Tepkime Hızlarını Etkileyen Faktörler

abone ol bu Bir tepkimenin hızını etkileyebilecek pek çok faktör bulunur bu faktörlerden biri tepken derişimi ya da konsantrasyon dur kimyasal tepkimelerin çoğu tepkimeye giren TP maddelerden birinin derişimi arttığında daha hızlı gerçekleşir örnek olarak buradaki tepkimeye bakalım bu tepkimede katı haldeki çinkonun tuz ruhu olarak da bilinen hidroklorik asitle tepkimeye girdiğini ve tepkime sonucunda sıvı halde çinko klorür ve Hidrojen gazı elde edildiğini görüyoruz buraya bir çinko metali ekleyelim bunun için içerisinde 3 model hidroklorik asit bulunan deney tüpüne bir parça çinko metali ekleyebiliriz yani Bu deney tüpünün içerisinde üç molarlık bir hidroklorik asit çözeltisi var Burada gördüğünüz gibi tepkime ilerledikçe Hidrojen gazı oluşur Dolayısıyla deney tüpünden çıkan hidrojen baloncukların ama bakarak tepkimenin hızının ne kadar olduğunu Evet şimdi de deneyi tekrarlayalım bu sefer üç molarlık hidroklorik asit yerine altı molarlık hidroklorik asit kullanacağız Böylece elimizde hidroklorik asit çözeltisini derişimini arttırmış olduk bu durumda altı molarlık hidroklorik asit çözeltisine katı halde bulunan çinkoyu eklediğimizde deney tüpünden çıkan hidrojen baloncuğu miktarının daha fazla olacağını söyleyebiliriz gördüğünüz gibi burada tepkem maddelerden biri olan hidroklorik asidin derişimini arttırdık Bu sayede tepkime hızında bir artış olduğunu gözlemleyebilir dik hidroklorik asitin derişimi arttıkça tepkimede yer alan çinko ile çarpışacak daha fazla asit taneciği ortaya çıkar Bu nedenle hidroklorik asitle erişimi arttıkça çarpışmaların sayısı ve buna bağlı olarak da tepkimenin hızı artar Şimdi de tepkime hızını etkileyen başka bir faktöre bakalım bunun içinde aynı tepkimeden bu burada yüzey alanını inceleyeceğiz öncesinde katı halde bulunan çinko ile hidroklorik asitle tepkimeye sokmuştu cpe Burada da 3 milyar hidroklorik asit kullanabiliriz bu tepkimede çinko metalinden baloncukların çıktığını görmüştük Bu da aslında tepkime sonucunda Hidrojen gazı elde edildiğini gösteriyor Bu sefer çinko parçasını da daha küçük parçalara ayıralım Yani büyük bir çinko parçasını tepkimeye sokmak yerine çinkoyu küçük parçalara ayıracağız 3 molarlık hidroklorik asitte tepkimeyi yeniden gerçekleştirdiğimiz de bu küçük çinko parçalarından çıkan hidrojen baloncuğu sayısının daha fazla olacağını söyleyebiliriz bu örnekte tepkimeye giren katı maddenin yüzey alanını arttırdık ve bu sayede tepkime hızında bir artış gözlemledik elimizde sadece bir parça çinko olduğu durumda tepkim ağzı bu parçanın yüzey alanıyla kısıtlıydı ancak katı halde bulunan bu maddeyi küçük parçalara ayırarak TEB ve hızını artırmayı başardık Bir tepkimenin hızını etkileyen diğer bir faktör de sıcaklıktır sol tarafta içerisinde bir miktar soğuk su bulunan bir deney tutu var bu tüpün içerisine de fosforlu bir çubuk yerleştirelim bu fosforlu çubuğunda çevreye Işık saçtığını varsayalım fosforlu çubuğu muzu bu renkte gösterebiliriz bu çubuktan yayılan Işık Aslında kimyasal Bir tepkimenin sonucudur soldaki deney tüpünü ısıttığımız varsayalım yani sıcaklığı arttırıyoruz bu durumda çubuktan yaydan ışığın daha güçlü olacağını söyleyebiliriz buradaki deney tüpüne daha güçlü ışık saçan bir fosforlu Çubuk çizelim buradan yola çıkarak sıcaklık artışının tepkime hızında artışa neden olacağını söyleyebiliriz sıcaklık arttığında tepkime hızını dağıtmasını nedeni ise sıcaklık artı durumda Böyle küllerin daha hızlı hareket etmesidir bu durumda moleküller daha güçlü ve daha sık bir şekilde birbiriyle çarpışır buna bağlı da tepkime hızı artar katalizör de tepkime hızını etkileyen bir faktördür bunun için hidrojen peroksitin dengede bulunan parçalama tepkimesine bakabiliriz bu tepkime sonucunda hidrojen peroksit su ve oksijen şeklinde parçalarına ayrılır bu örnekte soldaki deney tüpünde bir hidrojen peroksit çözeltisi olduğunu görüyoruz hidrojen peroksit oda sıcaklığında parçalarına ayrılır ancak tepkime o kadar yavaş gerçekleşir ki bunu insan gözüyle algılamamız mümkün değildir Bu durumda tepkimeye bir katalizör ekleyerek tepkime hızını arttırabiliriz buradaki behrin içerisinde Sıvı halde bulunan bir potasyum iyodür çözeltisi olduğunu varsayalım bu potasyum iyodür çözeltisini de içerisinde hidrojen peroksit bulunan deney tüpünün içerisine dökelim bu durumda iyodür iyonu tepkimede katalizör görevi görür ve hidrojen peroksit inç ve hızlı bir şekilde parçalanmasını sağlar Bu da tepkimenin gerçekleştiği deney tüpünden büyük bir gaz bulutunun çıkmasına neden olur iyodur Yeni eklediğimiz bu örnekten yola çıkarak tepkimeye bunun gibi Bir katalizörün eklenmesinin tepkimenin hızını arttıracağını söyleyebiliriz daha öncesinde incelediğimiz örneklerde olduğu gibi tepkimeye eklenen bir katalizör tanecikler arasında gerçekleşen çarpışma sıklığını artırarak tepkime hızının artmasına neden olur Aynı zamanda tepkimeye eklenen katalizör tam anlamıyla tükenmeden tepkimenin hızını artırmayı Başarır bu