatırlatıyor aslında bu çeşitlilik araştırmaları ve eğitiminin kol kola ilerlemesi simbiyotik bir ilişki içinde olması gerektiğini söylerken bunu kastediyoruz toplanan sağlam veri alınan doğru kararlarla birlikte kullanılmalı uluslararası Doğayı Koruma Birliği de bu noktada araştırmaların Elzem olduğunu vurguluyor Eğer doğru verilere sahipsek birine türleri bu yedi farklı kategoriden birine yerleştirebiliriz bu kategoriler sadece Eğitim amaçlı da değil doğru koruma politikaları oluşturma ve araştırmaya eğitime ve koruma adımlarına daha fazla Katkı sağlamak için Bağış toplama gibi konularda da çok işimize yarıyor türleri korumak için bir başka yöntem de türlerin yaşam planı adı altında oluşturulan programlardır Bilim insanlarının nesli tükenmekte olan hayvanların korunaklı bölgelerde yetiştirilmesini temel alan bir planın türlerin soyunun tükenmesini önlenebileceğini inandıklarını biliyoruz bu durumda vahşi doğada ve soyu tükenme tehlikesi altındaki türler için bu tip planların hazırlanması gayet mantıklı görünüyor Bu planlar nesli tükenmekte olan hayvanlar için sağlıklı bir popülasyon havuzunu korumaya yardımcı oluyor bahsi geçen programları uygulama yetkisine sahip olan hayvanat bahçeleri ya da akvaryumlarda yürütülen üreme programları sayesinde popülasyonların genetik çeşitliliği korunuyor sadece Kuzey Amerika'da özellikle vahşi doğada nesli tükenmiş olabilecek türlerin popülasyonunu koruma amaçlı uygulanan 170 den fazla türü kapsayan 100'ün üzerinde bu gibi resmi plan var bazıları Özellikle bu türleri vahşi Hayata geri döndürmeye amaçlıyor yeri gelmişken vahşi Hayata geri kazandırma kavramı Üzerine de bir şeyler ekleyebiliriz bunu yüksek riskli bir ameliyat gibi düşünebilirsiniz karmaşık bir ekosistem aynı vücudumuza benzer ameliyat söz konusu olduğunda bu sonucun ne olacağını operasyon sırasında sorun çıkıp çıkmayacağını bilmek zordur ve bir ameliyatın maliyeti her zaman oldukça yüksektir aynı durum türleri ekosisteme geri kazandıran programlar için de geçerli Tıpkı ameliyatlar gibi bu tip programlarda hem riskli TEM'de maliyeti öte yandan Bazen bu tip programlar kimi türleri kurtarmak için son çare olarak başvurulduğunda gerçekten etkili olabiliyorlar bazı Nadir bitki türleri Afrika antilobu Kuzey Amerika'da bulunan ve soyu tükenmekte olan ötücü turna gibi türler için bu süreç yavaş yavaş işliyor türleri doğal hayata yeniden kazandırırken dikkate alınması gereken bazı yön gösterici ilkeler de var Öncelikle türleri yeniden doğal hayata kazandırıldığını da yaşayabileceği büyüklükte uygun bir doğal yaşam alanı olması gerekiyor Dolayısıyla iş sadece bir türlü kurtarmakla bitmiyor onun doğal yaşam alanlarının korunması ve eski haline getirilmesi de bu işin bir parçası bahsettiğimiz bu ötücü turnaları ne kadarını vahşi hayata sağlarsanız salın Eğer onların dolaşa bileceği çiftleşme bileceği ya da yavrularını besleyebilecek leri yeterli Sulak alan yoksa bu program iyi Sonuç vermeyecektir bu yoldaki her adımda gösterdiğimiz çaba son derece önemli ve bunun kurtardığımız hayvanları tek tek saymaktan çok daha fazlası olduğu da ortada ötücü Turna muhteşem bir hayvan yabani hayattaki eşsiz yaşam alanlarına dair özel bir şey simgeliyor ve bu asla kaybetmek istemeyeceğimiz türden bir şey böylesine muhteşem hayvanları hepimiz severiz Bu da yine türleri kurtarmanın yanı sıra onların yaşayabileceği doğal yaşam alanlarının da korunmasının önemine dikkat çekiyor Bu tür koruma ve vahşi Hayata geri kazandırma programlarının bir diğer iyi yönü de toplumsal farkındalığın artmasına Biyolojik çeşitlilik kaybına dair genel problemler hakkında toplumun bir bu sene katkı sağlıyor olması doğal yaşam alanlarını koruma ne anlama geldiğini biraz daha inceleyebiliriz bu alanları korumak Aslında biyolojik çeşitliliği korumanın en güçlü yolu bir bölgeyi korurken o bölgedeki tüm ekosistemi de koruruz ve bu yaklaşım kamu politikalarının hayata geçirilmesiyle birlikte yeryüzünde biyolojik çeşitliliğinin en fazla olduğu eşsiz yerleri korumak için bize önemli bir fırsat sunar Bu sayede Biyolojik