If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *.kastatic.org ve *.kasandbox.org adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Ana içerik

Gribi Nasıl İsimlendiririz? H ve N açılımı.

Birçoğunuz H1N1 ve H3N2’yi duymuşsunuzdur; bu isimlerin ne anlama geldiğini ve isimlendirmenin neye göre yapıldığını öğrenmek ister misiniz? Rishi, Khan Academy'de çalışan, bulaşıcı çocuk hastalıkları üzerine uzmanlaşmış bir doktordur. Bu videolar tıbbi tavsiye niteliğinde olmayıp sadece bilgilendirme amaçlıdır. Videolar kesinlikle tıbbi tavsiye, tedavi ve teşhis amaçlı kullanılmamalıdır. Sağlık sorunlarınızla ilgili her zaman bir doktora başvuruda bulunun. Khan Academy’de izlediğiniz videolar sonucu, doktor tavsiyelerini görmezden gelmeyin ya da doktora gitmekte gecikmeyin. Orijinal video Rishi Desai tarafından hazırlanmıştır.

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Henüz gönderi yok.
İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.

Video açıklaması

Herkese merhaba gripten yani floransa'dan bahsederken 13 dibine harflerle tanımlarız Örneğin ha bir Ne biri daha önce mutlaka duymuşsunuzdur Bu videoda gribin çeşitlerinin isimlendirme sisteminin nereden geldiğini ve Bu sistemin üç tip influenza virusu ile nasıl bir ilişkisi olduğunu anlatmak istiyorum Evet buraya in Florida tiplerinin isimlerini yazalım a a a b ve c tipi diyelim ki bulabildiğim bütün influenza virüslerinin toplamak için tüm Dünyayı dolaştım pek çok Yerde C tipi ve B tipi implanta virüsü bulabilirim Muhtemelen çok sayıda atip influenza virüsü de bulurum Çünkü atip influenza virüsünün birçok farklı türü bulunur sadece birkaç virüs söz konusuyken bu a b c diye ayırmak kolay Ama elimizde A tipi için çizdiğim kadar çok virüs olunca sadece A tipi deyip geçemeyiz Çünkü bu virüsleri de birbirinden ayırmak gerekir Bu farklı türler üzerine daha fazlasını öğrenmek isteriz bunun içinde bilim insanları yeni bir isimlendirme sistemi oluşturdular sadece tek bir harfle belirtmek yerine daha karmaşık bir kombinasyonu kullanıldığı bir sistem bunun için önce virüsü nasıl göründüğüne bakılır büyüsün dışında bir zarf olduğunu biliyoruz değil mi İşte buraya çizdiği bir şey bu influenza virüsünün içinde ise RNA bulunur Eğer a ya da b tipi Mayıs'a birisi ise içinde Sekiz parça RNA bulunur J tipinde ise yalnızca yedi tane bulunur bunun içindir ki bu çizdiğim ay adabet1 plantsa birisi bunun A tipi olduğunu söyleyebilirim ama tipi virüslerin dışında zarfın yüzeyinde bazı proteinler bulunur Bunlar hep proteini Yani hemen rutinin ve ne Protein nedir yani Hah tipi ve ne tipi H proteini yani hemaglütinin Birisi hücreleri girmesini ve siyahlik asite tutulmasını sağlar Ne proteini yani nöraminidaz ise siyahlik asidin yerinde tespit edip virüsün hücreden çıkmasına yardım eder bilim insanları Uzunca bir süre bulabildikleri Bütün her proteinlerini inceledikten sonra toplamda 17 tipe proteini buldular hepsi aynı görevi yapsa da aralarında bazı farklılıklar var Örneğin protein yapıları farklılık gösterebiliyor ne protein ne gelirse Kon farklı tiple protein olduğu biliniyor Öyleyse 10 farklı tiple proteini ve 17 farklı tip hep proteini olduğunu biliyoruz Ether virüste biraz ne proteini ve biraz daha protein bulunur bu durumda da kaç farklı kombinasyon elde ederiz 17 ile onu çarpma mız gerekir değil mi bir araya gelebilecek farklı tip h&n proteinlerini düşündüğümüzde 170 kombinasyonu olduğunu görüyoruz Bu kombinasyonları atip influenza virüslerinin adlandırmak için kullanabiliriz Evet Mesela diyelim ki bu virüs 3. tipe proteini ne be ikinci tip ne proteine sahip bu durumda onu f3n iki olarak adlandırır ız bir başka bir üst ise birinci tip h&n proteine sahip değilim o zaman ona da haber de gideriz işte bu örnekler h5 ne bir ya da h7n iki ve bunun gibi isimlerle çoğaltılabilir kısacası bir üsleri dış yüzeylerinde bulunan proteinlere göre isimlendiriliyor Uz Evet şimdi başka bir konudan bahsedeceğim diyelim ki bu virüs th1 ve nede sahip bu durumda bu iki virüs birebir aynıdır Bunun cevabı hayır Aynı olmaları gerekmiyor a aynı olabilirlerdi olmaya bilirlerdi yüzeylerinde bulunan proteinler aynı ise nasıl birbirlerinden farklı olurlar diye düşünebilirsiniz hatırlayalım birisin içinde birçok RNA var