Dissosiyatif Şok

Herkese merhaba birkaç saniyenizi ayırıp şu Molekülün güzelliğine bir bakar mısınız Bu gördüğünüz hemen molekülü Bu minik molekül sayesinde hemoglobin adı verilen bir protein aracılığı ile vücudumuzun her köşesini oksijeni lt biliyoruz hemoglobin burada çizdiğim gibi dört alt Birimden oluşan bir proteindir her alt birimi merkezinde hemen molekülü hemen moleküllerinde ise oksijenin bağlanması için gerekli olan Demir grubu bulunur bahsettiğim Demir artı iki değerlidir ve bundan Ferro Demir olarak bahsedildiğini de duyabilirsiniz Evet buradaki alt birimlerin her birinin merkezinde oksijenin bağlanması ve dokulara ulaştırılması için gerekli olan artı iki değerli demir molekülü bulunur bu hemoglobin molekülünü biraz farklı renklendirilmiş olmamın sebebi iki farklı O yüzden oluşuyor olmasın hemoglobin proteini iki Alpha 2 adet de Beta alt biriminden meydana gelir bu at birimlerin protein yapıları da biraz farklıdır bu farklılık tam bir hemoglobin molekülünün oluşumunu mümkün kılar bu büyük moleküllü vücudumuz üzerindeki etkisi çok büyüktür her bir alyuvarda yaklaşık 270 milyon hemoglobin molekülü bulunur Bunun vücudun her bölgesine Oksijen iletilmesinde ne kadar önemli bir rol oynadığını yeniden hatırlatmak istiyorum oksijen akciğerlerden gelir hemoglobine atlar ve bu sayede vücudumuza iletilir Peki ya hemoglobinin dokulara oksijen iletme yeteneği bir şekilde bozulursa dokulara yeterli miktarda oksijen iletilememesi durumuna ne ad veriliyordu şok şok O halde hemoglobinin oksijen den ayrılmasını ve ve oksijen iletmesini engelleyen bir durumda şoka sebep olabilir Öyle değil mi İşte oksijenin hemoglobinden ayrılmasına sebep olan bu duruma dissosiyatif şok adı verilir Şimdi size daha önce görmüş olduğunuz düşündüğüm bir şey göstereceğim oksijen hemoglobin disosiasyon eğrisi X eksenine oksijen konsantrasyonunu koyalım bunu pao2 şeklinde belirtebiliriz y eksenine de oksijen satürasyonu koyalım bunu da sao2 olarak yazabiliriz bu eksiğimiz hemoglobinin oksijen e kadar Doymuş olduğunu gösteriyor oksijen konsantrasyonu arttığında hemoglobine bağlanmak için bekleyen oksijen molekülü sayısı da arttığı için oksijenin hemoglobine bağlanma olasılığı da artar bunu disosiyasyon eğrisinde görmek mümkün oksijen konsantrasyonu arttığında hemoglobin satürasyonu ve oksijen konsantrasyonunu artmaya devam ettikçe hemoglobin molekülü deoksijene doyar yüzde yüzlük oksijen satürasyonu ulaştığımızda eğriyi bu şekilde düzleşmiş olarak görebiliriz isterseniz şimdi Dedi Sosyetik şok durumunda neler olduğuna bir göz atalım hemoglobinin dokuları oksijenle etmesini engelleyen bir şey olursa başka bir değişle hemoglobinin oksijen den ayrılmasını engelleyen bir durum varsa oksijen hemoglobinde kalır Öyle değil mi ve bu oksijenin hemoglobine bağlanmasını artırır Peki bu durum Eğer üzerinde nasıl görünür oksijen konsantrasyonu arttığında hemoglobinin oksijen E daha kolay bir şekilde bağlandığını söylemiştik Bu da hemoglobinin daha çabuk Doygun hale geleceği anlamına gelir bu durum grafiğe oksihemoglobin eğrisinin sola kayması olarak yansır O halde