If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *.kastatic.org ve *.kasandbox.org adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Ana içerik

Mevsimler Güneş'e Yakınlıkla Belirlenmez

Güneş'e olan yakınlığımızın mevsimleri etkilememesinin sebebi. Orijinal video Sal Khan tarafından hazırlanmıştır.

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Henüz gönderi yok.
İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.

Video açıklaması

Eğer birilerine, birisine mevsimlerin neden yaşandığını soracak olursanız, Size, dünyanın bir yıl içerisinde, güneşe farklı uzaklıklarda olması Ya da yörüngesinin farklı noktalarında bulunmasından dolayı olduğunu söyleyebilirler. Bu videoda bunun aslında böyle olmadığını anlatmak istiyorum. Dolayısı ile, şu şekilde düşünebiliriz: Bu güneş, güneş sistemimizin tam merkezinde, Ve yaklaşık olarak dünyamızın yörüngesinin de merkezinde… Hemen buraya dünyanın yörüngesini çizeyim. Güneşe yakın olduğumuz yer kesinlikle bundan daha iyi şekilde çizebilirdim Buraya, burası güneşe yakın olduğumuz nokta diyelim. Ve biraz uzaklaşalım, daha da uzaklaşalım, Şimdi biraz yaklaşalım ve burası en yakın olduğu yer. Dünyanın yörüngesi de zaten buna benzer bir şey. Bakın, dünyanın yörüngesinin güneşe yakın ve güneşe uzak olduğu noktalar var. Buraya kadar sorun yok, bunların hepsi doğru tespitler. Dünya'nın yörüngesi kusursuz bir halka değil. Bir çember değil. Yani Dünya'nın yörüngesinde, güneşe yakın olan ve uzak olan noktalar var. Güneşe en yakın olduğumuz an, dünya burada olur. Bunu tanımlamak için kullanılan bir kelime de var, "günberi." Güneşe en yakın olduğumuz an demektir. Tabi güneşe en uzak noktada olduğumuz zamanlar da oluyor, ona da "günöte" deniyor. Dolayısı ile dünyanın yörüngesi kusursuz bir halka değil. Aslında oldukça eliptik bir şekli var, Ve bundan dolayı da yılın güneşe en yakın olduğumuz ve en uzak olduğumuz zamanları vardır. Bu zamanlarda Dünyanın bulunduğu iki nokta arasındaki mesafenin farkı %3 oranında Yani pek de fazla bir fark değil. Şuradaki diyagramda bu farkı fazla abartmışım. Bu mantık doğrultusunda, insanlar güneşe en yakın olduğumuz zaman Yaz mevsimi olamalı diye düşünebilir, ki asıl yanılma da burada ortaya çıkıyor. O zaman güneşe en uzak olduğumuz zaman da Kış olmalı.. Dünya bu noktadayken Yaz olamayacağının en açık göstergesi, Dünyanın bir noktasında Yaz Mevsimi yaşanıyor olsa da aynı anda dünyanın her yerinde yaz değil. Hemen şuraya dünyamızı bir çizeyim… kuzey yarı kürede yaz olduğunda (Yazı daha sıcak bir renkte çizersem daha iyi olur), kuzey yarı kürede yaz olurken, güney yarı kürede kış olur. Ve tam tersi, güney yarı kürede yaz olurken de, kuzey yarı kürede kış olur. Yani, tüm dünya aynı anda tek bir mevsimi yaşamaz. Dolayısıyla (tahmin ediyorum siz de aynı şeyi düşünüyorsunuz), bu gözlemimizin en önemli sonucu, mevsim değişikliklerini tek başına açıklayamamasıdır. Yani eksenin eliptik olması mevsim değişikliklerini açıklamıyor. Özellikle de, kuzey yarı kürede bu çelişkiyi çok daha iyi görebiliyoruz, çünkü kuzey yarı kürede"günberi" Ocak ayında yaşanıyor. Yani kış mevsiminde dünyanın güneşe en yakın olduğu anda kuzey yarı kürede kış var. Kuzey yarı küredeki "günberi", kış mevsiminde yaşanıyor. Güneş'e en uzak olduğumuz dönem ise, aslında Kuzey yarı kürenin yaz mevsimini yaşandığı zamanlar oluyor. Mantıken, eğer güneşe yakınsak tüm dünya ısınır ve yaz yaşanır; güneşe uzak olursak güneşten daha az enerji alırız, tüm dünya soğur ve kış yaşanır diye düşünebiliriz. Ama sonuç bu durumla çelişiyor. Zira, biraz önce de söylediğim gibi kuzey yarı kürede ve güney yarı kürede aynı zamanda aynı mevsimleri yaşamıyoruz. Özellikle de, kuzey yarı küredeki durum önemli, çünkü güneşe en yakın olduğumuz zaman bu yarı kürede Ocak ayı oluyor; yani kışın tam ortası... Evet bu videonun da sonuna geldik ve şimdi size durumu özetleyeyim güneşe olan yakınlık, içinde bulunduğumuz mevsimi belirlemez. Peki ya ne belirler? Bunu da bir sonraki video da göreceğiz. Aslında bunu dünyanın ekseninin eğikliği belirler, dünyanın eğik bir ekseninin etrafında dönüyor olması...