Pıhtılaşmanın Baskılanması ve Tromboliz

Herkese merhaba burada bir kan damarı var Ve bu kan damarı hasar görmüş ilk olarak hemostaz hakkında genel bir giriş yapalım tamam mı hatırlatma o'ses şimdi bir damarda hasar olduğunda kanamayı minimuma indirmek Hatta sonlandırmak isteriz bunu da hemostaz yani pıhtılaşma aracılığıyla yaparız hemostazın ilk aşamasında Trombosit tıkacı oluşur Bu birinci yani Primer hemostazda olur Fakat bu aşamada bu tıkaç Zayıftır bunu güçlendirmemiz gerekir ikinci hemostaz labu tıkacı güçlendiririz bunu fibrin yardımıyla yaparız fibrin Trombosit tıkacı nın üzerine yapışır onu sabit geliştirir ve bir fibrin düğümü oluşturur Sonuç olarak burada güçlü bir pıhtı oluşur şimdi bu elim Eğer mosta süreci sürekli devam ederse Yani sürekli pıhtı oluşursa ne olur böyle bir durum büyük sorunlara sebep olur Kan akışı normal seyrinde devam edemez hemostasis süreci işlese bile Eğer bütün numara tutarsa bu hiç de iyi bir durum olmaz işte bunun içinde vücudumuzun dengeyi sağlaması gerekir ki gereğinden fazla pıhtı oluşması O yüzden şu çizdiğimiz pıhtıları silelim vücudumuz bu dengeyi iki yolla sağlar birincisi antikoagülasyon diğeri de thrombolysis antikoagülasyon pıhtı oluşmasını engelleyen sürece verilen ad tromboliz ise halihazırda oluşmuş pıhtıların parçalandığı süreç Evet bugün bu iki süreci konuşacağız vücudumuzda birbiriyle zıt süreçler sürekli bir çekişme halindedir ve Bu bir dengeyi orta yolu bulmak için vücudumuzda devamlı olarak belli süreçler işler vücudumuz her an her saniye dengeyi korumak için uğraşır Örneğin vücut ısımızı ele alalım yetişkinler için 36 ile 37 derece arasındaki vücut ısısı ideal kabul edilir Bu normal bir der ve vücudumuz bu değerde kalmak için uğraşır Tabi bu değer biraz oynayabilir biraz yükselebilir ya da düşebilir Normalde Erden çok uzaklaşma dıı sürece sıkıntı olmaz ama bazı durumlarda normal değerden epeyce düşük olabilir diyelim ki hava buz gibi dışarıda kar yağıyor ve Üzerinizde kalın bir şey yok vücudunuz dengeyi korumak için ne yapar titremeye başlar kaslarınız gerekli ısıyı üretmeye çalışır ya da bazen vücudumuz gereğinden fazla ısınabilir diyelim ki hastayız ateşimiz çıktı veya hava aşırı ama bu kez de Serinlemek ve vücut ısımızı düşürmek için terlemeye başlarız Böylece vücut ısımız normal değere yaklaşır Evet şimdi bütün bunları silelim Ve benzer bir sürecin kan damarlarımı söz konusu olduğunda nasıl işlediğine bakalım kan akışının dengeli olduğu bu ortak nokta referans değerimiz olsun kanın düzgün bir şekilde akması Çok önemli çünkü dokuları mızın buna ihtiyacı var Kan akışı düzenli olduğu sürece kanımızda taşınan oksijen ve besinler tüm dokular ımıza ulaşabilir Eğer kana kuşu bozulursa Bu mümkün olmaz kan akışını düzeltmek için hemostasis süreci devreye girer Böylece pıhtı oluşur hasar görmüş kan damarındaki kanama durur ve kana kuşu da düzene oturur Fakat çok pıhtılaşma söz konusu olursa daha önce de gösterdiğim gibi bu pıhtı şu an damarını tıkayabilir bu durumda antikoagülasyon ve tromboliz L engellenir antikoagülasyon ve tromboliz ile Yeni pıhtı oluşumunu engelleyebilir ve oluşmuş olan pıhtı lardan da kurtulabiliriz Böylece kanın damarlardan Düzgün şekilde akması da sağlanmış olur yani burada hemostaz süreciyle antikoagülasyon ve tromboliz arasında bir denge söz konusu şimdi vücudumuzun pıhtı oluşumunu engellemek veya halihazırda oluşmuş pıhtıları parçalamak için neler yaptığına Bir bakalım ilk olarak antikoagülasyon dan bahsedelim antikoagülasyon da vücudun pıhtı oluşturmasını Yani hemostazı engelliyoruz hemostazın ilk aşamasında Trombosit tıkacı olur demiştik İşte bu tıkaç oluşumunu engelliyoruz öncelikle bu tıkacın nasıl oluştuğuna ve birincil hemostazın Bu engellendiği ne Bir bakalım burada kanda dolaşan trombositleri görüyoruz amacımız pıhtı oluşmasını engellemek burada hasar görmüş bir endotel hücresi de yok yani hemostaz sürecinin