oksijen konu ben onu arttığında hemoglobinin oksijeni hızlıca alıp bağlandığını söylemek mümkün başka bir deyişle oksijen bağlanması artar bu iş bir şey gibi görünüyor olabilir ama bir de şunu düşünün akciğerlerdeki oksijen konsantrasyonunu çok yüksek olduğunda hemoglobin yüzdeyüz saturasyonun A çok yakın bir durumdadır dokulardaki oksijen konsantrasyonunu ise daha düşüktür grafik üzerinde kesikli çizgilerle gösteriyorum dokulardaki hemoglobin satürasyonu Akciğerdeki ne oranla düşük alyuvarlar akciğerden dokulara doğru hareket ettiğinde üzerlerindeki oksijeni bırakırlar ancak oksijen hemoglobine daha sıkı bağlı olduğunda hemoglobin satürasyonunun sürekli bu seviyelerde olduğunu gözlemleriz bu ve bu durumda Yani soldaki yeri ile akciğerlerden dokulara doğru hareket eden alyuvarları düşündüğümüzde dokulara oksijen iletiminde bir düşün olduğunu söyleyebiliriz Sadece bu kadar hemoglobin molekülü oksijeni bıraktığı için ortaya Şok durumu çıkar Evet trafikte oksihemoglobin eğrisinin sola kaymasını bu şekilde yorumlayabiliriz Peki oksihemoglobin eğrisinin sola kaymasına ne sebep olabilirdi Sosyetik Şok'un iki sebebi olabilir birincisi Meta mobil Yani tam da methemoglobinemi olarak bilinen durumdur Burke kelimenin sonundaki emi bunun tanla ilgili olması kanda bulunması anlamına gelir Peki methemoglobin ne anlama gelir ki bunun detayını inmeden önce hemoglobindeki hem grubunda artı iki değerli Demir ya da Ferro Demir olarak adlandırılan Demir formlarının bulunduğunu hatırlayalım demirin ferrik Demir olarak bilinen bir formu daha vardır Ferit Demir Demir molekülünün artı3 değerli olacak şekilde oksitlenmesi sonucu ortaya çıkar artı3 değerli Demir oksijene hemen bağlanamaz Bu nedenle oksijen de buradaki ferri Kemer grubuna bağlanamaz Serik Demir olan hemoglobine de methemoglobin adı verilir yani methemoglobin de artı3 değerli Demir bulunduğunu söyleyebiliriz ve az önce de söylediğim gibi artı3 değerli Demir deoksijene bağlanamaz bunun kendi içinde oldukça kötü bir durum olduğunu söyleyebiliriz Ama bu artı3 değerli demire sahip olmak Molekülün şeklinin değişmesine sebep olur ve oksijen Bu sayede bu ve diğer alanlara daha kolaylıkla bağlanır burada oksijene yer olmadığını ve bu yüzden Oksijen moleküllerinin buradaki alanlara üşütüp yer kapmaya çalıştıklarını düşünün Bu sebeple methemoglobinemi de oksijenin Fero demire bağlanmasında bir artış gözlenir ve bu da doku perfüzyonu düşürür bunu grafik üzerinde sola kayma olarak görürüz Peki kim edemoglu bilmeyene sebep olur nitratlar Bazı ilaçlar Özellikle de Antibiyotikler nitrat içerir nitrat açısından zengin bir antibiyotiğe örnek olarak bakterimi verebiliriz antibiyotik trimethoprim ya da sülfametoksazol olarak da bilinir buraya kısaltmalarını yazıyorum Bu bir başka antibiyotik ise da bu sondur ve bu duruma bazı anestezik İlaçlar da sebep olabilir metre globin emiye sebep olan anestezik ilaçlardan biri ben zoka indir Ama tahmin edeceğiniz gibi bu durumun tek sorumlusu ilaçlar değildir Bazı böcek öldürücüler de bu duruma sebep olabilir mesela böcek öldürücüler in karıştığı kuyu suyunu kullanan