Galaksinin Boyutu

Son videoda işlerin iyice ilgi çekici olacağını ima etmiştim, işte şimdi başlıyor! Son videoda bıraktığımız yerden devam edersek en yakın yıldızların mesafesine bakarken... unutmayalım ki çizimdeki bu daire Güneş Sistemi dairesi, Güneş'in boyutu değil, Dünya'nın ya da Plüton'un hatta Kuiper Kuşağı'nın yörüngesinin boyutu değil, bu neredeyse Oort Bulutu'nun boyutuna yakın. Dünya'nın gerçek yörüngesi ise, yani yörüngenin çapı ise bunun 50.000'de biri kadar yani burada göremezsiniz bile. Güneş ya da daha küçük bir şey bu ekranda bir piksel bile etmez. Şunu hatırlayın ki Dünya'nın yörüngesi çok çok büyüktü. Işığın Güneş'ten Dünya'ya ulaşması 8 dakika alıyordu. Bu süper uzun bir mesafe. Dünya'dan Güneş'e ateş etseniz diye akıllıca bir örnek vermiştik hatırlarsanız vurmanız 17 yıl alır demiştik. Yani bu büyük mesafe bu resimde görülmüyor bile. Önceki videoda gördüğümüz gibi hayal edilemez hızlarda bile yolculuk yapsanız, saatte 60.000 km ile mesela yolculuk yapsanız bu hızı seçtim, çünkü bu daha hızlı olan Voyager 1'in hızı sanırım bu, uzayda sahip olduğumuz, en hızlı hareket eden cisim ve şu an konuştuğumuz esnada Güneş Sistemi'ni terk etmek üzere. Ama bu kadar hızlanmayı başarsanız bile yine de 4.2 ışık yılı uzaklıkta olan en yakın yıldız kümesi Alfa Centauri'ye yada diğer ismiyle rigel kent'e ulaşmanız 80.000 yıl, 75.000 - 80.000 yıl arası bir süre alır. Bu zamansal ölçek zaten anlaşılması zor bir zaman miktarı.Kavram olarak tuhaf. Düşünürseniz tüm modern uygarlığın oluşması tam olarak 10.000 yıl önceydi ama kayıtlı tarihimiz son 4.000 5.000 yıldır. Yani en yakın yıldıza ulaşmak için 80.000 yıllık bir süre gerekiyor. Bu çok büyük bir mesafe. Bir örnek vermek gerekirse: eğer güneş bir basketbol topu kadarsa ve bu topu Londra'ya yerleştirirseniz, sıradaki en yakın yıldız buradaki basketbol topundan da küçük olan Proxima Centarui'yi... Ukrayna Kiev'e yerleştirmeniz gerekir. Yani bunlar şehirlerde duran basketbol topları ve bir sonraki topu yaklaşık 2000 km uzağa yerleştirmeniz gerekiyor. Ve bu basketbol topları ilk videoda gördüğümüz Güneş'i, bu büyük, süper şeyleri temsil ediyor. Dünya'yı bu basketbol toplarıyla kıyaslamanız gerekirse boyutu bir kum tanesi kadar olmalı, yani buralarda başka küçük gezegenler varsa bunlar anca Kiev'deki kum taneleri olabilir. Ukrayna'ya karşı Londra'daki kum tanesi. Yani bu devasa bir mesafe. Şu anda bile benim için hayal edilemez bir mesafe. Ve asıl çıldırtıcı olan Galaksi ölçülerine göre bunların çok çok küçük mesafeler olması. Bu komşu yıldızların tasviriyle birlikte, buradaki bu çizgi aşağı yukarı, kaba bir tahminle 30 ışık yılı uzunluğunda. Bundan sonra ışık yılı için LY kısaltmasını kullanacağım bu arada. Şimdi bir kez daha söylüyorum bu perspektiften galaksimizin resmini çekebilirsiniz ama tüm galaksinin resmini çekmeniz mümkün değildir. Yani bunlar sadece çizenin yorumu olacaktır ama bu eğer, bu 30 ışık yılıysa, buradaki galakside, bizim çevremizi gösteren bu çizimdeki, şu çizgi, yaklaşık olarak koyu bir renkle yazalım burayı 1000 ışık yılı kadardır. Ve bu.. güneşimizin 1000 ışık yıllık mekanı tabi buna gerçekten mekan diyebilirsek en yakın komşunuza gitmek 80.000 yılınızı alıyorsa buraya mekan demek biraz komik duyulabilir. Fakat