Sekiz parça RNA fwn ise sadece iki protein büyüsün içinde onu farklı kılan H ve neyden başka proteinler de olabilir bu virüsün yeni tip1 virüsü olduğunu abone ol ve bu durumda diğerinden ayırt etmek için buna yeni tipe bir ne bir deriz ne zaman yeni tipi adlandırılan bir virüs ismi görseniz yeni ile eski birbirinden ayırmak için bu tip bir isimlendirme kullanıldığını unutmayın Bakın şimdi ben burada bir tablo oluşturdum burada 17 tane hv10 tane ne proteini temsil en noktalar var Her bir kombinasyonu çok basit bir şekilde bu tabloya yerleştirebiliriz Eğer virüs birinci tipe ve ne proteine sahip ise buraya h1n bir yazarız h1n birini Tablodaki yeri burası olur diyelim ki h17 neon diye bir virüs var işte onu da buraya yerleştiririz Ve bunu 170 farklı kombinasyonu için uygulayabiliriz bu tabloya 170 farklı bir üst ismi yazabiliriz bu 100 bu farklı kombinasyon arasında ise bizi en çok etkileyenler önemsiyoruz insan popülasyonunda en baskın olan iki tipin h3n iki ve h1n bir virüsü olduğu biliniyor A bu her zaman böyle değildi Ancak 2013 yılından beri durum böyle 37 40 yıl önce daha yaygın olan virüs tipi h2n ikiydi birçok insan h2n iki yüzünden Hastalandı ve bu virüs zamanında Pendik'e de sebep oldu ama daha sonra h2n 2'nin yerine başka virüsler aldı Onun içindir ki Hey ki ne iki siliyorum Evet bu günlerde çoğunlukla her birine bir be3n ikiye rastlıyoruz teki bu değişime sebep olan nedir Nasıl oluyor da bazı türler Diğerlerine baskın gelebiliyor bu kadar çok kombinasyon İçinden nasıl oluyor da bu ikisi bu kadar bas ne geliyor virüs simgesinden bakınca durumu anlıyoruz mümkün olduğunca çok insana bulaşma ya çalışıyor ve popülasyon içinde hızla yayılıyor bu iki bir üste bulaşıcılık konusunda çok etkili İkisi de kişiden kişiye çok hızlı bir şekilde bulaşabiliyor diyelim ki atip implant a virüsü kaptığını ve grip oldunuz vücudunuzdaki virüsün h1n bir ya da hey üçüne iki olması yüksek ihtimal şimdi diğer ihtimaller hakkında konuşalım Tüm bu diğer h&n türlerine nerede rastlarız araştırmalara göre maalesef Kuşlar da rastlanıyor bu virüslerin çoğu kuşları etkiliyor kuşlarda birçok 13 tipine rastlanır O zaman şöyle bir kuş çizelim bütün A tipi virüs çeşitleri kuşlarda bulunabilir güvercinlerde ördeklerde ve başka birçok kuş türünden Bu sadece tek bir virüs türüne kuşlarda rastla mayız O da ho7 neon ilginç bir şekilde bu virüse yarasalarda rastlıyoruz diğer tüm kombinasyonlar kuşlarda görülür aslında Sadece kuşlarda değil adlarda domuzlarda ve köpeklerde de görülür yani birçok hayvan h n tipi virüsler tarafından etkilenebilir ancak yine Altını çiziyorum insanlarda genellikle her birine bir ve h3n iki virüsleri görülür Evet şimdi diyelim ki işiniz gereği Kuşlar üzerine çalışıyorsunuz ve bir gün hasta bir kuşla temas ediyorsunuz ve grip oluyorsunuz bulaşan virüs diğer Hey tiplerinden biri olabilir bu hasta kuştan h5 ne bir ya da h7n iki virüsü kapmış olabilirsiniz bu tip virüslerin kuşlardan insana bul O dilini kanıtlayan çalışmalar mevcut h7n 3 ya da h9 ne iki virüsü de kapatabilirsiniz Eğer bu virüslerden birini Cup arsanız ne olur grip olursunuz bu virüsler insanlarda da birtakım semptomlara sebep olur ama ilginç bir şekilde vakit virüsler insandan insana geçmez veya Yılmaz Yani sonuç olarak insandan insana geçebilen baskın virüsler Bu ikisidir bir diğer atip imprenta tipleri de bize hasta edebilir Ama insan popülasyonunda en sık rastlanan virüs tipi Bu ikisi Evet bahsetmek istediğim son konuyu s isimlendirme ve isimlendirme konusu biraz kafa karıştırıcı Olabilir çünkü bazen bu harf ve rakam kombinasyonları yerine grip çeşitlerinin kuş gribi ya da domuz gribi şeklinde de isimlendirildi görüyoruz Peki domuz ve de böyle bir dendiğinde Bu ne anlama geliyor virüsün RNA parçalarının zaman zaman Kuşlar insanlar ve domuzlar arasında yer değiştirdiği anlamına geliyor bilim insanları ilk olarak belli bir virüsün genlerinin nereden geldiğini belirlemeye çalışır kaynağı Kuşlar ya da domuzlar olabilir önce buna bakarlar bulgulara dayanarak da isimlendirme yi kuş gribi veya domuz gribi şeklinde yaparlar biliyorum pek çok insan için bu terimler çok kafa karıştırıcı onun için de grip çeşitlerine Hey ve neleri kullanarak isimlendirmek işimizi kolaylaştırabilir Hoşçakalın o