insanlar zehirlenip Mete globin emiye yakalanabilir ler metal lobiye yakalanmış bir hastanın belirtileri nelerdir Evet belirtiler oksijen yetmezliğine işaret edecektir başlangıçta baş ağrısı baş [ __ ] olarak kendini gösteren belirtiler zaman içinde ciddi ile şıp yorgunluk zihin bulanıklığı ve bilinç kaybına kadar ilerleyebilir bunun yanında Şok'un tipik belirtileri arasında olan yüksek nabız taşıkardi this ne olarak da bilinen solunum güçlüğü ve organ yetmezliğinin diğer belirtileri de göz da olabilir bir metal o biliminin tedavisinde metilen mavisi solüsyonu olarak bilinen ilaç kullanılır buraya damar yoluyla uygulanan metilen mavisi olarak not ediyor evet damar yoluyla uygulanan metilen mavisi artı3 değerli demirin artı iki değerli demire dönüşmesini kolaylaştırır methemoglobinemi özellikle yenidoğanlar için çok tehlikeli bir durumdur yetişkinlerde sitokrom B5 redüktaz adı verilen bir enzim bulunur bu enzim methemoglobinemi tedavisinde de gördüğümüz gibi artı3 değerli demirin artı iki değerli demire dönüşmesini kolaylaştırır bu dönüşümde oksijenin doğru bir şekilde bağlanmasını ve ayrılmasını sağlar o ilk dört aylık dönemlerinde yenidoğanlarda bu enzimin seviyesinde azalma görülür bu sebeple de bu süre içinde bazı anestezik ilaçlara antibiyotiğe ya da böcek ilacı karışmış içme suyuna maruz kalan yeni doğanlar dissosiyatif şok geçirebilirler son olarak metal globin indi Sosyetik Şok'un tek sebebi olmadığını da söylemek istiyorum Bu durum karbonmonoksit zehirlenmesi sonucu da ortaya çıkabilir karbonmonoksit molekülü tek oksijen ve tek karbondan oluşan bir moleküldür ve hemoglobine oksijenden çok ama çok daha güçlü ve hızlı bir şekilde bağlanır Sonuç olarak da oksijenin hemoglobine bağlanması engellenir ve methemoglobin makasında olduğu gibi oksijen Buradaki AK birimleri daha sıkı sıkıya bağlanır molekülü şekli değişir ve sonuç olarak dokulara oksijen iletimi engellenmiş olur şimdi bu kısma geri dönelim ve not edelim bu düzen iletiminde düşüş olur bir sebebi de oksijenin alt birimlere daha sıkı bağlanması sıkı sıkıya bağlanmasına rağmen buraya bir karbonmonoksit molekülü daha geldiğinde oksijen dışarı atılır nedeni ise az önce de belirttiğimiz gibi karbonmonoksitin hemoglobine çok daha güçlü ve hızlı bir şekilde bağlanmasıdır tüm bunlar bu evrenin sola kaymasına sebep olur karbonmonoksit zehirlenmeleri Yangınlarda gözlemlenen bir durumdur odun sobası kullanıldığında herhangi bir ev yangınında ya da her türlü yanmalı motor çalışır haldeyken karbonmonoksit ortaya çıkar Bu durumda ortaya çıkan dumanı uzun süre maruz kalmakta karbonmonoksit zehirlenmesine yol açar belirtiler methemoglobinemi nin belirtileri ne çok benzer baş ağrısı ve baş [ __ ] ile başlar yorgunluk zihin Bulanık bu bilinç kaybı solunum güçlüğü şeklinde ilerler karbonmonoksit zehirlenmesinin tedavisi ise hastaya yüzdeyüz oksijen verilerek yapılır amaç hastaya oksijen bombardımanına tutup karbonmonoksitin hemoglobinden uzaklaşmasını sağlamaktır Evet size bugün oksijenin hemoglobinden ayrılmaması olarak da adlandırabileceğimiz dissosiyatif şoku anlattım hoşçakalın