buradaki tüm çizimde herhangi bir yere gitmek sonsuz bir süre alacaktır. Bu şekil bunun 30'da 1'i olduğuna göre şu boyutlarda olacaktır. Bütün bu çizimde, ki asıl burası çok şaşırtıcı, kabaca bir pikselden biraz daha büyük olmalıdır bu açıklık 1000 ışık yılıdır. Bunu bir mantığa oturtmaya çalıştığınızda, biraz uzaklaşalım, bu çizimdeki 1000 ışık yılı, bu da bu çizimdeki 1000 ışık yılı. Bu bizim güneş çevresindeki mekanımız, muhitimiz neyse ne derseniz, ve bir kez daha söylüyorum bu mekan kelimesini bir hayli geniş kullanıyorum, burada dururken şuradaki başka bir nesneye bakıyorsanız, biraz daha koyu çizelim, burayı. Dünya'da burada duruyorsak ve şurada duran bir nesneye bakıyorsak baktığımız her şey 500 ışık yılı önce oradaydı. Çünkü şu anda gözümüze ya da teleskobumuza ulaşan ışık burada ki arkadaştan 500 ışık yılı önce çıkmıştı. Açıkçası bu nesne şu anda var mıdır, yok mudur bilemeyiz bile. Muhtemelen en azından yeri birazcık değişmiştir. Yani bu ölçekte bile bu inanılmaz mesafelerden bahsederken birazcık uzaklaştığımızda burası galaksinin bize yakın olan bölgesi. Buradaki parçaya Orion Kolu denilmekte ve insanlar hala bunun detaylarını, bizim de dahil olduğumuz Samanyolu Galaksisi'nin şeklini anlamaya çalışıyor. Ama bu spiral kolların ve onlardan çıkan bu mahmuzların bulunduğuna oldukça eminiz gerçek şeklini belirlemek oldukça zor. Çünkü galaksinin çok büyük bir bölümünü göremiyorsunuz, çünkü diğer tarafta kalıyor gibi bir şey, merkezin diğer tarafında. Ama gerçekten düşündüğünüzde en azından beni en çok şaşırtan şey inanılmaz uzaklıkların burada küçücük nokta olarak görünmesi. Tüm bu çizim buradaki küçücük nokta işte. Şimdi biraz uzaklaştığımızda bu nokta artık görünmez oluyor. Bu çizimde artık bir piksel olarak bile yer bulamıyor. Tüm bu resim şuradaki bölge. Umarım bu size bizim yerel mekanımızın, muhitimizin 200-400 milyar civarında yıldız barındıran galaksiye oranla ne kadar küçük olduğunu göstermiştir. Belki de yıldız yerine güneş sistemleri demeliydim. Güneş Sistemi'nin sadece Güneş'ten oluşmadığını tüm bu düzenli dinamiğin, gezegenler, asteroidler ve güneş rüzgarlarından oluştuğunu gördük. Yani 200'den 400 milyara kadar yıldız derken bunun büyük bölümünün güneş sistemi olduğunu düşünmeliyiz. Yani bu hayal bile edilemez bir kompleks ya da kocaman bir alan. Bunu izah etmek gerekirse bu resme iyice yaklaştığımızda bile bu küçük beyaz kümelerden bahsediyorum, bunlar bir ya da iki yıldız değil, bunlar binlerce yıldız. Her bir beyaz leke bir değil... bin yıldız değil, buradaki bütün beyaz lekelere baktığınızda milyonlarca yıldızdan bahsetmiş oluyoruz. Yani size yakın görünen bir yıldız da olabilir, ya da görece yakın ama birbirinden ayrı milyonlarca yıldız da olabilir. Burada her şeyi farazi olarak kullanıyorum. Diğer galaksilerden de bahsedeceğiz ama yine de bu bile galaksinin üst sınırı değil. İnsanlar Andromeda Galaksisi'nde bir trilyon yıldız olduğuna inanır bir trilyon kaynak ve çok büyük, sınırsız mesafelerden bahsediyoruz. Yine algılanabilir hale getirmek için biz bu resmin neresindeyiz göstereyim. Kabaca güneşin yeri burası ve unutmayın ki çizdiğim bu küçük nokta milyonlarca yıldız içeriyor, milyonlarca güneş sistemi içeriyor. Ve bunlar şimdiden hayal edilemez