devreye girmesine gerek yok sağlıklı endotel hücrelerimiz iki çeşit molekül salgılar bu iki molekül de aynı işleve sahiptir trombositlerin endotele yapışmasını engeller ve kan damarlarının düz Kas hücreleri ne etki ederek damarların genişlemesini sağlar bu çok önemli çünkü kan damarlarının açık olduğundan ve kan akışının sorunsuz bir şekilde devam ettiğinden emin olmak isteriz bu moleküllerden biri prostasiklin dir Bu protein yapılı bir molekül Diğeri ise Nitrik oksit adında bir molekül Şimdi de ikinci hemostazı nasıl engelleyebileceği mis hakkında konuşalım ikinci hemostasis sırasında bu düğümü ile promocity kılıcını güçlendirdiği mizden bahsetmiştik Ama bu ele aldığımız örnek durumda pıhtı oluşturmamız a gerek yok fibrin düğünü pıhtılaşma yani koagülasyon kask adını aktive ederek oluştururuz kanımızda pıhtılaşma faktörleri dediğimiz bir protein Ailesi bulunur Sonuç olarak bu protein ailesini aktive ettiğimizde trombin açığa çıkar fibrin Trombosit tıkacı nın üzerine yapışır onu sağlamlaştırır ve bir fibrin düğümü oluşur Bu vücudumuz kan damarlarımız bu sürece yani ikincil hemostazı iki molekülü aracılığıyla engeller bu molekülleri de prostasiklin ve Nitrik oksit moleküllerini salgılayan endotel hücreleri üretir Bunlardan ilki Heparin benzeri bir molekül bu molekül endotel hücrelerinin yüzeyinden kan hücreleri ile iletişim ve bu Molekülün temelde yaptığı şey ise kanımızda dolaşan başka bir proteinli etkileşime girmektir bu proteinin ismi de antithrombin 3 Evet gördüğünüz gibi hemostazda elimizde trombin var ve pıhtı oluşturmak istiyoruz antikoagülasyon da ise elimizde antithrombin 3 var ve pıhtılaşmayı engellemek istiyoruz bunun için antithrombin 3 Heparin benzeri molekülle etkileşime girer bu etkileşiminin sonucunda ise trombin etkisiz hale geleceğinden fibrinojenin fibrine dönüşmesi engellenir Ayrıca pıhtılaşma faktörlerinden faktör onda etkisiz hale gelir endotel hücrelerinin yüzeyinde bulunan bir diğer protein ise trombomodülin dir trombin fonksiyonları üzerinde düzenleyici rol oynar daha öncede bahsettiğimiz gibi trombin etkisiyle fibrinojen fibrine dönüşür trombomodülin o kanda dolaşan trombin verse gereğinden fazla pıhtı oluşumunu engellemek için trombinin işlevini düzenleyerek pıhtı oluşumunu Önler pıhtı oluşumunu önleme yani antikoagülasyon sürecinde yalnızca trombin ve trombomodülin görev almaz trombin ve trombomodülin birbirleriyle etkileşime girdiğinde protein s yardımıyla proteince aktive olur ve aktive olduğunda trombin trombomodülin kompleksiyle etkileşime girer Bu üçü antikoagulasyon sürecinde önemli rol oynar bu etkileşim sonucu iki spesifik pıhtılaşma faktörü faktör v v faktör 8 etkisiz hale gelir mi Evet antikoagülasyon üzerine epeyce konuştuk şimdi biraz da tromboliz hakkında konuşalım tromboliz de halihazırda oluşmuş olan pıhtıların parçalandığında söz etmiştik bu süreç plazmin adındaki bir protein aracılığıyla gerçekleşir bu protein bir köpek balığına benzetebiliriz Bu köpek balığı suda yüzüyor ve önüne geleni parçalamaya hazır şekilde bekliyor bunu bir Testere gibi çizebiliriz İşte bu proteinin adı plazmik plazmin işlevi fibrin ve fibrinojeni parçalamak ama plazmin kanımızda sürekli dolaşan bir protein değildir eğer öyle olsaydı hiç pıhtı oluşturamaz dıkdık Çünkü plazmin sürekli fibrin ve fibrinojeni parçalıyor olurdu o yüzden plazmin sadece ihtiyacımız olduğunda pıhtı oluşumunu önlemek istediğimizde orta o plazmin plazminojen den oluşur ve Tıpkı fibrinojen gibi plazminojen de fazladan Bir protein parçasıyla oluşur plazminojeni plazmine dönüşmesi ise şu şekilde olur sağlıklı endotel hücrelerimiz plazminojen aktivatörü salgılar ve bu doku plazminojen aktivatörü plazminojen de ki fazladan protein parçasını alıp plazmine dönüştürür şimdi biraz uzaktan bakalım ve antikoagülasyon ve tromboliz sürecinin işleyişine dair çizdiklerimiz in tamamına bir göz atalım hoşça kalın ipte