If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *.kastatic.org ve *.kasandbox.org adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Ana içerik

Arteriyoloskleroz (1. Bölüm)

Hiyalin arteriyolosklerozun (arteriyel duvardaki proteinler) kan damarlarını nasıl sertleştirdiklerini öğrenmek ister misiniz? Rishi, Khan Academy'de çalışan, bulaşıcı çocuk hastalıkları üzerine uzmanlaşmış bir doktordur. Orijinal video Rishi Desai tarafından hazırlanmıştır.

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Henüz gönderi yok.
İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.

Video açıklaması

Herkese merhaba Bu videoda arterioloskleroz dan bahsedeceğiz ama bundan önce bazı önemli kavramların üzerinde durmak istiyorum arteriyoskleroz neden önemlidir dersiniz yumuşak ve esnek olan bu sayede Kan akışı sırasında genişleyebilen kan damarları arterioloskleroz sonucunda Tıpkı plastik borular gibi sertleşir ler arterioloskleroz Bu yüzden önemlidir damarlar esneklik lerini kaybederler bere Evet bunu farklı bir renkle yazalım esneklik lerini kaybederler damarların esnekliğini kaybetmesi oldukça ciddi bir sorundur isminin arteriyoskleroz olan benzerliği dikkatinizi çekmiştir şimdi damarların sertleşmesi sürece büyük ve orta boy damarlarda gerçekleşir ben buna arteriyoskleroz küçük boy damarlar ya da arterioller de gerçekleşiyorsa da arteryel otoskleroz adı verilir bu süreci aynı olsa da gerçekleştiği damara göre verilen isim değişir bu damarların boyutunu daha iyi anlayabilmeniz için bahsi geçen damarların çapları nın 0,0 bir ile bir milimetre arasında olduğunu da not edelim en son derece küçük ve gözle görülmesi zor olan damarlardan bahsediyoruz bu damarlardan birini kesip mikroskop altında inceleyecek olursak ne göreceğimizi daha iyi anlamanız için buradaki çizimden faydalanacağız damarın içinde kan hücreleri ve trombositler bulunur bunların yanında genellikle üzerinde çok konuşmadığımız proteinlerde bulunur Bunlar serum proteinleri dir serum proteini demek proteinlerin kanda ya da serum da bulunması demektir bu proteinlerin damarların içine girmemeleri yani damarın içindeki boşlukta kalmaları gerekir Ama arterioloskleroz söz konusu olduğunda temel problem proteinlerin damarların içine tunika medyaya girmeleri dir bu tunika medyanın kan damarlarının tamamen Düz kas hücrelerinden oluşan orta katmanı olduğunu hatırlıyorsunuz değil mi serum proteinleri Eğer bu bariyeri geçip ve bu orta katmana ulaşırsa ne olur bu kısmın Bazaar olduğunu da not edelim hemen serum proteinleri bazarı geçip orta katmana ulaşırsa ortaya büyük bir problem çıkar şuraya birkaç tane protein çizelim proteinler orta katmana ulaşırsa büyük bir problemimiz var demektir arteryel sklerozda zaten bu şekilde oluşur Bir damarı mikroskop altında incelerken orta katmanda bu pembe proteinlere rastlayacaksın olursanız arterioloskleroz a karşı karşıyasınız demektir ve bundan zaman zaman hiyalin arterioloskleroz olarak bahsedildiğini de duyabilirsiniz bir kelime hiyalin eklenmesinin sebebi mikroskop altında yapılan incelemede damarın orta katmanında Aslında orada olmaması gereken pembe cam gibi maddelerin görülmesidir az önce de söylediğim gibi Bu pembe camsı maddeler serum proteinleri A bu arada cam Gibi yi tırnak işareti içinde yazdım Çünkü ben bunların cama benzediklerini pek düşünmüyorum ve bu proteinlerden cam gibi şekilde bahsedilmesi beni hep şaşırtmıştır Herneyse Hilal'in bu sürece tanımlayan bir sıfat ve arterioloskleroz da sürecin adı şimdi bunun Nasıl gerçekleştiğine yani lümende ki proteinlerin orta katmanı nasıl geçe bildiklerine bir bakalım var bunun bir sebebi serum proteinlerinin dışarı çıkmaya zorlanmaları dır Evet belki de bu proteinler bu şekilde zorlanırlar ve bu zorlanmalar da o kadar kuvvetlidir ki bazarı bile geçerler yüksekten son hastalarında olan şey tamı tamına budur hipertansiyon ya da yüksek tansiyon hastalarında kan damarının