Ana içerik

Kimya Kütüphanesi

Konu: Kimya Kütüphanesi > Ünite 5

Ders 5: Kimyasal Tepkime Çeşitleri

Moleküler, Tam İyonik, ve Net İyonik Denklemler

Giriş

Çalışkan bir kimya öğrencisi olarak, suda gerçekleşen bir sürü kimyasal tepkimeye şahit olacaksınız hatta daha şimdiden bu tepkimelerin içinde boğulduğunuzu hissediyor da olabilirsiniz! İyonlar içeren bir tepkimenin denklemini farklı ayrıntı düzeylerinde yazabiliriz. Tepkimenin hangi bölümüyle ilgilendiğinize bağlı olarak tepkimenin denklemini, moleküler, tam iyonik ya da net iyonik denklem olarak yazmak mümkündür.

Moleküler, tam iyonik ve net iyonik denklemler

Moleküler denklemlere bazen basitçe dengelenmiş denklem adını da veririz. Moleküler bir denklemdeki iyonik bileşikler ve asitleri, kimyasal formüllerini kullanarak nötr bileşikler halinde gösteririz. Her maddenin hali formülden sonra gelen parantezin içinde belirtilir.

[Anlayamadım?]

start text, A, g, N, O, end text, start subscript, 3, end subscript ve start text, N, a, C, l, end text arasında gerçekleşen tepkimeyi ele alalım. start text, A, g, N, O, end text, start subscript, 3, end subscript ve start text, N, a, C, l, end text'ye ait sulu çözeltiler karıştırıldığında, katı start text, A, g, C, l, end text ve sulu start text, N, a, N, O, end text, start subscript, 3, end subscript elde ederiz. Bu bilgiler ışığında, bu tepkimenin dengelenmiş moleküler denklemini yazabiliriz

start text, A, g, N, O, end text, start subscript, 3, end subscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, plus, start text, N, a, C, l, end text, left parenthesis, a, q, right parenthesis, right arrow, start text, A, g, C, l, end text, left parenthesis, s, right parenthesis, plus, start text, N, a, N, O, end text, start subscript, 3, end subscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis

[Bu ne tür bir tepkimedir?]

Ancak tepkime beherinin içeriğini yakından incelediğimizi hayal edersek, bu içerik içinde

\\text {NaCl}

\\text {AgNO}_3

veya

\\text {NaNO}_3

moleküllerini görmeyiz.

\\text{NaCl}

\\text{AgNO}_3

\\text{NaNO}_3

çözünür iyonik bileşikler olduğundan, suda bileşen iyonlarına ayrışacaklardır. Örneğin,

\\text{NaCl}

'nin her bir molekülü bir

\\text{Na}^+

iyonu ve bir

\\text{Cl}^-

iyonuna ayrılacaktır. Bu iyonlar etrafındaki su molekülleriyle iyon-dipol etkileşimleriyle stabilize olurlar.

[Anlamadım!]

Sodyum klorür, suda klorür ve sodyum iyonlarına ayrışıyor. Bu iyonlar son derece polar olan su molekülleri ile ayrışıyorlar. IGörsel hakları: "Salts: Figure 1" OpenStax Anatomy and Physiology, CC BY 4.0.

Moleküler formülden yola çıkarak, çözünür iyonik bileşikleri ayrıştıkları iyonları olarak yazarak tam iyonik denklemi elde ederiz:

start text, A, g, end text, start superscript, plus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, plus, start color #11accd, start text, N, O, end text, start subscript, 3, end subscript, start superscript, minus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, end color #11accd, plus, start color #ca337c, start text, N, a, end text, start superscript, plus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, end color #ca337c, plus, start text, C, l, end text, start superscript, minus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, right arrow, start text, A, g, C, l, end text, left parenthesis, s, right parenthesis, plus, start color #ca337c, start text, N, a, end text, start superscript, plus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, end color #ca337c, plus, start color #11accd, start text, N, O, end text, start subscript, 3, end subscript, start superscript, minus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, end color #11accd

start text, A, g, C, l, end text, left parenthesis, s, right parenthesis, suda çözünmediği için bir ürün olan start text, A, g, C, l, end text, left parenthesis, s, right parenthesis'nin gösterimini değiştirmediğimize dikkatinizi çekmek istiyoruz. Genel bir kural olarak, tam iyonik denklemlerde, çözünür iyonik bileşiklerin, güçlü asitlerin ve güçlü bazların bileşen iyonlarına ayrılabileceklerini söyleyebiliriz. Çözünmez tuzlar ve zayıf asitler ise oldukları gibi bırakılmalıdır.

