Formal Yük

Selam Bu videoda Formal yük kavramını inceleyeceğiz bu kavram sayesinde kimyada molekülleri analiz edebiliriz Formal yük Molekülün bir bütün olarak tamamında ki yüklemek değildir Daha ziyade moleküldeki her bir atom için hesaplayabileceğiniz bir sayıdır yine bu kavram sayesinde hangi rezonans yapılarının hangi molekül dizilimlerinin rezonansi bitine en çok katkıda bulunduğunu tespit edebiliriz bu konuda Daha Derine inmeden önce gel informal yükün tanımını yapalım Daha sonra bu nitros asit rezonans yapılarındaki çeşitli atomların Formal yükünü hesaplama alıştırmaları na geçebiliriz Bu ikisi de nitros asit için geçerli gıve rezonans yapıları ama biz burada Formal yük e bakarak hangi yapının rezonans bitine daha çok katkıda bulunduğunu düşüneceğiz Formal yükün tanımına gelirsek ki bu tanımım bu Peki her bir atom için yapacağız serbest nötr atomdaki değerlik elektron sayısı eksi bağlı atoma yerleştirilen değerlik elektron sayısı ediyoruz yerleştirilen derken ne kastediyorum bu noktaya açayım bağ kurmuş olan atoma yerleştirilen değerlik elektron sayısı derken ortaklanmamış elektron çiftlerin sayısı artı ortak elektronların sayısının 1 bölü 2'si demek istiyorum şimdi Gelin formalgün bu tarafını mitros asidin bileşenlerine uygulayalım Şuradaki hidrojenle başlamak istiyorum serbest ne tür bir hidrojen atomundaki değerlik elektron sayısı kaçtır daha önce bunu görmüştük isterseniz periyodik tablo ya da bakabilirsiniz serbest Nötr bir hidrojen atomunun bir değerlik elektronu vardır Peki bağlı olan atoma kaç tane değerlik elektron yerleştirilir bu şöyle düşünebilirsiniz moleküldeki söz konusu atomun etrafında bir daire çizin tüm ortaklanmamış çiftleri hesaba katın ve Şurayı da yarım bağ olarak düşünün her bir bağ için bir elektron diye düşünebilirsiniz çünkü burada ortak elektronların yarısı demiştik her bir bağ da Normalde iki ortak elektron vardır Biz de yarısını aldığımıza göre bir elektron diyoruz burada da hiç ortaklanmamış çift yok o zaman hidrojen için bağlı olan atoma yerleştirilen değerlik elektron sayısı 1'dir o zaman hidrojen informal yükü sıfırdır oksijene geçelim aynı şekilde buraya da bir daire çiziyor serbest ne tür bir oksijen atomunda ki değerlik elektron sayısı altıdır eksi diyorum Çünkü bağlı olan atoma yerleştirilen değerlik elektron sayısını çıkaracağız bağlı olan atomda iki ortaklanmamış elektron çifti var ortak elektronların da yarısını alacak bir elektron bu bağdan ve elektron da şube şu bağdan gelecek toplarsak 2 3 4 5 6 ıex X5 ten elimizde artı bir Kalır O zaman bu nitros asit dizilimindeki bu oksijen informal yükü artı bir azota gelelim aynı alıştırma yapıyoruz daire mi çiz ve Evet serbest Nötr bir azot A5 değerlik elektronu vardır daha önce birçok kez görmüştük kendinize periyodik tablo dan bakabilirsiniz bu sayıdan bağ kurmuş olan azota yerleştirilen değerlik elektron sayısını çıkaracağız bir iki üç iki tane de burada ortaklanmamış elektron çiftliğinden geliyor Yani beş Sonuçta forma lük sıfır çıkar sondaki oksijene bakalım serbest ne tür bir oksijen de altı değerlik elektronu vardır Bundan da bağlı olan atoma verilen değerlik elektron sayısını çıkaracağız 246 ortaklanmamış elektron artı bir elektron da Şubat ve toplamda 76 eksi 7'den Formal yük -1 çıkar Bu oksijen informal yükü -1 tekrar söylüyor büyüktüm Molekülün yükü değil Formal yok deyince bu dizilimin bileşenlerine analiz ediyoruz şöyle düşünebilirsiniz bu dizilimde Ortalama olarak söylersek Nötr bir oksijene kıyasla buradaki oksijenin etrafında dolaşan fazladan bir değerlik elektronu var soldaki bu oksijen Sen ötürü bir oksijene kıyasla bir tane daha az elektron var şimdi aşağıdaki dizilime geçelim bu hidrojen üstteki ne benziyor ortaklanmamış elektron çiftleri yok Sadece yanındaki oksijenle kovalent bir bağ kurmuş o kadar daire çizdim Yukarıdaki gibi Formal yükünün sıfır olduğunu anladın bu oksijene geçelim serbest ne tür bir oksijenin altı değerlik elektronu vardır Bu oksijene yerleştirilen değerlik elektron sayısı da 2 4 5 6 a bu 86 dan sıfır Formal yük çıktı azota geçtik serbest azotta 5 değerlik elektronu var bu azota yerleştirilen iki üç dört beş değerlik elektronu var 5 -5 tane forma lük sıfır çıkar son oksijene gelirim serbest oksijen de altı değerlik elektronu var bu oksijende 2456 değerlik elektronu var altı ex6 dan Burada da Formal yük sıfır çıkar nitros asidin ilk rezonans yapısında bir miktar Formal yük vardı değil mi bu oksijen de artı bir bunda ki de -1 vardı aşağıdaki yapıda ise hiç Formal Yok yok burada her Bir bileşiğin informal yükü sıfır her bir atomun Formal yükü sıfıra ne kadar yakınsa rezonans yapısının rezonansi bitine katkıda bulunma ihtimali daha fazladır yani diğer rezonans yapısına kıyasla bu alttaki Yapı hibritte daha çok katkıda bulunur de bundan daha sonra bahsedeceğiz Şimdilik Formal yük hesabını bilelim yeter a