mesafeler. Gerçekten bunu tüm galaksiyle kıyaslamak istiyorsanız bir kere daha söylüyorum bu çizenin yorumu galaksiyi bu açıdan görmemiz imkansız, bu kadarlık bir mesafede seyahat etmemiz sonsuza dek sürebilir. Şu anda galaksiye tepeden bakıyorsunuz ama tabii bu sadece tahmini bir çizim, aslında tüm bu alanı göremeyiz bile. Çünkü burası Galaksinin öteki tarafında. Ki burası çok çok fazla uzakta ve çok parlak yani öteki taraftaki nesneleri görmemiz çok zor. Galaksinin merkezinde süper büyüklükte bir kara delik olduğunu düşünüyoruz. Aslında pek çok galaksinin merkezinde olduklarını düşünüyoruz ayrı. Ama biliyorsunuz bu videonun hatta tüm videoların amacı bunların ne kadar büyük olduğu karşısında biraz olsun dehşete düşebilmeniz. Dehşete düşün. Çünkü oranları düşündüğünüzde bilemiyorum kelimeler yetersiz kalıyor ama fikir versin diye söylüyorum biz galaksinin merkezinden 25.000 ışık yılı kadar uzaktayız. Yani galaksinin merkezindeki bir şeye baktığınızda onun 25.000 yıl önce nasıl göründüğünü görürsünüz. O ışığın bize ulaşması 25.000 yıl alıyor. Yani demek istiyorum ki o ışık galaksinin merkezini terk ettiğinde insanlık ne durumdaydı tahmin bile edemiyorum. Yani bu büyük mesafeler ve tüm galaksi ve güneş sistemleri düşünüldüğünde galaksinin sınırını belirlemek çok zor çünkü ne kadar uzaklaşırsanız uzaklaşın her zaman birkaç tane daha yıldız ya da başka şeyler galaksiler çevresinde yörüngesinde geziyor. Ama asıl yoğunluk, asıl çember kabaca galaksinin asıl bölümünün yarıçapı yaklaşık 100.000 ışık yılı civarında, kalınlığıysa 1000 ışık yılı kadar. Yani bunu oldukça düzgün 1000 ışık yılı kalınlığında bir disk olarak düşünebilirsiniz! Bu mesafeyi,... galaksinin tepesinden dibine gitmek için bu mesafeyi 250 kere gitmeniz gerekir. Yani galaksi göreceli olarak düz ama yine de oldukça yoğun bir kalınlıkta. Bunu başka bir şekilde görselleştirmek istersek, eğer buradaki şey Oort Bulutu'nun dahil olduğu bu şey kabaca 1 ışık yılı çapında. Ama burada 1 milimetrelik çapı olan bir kum tanesi olarak görünüyor. Bu durumda tüm evren bir futbol sahası çapında olmalı. Bunlar kolay anlaşılabilen iki şey. Bir kum tanesini, 1mm'lik bir kum tanesini futbol sahasında hayal edebilirim. Fakat unutmayın ki bu kum tanesinin çapı Dünya'nın yörüngesinin 50 ya da 60.000 katı ve hala bir kurşunun ya da bir jet uçağı kadar hızlı hareket eden bir şeyin bu mesafenin yarısını kat etmesi 15 16 yıl, sürüyor. tüm çapı kat etmesi 30 yıl alacaktır. Yani Dünya'nın çapını kat etmesi için 30 yıl gerekli. Bu bizim futbol sahasındaki kum tanemizin 60.000'de 1'i demektir. Sadece bunun ne kadar inanılmaz olduğunu takdir edebilmemiz için, bu Samanyolu Galaksisinin, galaksimizin bizim bulunduğumuz yerden görüntüsü. Gördüğünüz gibi galaksinin içindeyiz ve merkeze doğru bakıyoruz. Bu resimden bile 100 milyar yıldızın nasıl bir karmaşa olduğunu takdir etmeye başlarsınız. Ama gerçekten söylemek istediğim bu resimde bile baktığınızda bunları yıldız olarak tanımlarsınız. Bunlar yıldız değil! Bunlar binlerce yıldız, milyonlarca yıldız. Belki bir yıldız daha yakındır... ama merkeze doğru yaklaşmaya başladığımızda binlerce, binlerce, milyonlarca yıldız ya da güneş sistemi olduğunu görürüz. Ve orada olan şeyleri düşünmek akıllara durgunluk vermeye başlar.