Tam iyonik denklemimizi yakından incelersek, start color #11accd, start text, N, O, end text, start subscript, 3, end subscript, start superscript, minus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, end color #11accd ve start color #ca337c, start text, N, a, end text, start superscript, plus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, end color #ca337c'nın tepkime okunun iki tarafında da yer aldıklarını görebiliriz. Tepkimede değişime uğramayan iyonik türlere seyirci iyonlar adı verilir. Aynen matematik denklemlerinde birbirine eşit olan terimleri eşitliğin iki tarafında sadeleştirdiğimiz gibi, denklemin iki tarafında da yer aldıkları için seyirci iyonları da, tam iyonik denklemimizde sadeleştiririz:

start text, A, g, end text, start superscript, plus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, plus, start cancel, start color #11accd, start text, N, O, end text, start subscript, 3, end subscript, start superscript, minus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, end color #11accd, end cancel, plus, start cancel, start color #ca337c, start text, N, a, end text, start superscript, plus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, end color #ca337c, end cancel, plus, start text, C, l, end text, start superscript, minus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, right arrow, start text, A, g, C, l, end text, left parenthesis, s, right parenthesis, plus, start cancel, start color #ca337c, start text, N, a, end text, start superscript, plus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, end color #ca337c, end cancel, plus, start cancel, start color #11accd, start text, N, O, end text, start subscript, 3, end subscript, start superscript, minus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, end color #11accd, end cancel

Böylece yalnızca kimyasal tepkimeye katılan türleri içeren net iyonik denklemi elde etmiş oluruz:

start text, A, g, end text, start superscript, plus, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, plus, start text, C, l, end text, start superscript, −, end superscript, left parenthesis, a, q, right parenthesis, right arrow, start text, A, g, C, l, end text, left parenthesis, s, right parenthesis

Net iyonik denklem, çözünür start text, A, g, end text, start superscript, plus, end superscript ve start text, C, l, end text, start superscript, minus, end superscript iyonlarından, iyonların kaynağı ne olursa olsun, gümüş klorürün üretilebileceğini gösterir. Buna karşılık, tam iyonik denklem, tepkime sırasında çözeltideki tüm iyonları, moleküler denklem ise tepkimede start text, A, g, end text, start superscript, plus, end superscript ve start text, C, l, end text, start superscript, minus, end superscript kaynağı olarak kullanılan iyonik bileşikleri de gösterir.

Problem çözme ipucu: Kabul görmüş genel kurallara göre, net iyonik denklemler, mümkün olan en küçük tam sayı değerlere sahip olan stokiyometrik katsayılar ile yazılırlar. Bu da, bazen net iyonik denklemin son halini elde edebilmek için tüm stokiyometrik katsayıları ortak bir bölenle bölmemiz gerektiği anlamına gelir.

Özet

Net iyonik denklemler sadece kimyasal denklemde bulunan kimyasal türleri gösterirken, tam iyonik denklemler seyirci iyonları da gösterir. Belirli bir tepkimeye aiy net iyonik denklemi aşağıdaki adımları kullanarak elde edebiliriz:

Tepkimenin dengelenmiş moleküler denklemi yazın, her maddenin halini de belirtmeyi unutmayın.
Çözünürlük kuralları, güçlü asitler ve güçlü bazlarla ilgili bilginizi kullanarak, moleküler denklemi, hangi bileşiklerin iyonlara ayrıştığını gösteren tam iyonik denklem halinde tekrar yazın.
[Güçlü asitler ve bazlar konusunu henüz öğrenmedim!]
Ddenklemin iki tarafında da yer alan seyirci iyonları belirleyin ve sadeleştirin.
[Yaptıklarınızı kontrol etmek ister misiniz?]

[Özellikler ve referanslar]

Bunu deneyin!

Sülfürik asit,

\\text{H}_2 \\text{SO}_4(aq)

, sulu çözeltide tamamen

\\text H^+

ile

\\text {SO}_4^{2-}

'ye ayrılan güçlü bir asittir. Sodyum hidroksit,

\\text{NaOH}(aq)

, sulu çözeltide tamamen

\\text{Na}^+

ile

\\text{OH}^-

2ye ayrılan güçlü bir bazdır.

\\text{H}_2 \\text{SO}_4(aq)

ile

\\text{NaOH}(aq)

birleştğinde, ürünler su ve çözünür sodyum sülfat,

\\text{Na}_2 \\text{SO}_4(aq)

olur. Bu tepkime aşağıdaki moleküler denklemi ile temsil edilir.

\ce{H2SO4}(aq) + \ce{2NaOH}(aq) \rightarrow \ce{2H2O}(l) + \ce{Na2SO4}(aq)

$\\text{H}_2 \\text{SO}_4(aq)$ ve $\\text{NaOH}(aq)$ arasında gerçekleşen kimyasal tepkimenin dengelenmiş net iyonik denklemi nedir?

(A şıkkı)
$\ce{H2SO4}(aq) + \ce{2OH-}(aq) \rightarrow \ce{2H2O}(l) + \ce{SO4^2-}(aq)$
(B şıkkı)
$\ce{SO4^2-}(aq) +\ce{2Na+}(aq) \rightarrow \ce{Na2SO4}(aq)$
(C şıkkı)
$\ce{HSO4-}(aq) \rightarrow \ce{H+}(aq) + \ce{SO4^2-}(aq)$
(D şıkkı)
$\ce{H+}(aq) + \ce{OH-}(aq) \rightarrow \ce{H2O}(l)$

[İpucu 1]

[İpucu 2]

[İpucu 3]

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Giriş Yap

Sıralama ölçütü:

Henüz gönderi yok.

İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.