çeşitlilik cennete diyebileceğimiz yerleri koruyabiliriz bütün bir bölgeyi koruma fikrini teşvik etmek ve yaymaktan bahsettiğimiz için burada yine araştırma ve eğitimin kolay ilerlemesinin öneminden bahsetmeliyiz bazı bölgeler sadece her yerde uzak olmaları sayesinde hiç zarar görmeden bugüne gelebilmiştir mesela Antartika her ne kadar dışarıdan oldukça Çetin ve yaşamdan yoksun bir yer gibi görünse de Aslında oldukça hassas bir yapıya sahip hayat dolu bir bölge Balıkçılık gibi faaliyetlerinde ne oldu bir alan Neyse ki bugüne kadar antartikada Biyolojik çeşitlilik insan faaliyetlerinden kaynaklı pek zarar görmedim sebebi de insanlarda uzakta ulaşması ve para kazanması zor bir yer olması ancak Teknoloji geliştikçe bu durumda değişecek ve sırf uzak bir mesafede olmasından kaynaklı Bu koruma kalkanı da işlevini yitirecek Elbette insanların daha fazla zarar verdiği tehlike altındaki bölgeler koruma altındaki alanlar olarak özel bir statü de bulunuyor dünyanın çeşitli yerlerinde koruma bölgeleri olarak da adlandırılan yerler var Özellikle de çocuklar için bunun ne kadar eşsiz bir fırsat sunduğunu bir Düşünsenize o bölgelerde dolaşmak ve şehir ortamında göremeyecekleri şeyleri görme fırsatı bulmak Eminim ki her Çocuğun çok hoşuna gider en önemlisi de küçük yaşta bu eşsiz alanları inceleyerek bu güzelliği görür ve böylece çevreyi koruma bilinci kazanırlar Amerika'da bulunan Milli Parklar buna bir örnek olabilir dünyanın çeşitli yerlerinde bulunan bu gibi koruma altındaki bu bölgeler olmasaydı biyolojik çeşitliliğin şimdiye kadar olduğundan çok daha fazla zarara uğramış olabileceğini ön görebiliriz gelelim denizlere deniz altındaki koruma bölgeleri şu altı parkları olarak adlandırılır bu parklar aşırı avlanma sonucu çeşitliliği az alabilecek ve ekosistemlerinde olumsuz değişiklikler görülebilecek balık gibi canlılar için bir sığınak görev üstlenirler Deniz koruma alanları Etraftaki bölgelerin popülasyonu da arttıran rezervler olarak Deniz popülasyonun artması ve iyileşmesini sağlar Bunun iyi bir örneği Filipinler'de verdi Adası geçidi olarak adlandırılan bir su kaynağının halihazırda yer yer Mercan kayalığı ekosistemlere sahip olduğu Deniz koruma alanları dır tüm geçidin kurtarma ve koruma rezervi işlevine sahip devasa bir alan olduğunu Düşünsenize yapılabilecek düzenlemelerle Mercan üçgeninin bu özel bölümünün tamamen istismar edilmesi engellenebilir ve geçişin Mercanlar ve diğer resim türleri için bir tür pompa görevi bu izin verilerek onları çevredeki sularda daha fazla etkilenen alanlara dağıtması sağlanabilir verdi Adası geçidinin Mercan hastalıklarına ve renk açılmasına karşı dayanıklılık gösterdiğini biliyoruz yine tüm geçidin bir koruma rezervine dönüştüğünü Hayal edelim çevrenin bozulmasından muzdarip Etraftaki alanlar güçlü bir ekosistemi oluşturan tüm işlevlere sahip komşuları verdi Adası geçidindeki eşsiz Biyolojik çeşitlilik rezervi sayesinde çok daha çabuk iyileşebilir diş son olarak yeni yeni gelişen ve koruma genetiği adı verilen bir alandan söz etmek istiyorum Bu alan sadece türlerin korunmasıyla değil genetik özelliklerinden dolayı bir türün popülasyonunda bulunan farklı seviyelerdeki biyolojik çeşitlilikle bir türlü oluşturan çeşitli popülasyonların korunması ile ilgilenir tabi Burada işin içine bütün bir ekosistemin içindeki genetik farklılıklar da giriyor Bu nedenle koruma genetiği koruma yöntemleri ne farklı ve güçlü bir bakış açısı kazandırıyor farklı ekosistemleri Kor bu muhafaza etmenin değerini anlamamız için bize yeni bir perspektif sunuyor böylesine büyük bir resmi kapsayan bir koruma yaklaşımı türlerin nasıl geliştiğine dair Çok kapsamlı veriler gerektirir yani biyolojik çeşitliliğin zaman ve mekan içinde nasıl oluştuğuna dair veriler tüm bu bilimsel çalışmalar belirli bir alandaki veya belirli bir soya ait canlılardan en önemlilerini belirlememiz e ve biyolojik çeşitliliği koruma da en etkili yöntemlerini neler olduğunu daha iyi anlamamıza yardımcı olabilir hiç şüphe yok ki bu yöntemleri her zamankinden daha çok ihtiyacımız var Bu da