ortasında o kadar çok basınca da kuvvet vardır ki kan damarının duvarları dışarı doğru itilir şunu bir saniyeliğine sileceğim Evet bu kuvvet proteinleri de dışarı çıkmaya zorlar Hemen not ediyorum proteinler dışarı çıkmaya da zorlanır en yüksek tansiyon söz konusu olduğunda karşılaşılan durum budur Bu Şimdi bir de diyabetten bahsedeceğim Hilal'in arterioloskleroz an bahsederken diyabeti de sıklıkla duyarız ama diyabet söz konusu olduğunda gerçekleşen Aslında biraz farklıdır demek istediğim proteinler yine orta katmana ulaşır Ama bu sefer biraz farklı bir şekilde bunu da yazalım serum proteinleri orta katmanına ulaşır A bu nokta çok önemli olduğu için gözümüzün önünde olsun istedim altında çizelim diyabette ise durum biraz farklıdır demiştik Evet diyabette Bazal zar sızdırmaya başlar proteinler dışarı doğru zorlanmaz ama Bazaar sızdırmaya başladı için proteinlerin orta katmana geç işleri kolaylaşır bazarım sızdırmaya başlaması ise oldukça ilginç bir bu gerçekleşir şimdi bakalım bu süreçte sırasıyla Neler Oluyor ilk olarak diyabet tek anda yüksek seviyede glikoz olduğunu biliyoruz bunuda şöyle not edelim kan damarlarında yüksek seviyede glikoz mor renkli de birkaç tane glikoz çizelim bu glikoz endotel hücreleri girmeye başlar şu anda bu endotel hücreleri Neden glukozu içeri aldıklarını merak ediyor olabilirsiniz Ben de glukozun sadece insülinle içeri girdiğini düşünürdüm ama diyabet söz konusu olduğunda sorun zaten glikoz içeri alacak insülinin olmaması yada glikozun herhangi bir sebepten içeri girememesi Dire Peki glikoz Nasıl oluyor da hücrelerin içine girebiliyor endotel hücreler glukozu içeri almak için insüline ihtiyaç duymaz Evet ve endotel hücreler glikozu insülin olmadan içeri alır insüline ihtiyaçları yoktur yani glikozu başka şekillerde içeri alırlar arkanda çok fazla glikoz olduğunda diğer tüm hücreler uykusu içeri almak için insüline ihtiyaç duyar ama insülin olmadığı için glikoz hücrelerin içine giremez ve olduğu yerde kalır ve endotel hücreler glikozu içeri almak için insüline ihtiyaç duymadıkları ndan glikoz yağmuruna tutulur yani glikozda dolup Taşar lar mi Evet ekranı biraz aşağı kaydırıp biraz yer açalım ve endotel hücrelerinin glikozla dolu haline çizerek göstermek istiyorum Bu endotel hücre Bu da altındaki Bazal zar endotel hücrelerinin içi glikozda dolar demiştik Bu morlu çizdiğim noktalar da içeri aldıkları glikoz ha ha bu hücrelerin kendilerine ait proteinleri de var tıp var Onları da çizelim buraya bir tane buraya bir tane be ve buraya da bir tanem bu proteinler hücre içinde rutin işlerini hallederken hücrenin içi birden bire güle Costa dolar bugünlük os proteinlere yapışmaya başlar Sonuç olarak proteinler de hiç alışık olmadıkları bir biçimde bir sürü glukoza sahip olurlar Bu aşamadan sonra glikolize protein olarak adlandırılırlar Aslında bakarsanız bu proteinlerden daha uzun haliyle ileri glikolizasyon son ürünleri olarak da bahsedilir Bunların hepsi görevini yerine getirmekte olan Normal bir protein Ya da enzimin başına gelir Evet hücre içinde yani endotel hücre içinde görevini yerine getirmekte olan protein ileri glikolizasyon son ürünü ne bu düşüyor Bu protein Az önceki proteinin aynı ancak artık glikoz yüklü glikoz yüklü bu proteinler görevlerini eskisi kadar düzgün biçimde yerine getirmemeye başlar işte işin Önemli olan kısmı da bu zaten bu proteinlerin görevlerinden biri bazaların bir bariyer oluşturmasına yardım etmek proteinler bu işlevini yerine getiremeyince Bazaar sızdırmaya başlar Bu arada Bazaar düşünülenin aksine kalınlaşır düşünülenin aksine diyorum Çünkü kalın zarların daha iyi bir bariyer oldukları düşünülür Öyle değil mi Ama bu durumda öyle olmaz ve az önce de söylediğim gibi kalınlaşan bazalar sızdırmaya başlar serum proteinleri de bu sayede baza hazır geçip orta katmana yerleşir şimdilik bu videoyu burada bitirelim bir sonrakinde kaldığımız yerden devam edeceğiz bu Hoşçakalın ha