Yaygın Tıbbi Laboratuvar Değerleri İçin Birimler

Bu bir önceki videoda normal kan değerleri ve normal kabul edeceğimiz aralıklar hakkında konuşmuştuk ancak birimlerden çok fazla bahsetmiştik Bu videoda ise birimlere odaklanacağız bilimleri ve verdikleri bilgileri en iyi biçimde anlayabilmemiz için iki kategoride incelememiz lazım bu kategorilerden biri miktar Diğeri ise fonksiyon bu dersimizde sırasıyla ikisindende bahsedeceğiz miktar dediğimizde birine birşeyin miktarı ile ilgili bilgi vermek istediğimizi düşünelim bunu nasıl yapabiliriz Öncelikle kütlesinden ya da hacminden bahsedebiliriz örneğin litre Başına 5 gram diyebiliriz ya da örneğin hemoglobinden bahsediyorsak dese litrede 15 gram diyebiliriz Bu arada dese litrenin litrenin onda biri olduğunu hatırlıyorsunuz değil mi şu andaki laboratuvar sonuçlarında birkaç defa bu şekilde kullanıldığını da görüyoruz hemen bakalım hemoglobin kan üre azotu açlık glikozu kalsiyum fosfat Total Bilirubin ve direk Bülbül miktarı bu şekilde yazılmış Gördüğünüz üzere kütle böyle hacim şeklinde bilgi vermek mümkün de Bu listede örnekleri mevcut laboratuvar sonuçlarını incelerken pek çoğumuzun atladı bir nokta var o da birimler genellikle rakamları ve aralıklarla odaklandığımız için birimleri gözardı edebiliyoruz fakat laboratuvar sonuçlarında ki değerlere birbirleriyle karşılaştırmak istiyorsak bilimler Hayati önem kazanıyor Örneğin de Street RD 15 gram hemoglobin varken kan üre azotu ndan Sadece 15 miligram var bu aynı hacimdeki hemoglobin miktarının kan üre azotu miktarının bin katı olduğu anlamına gelir İlginç değil mi ve Bu bilgiye dayanarak En azından 100 Bu bir seviyede Kandaki hemoglobinin kan üre azotu ndan kütle olarak daha fazla olduğunu söyleyebiliriz diyebiliriz Evet miktarla ilgili bilgi verirken kullanabileceğimiz ilk yol bu miktardan bahsetmenin bir diğer yoluysa saymak bir başka deyişle belirli bir kan hacminde bir şeyden kaç tane olduğunu söylemektir Örneğin Akyuvarlar bir mililitrede 5000 tane ya da Trombosit mikrolitre de 227000 hücre buradaki hücreyi tırnak işareti için alacağım Çünkü bunlar aslında hücre parçaları bu noktada mikrolitre ile mililitreyi kıyasladığımızda kanımızın aynı hacmindeki Trombosit sayısının akyuvar sayısından çok ama çok fazla olduğunu söyleyebiliriz trombositler boyut olarak küçük olabilirler ama sayıca çok fazlalar Evet bu ikinci yolla yani kaç tane olduğunu söyleyerek de miktar hakkında bilgi verebiliriz şimdi listeye tek var bunun başka nerede kullanıldığını söyleyebilir misiniz yani kan hacmindeki miktarıyla belirtilmiş başka bir değer görebiliyor musunuz Eğer göremiyorsanız size hemen şaşırtıcı bir şey göstereceğim buradaki emekli olarak ifade edilen miliekivalan böyle litre ya da milieşdeğer böyle litre dikkatli bakalım bu iyi Onların hepsinin birimi litre başına milli eşdeğerdir ve bunun ne anlama geldiğini anlatabilmek için örnek olarak sodyumu kullanacağım sodyumun bir katyon olduğunu hatırlıyorsunuz değil mi sodyumun 141 milieşdeğer bölü litre miktarda olduğunu görüyoruz milli binde bir anlamına geldiğinden bu 0,100 41 eşdeğeri aynı şeydir sodyumun bir tane pozitif yüklü olduğundan eşdeğerlik açısından düşündüğümüzde bir mol sodyum bir eş değer sodyum eşittir tahmin edeceğiniz gibi 0,100 41 eşdeğer sodyum Bu bir monosodyum da aynı şeydir molünde avagadro sayısı eşit olduğunu Yani 6,0 iki çarpı 10 üzeri 23 olduğunu biliyoruz ama çok ama çok büyük bir sayıdan bahsediyoruz Bu ikisini birbirleriyle çarpacak olursak örnek olması için ben Hesap makinesinde sizin için bunu hesapladım Evet 01140 bir çarpı 6,0 iki çarpı 10 üzeri 23 yaklaşık 8,5 çarpı 10 üzeri yirmi iki tane sodyum iyonları eşit Hani az önce saymaktan bahsetmiştik ya bunu saymak sonsuza kadar sürebilir yine de eğer sayacak olursak litre başına bu kadar sodyum yolundan bahsettiğimiz anlayabilirsiniz Tabi bu milieşdeğer terimiyle daha önce karşılaşmalar için şaşırtıcı bir durum olabilir çünkü herhangi bir şekilde bir sayı olduğuna dair bir ipucu içermiyor miktar hakkında nasıl bilgi vereceğim size geri dönecek olursak bu en son olarak bir de yüzdeler üzerinden yapabiliriz biz listemizde bunun da örneği var tabii ki işte burada Bunların hepsi yüzde olarak ifade edilmiş ve akyuvar sayısının yüzdesini yani akyuvar sayısı böyle hacim değerini veriyorlar Örneğin bantı nötrofiller için bu değer mi litre başına yüzde üç çarpı 5 bindirir verebileceğim örneklerden biri bu şunu da belirtelim hematokrit değeri yüzde 45 olarak verilmiş Sizce bu neyin yüzdesi olabilir bu toplam kan hacmine göre verilen bir yüzdedir örneğin kolumuzdan on mililitre kan alındığını düşünelim alınan kan hacminin yüzde 45'inin yani 10 mi litre kanın 4,5 mi litresinin kırmızı kan hücrelerinden yani alyuvarlarda meydana geldiği anlamına gelir Geri kalan sa sudur ve bu suyun içinde de proteinler immunoglobulinler ve sağlıklı kalmamızı sağlayan diğer öyle İşte bu yüzden bu miktarının toplam kan hacmine göre verilen ya da ölçülen bir yüzdeyi belirttiğini söyleyebiliriz Evet şu ana kadar miktarla ilgili bilgi verirken kullanılan üç farklı yöntemden bahsettik Eğer hatırlarsanız videonun başında bir de fonksiyondan bahsetmiştik sıra fonksiyona geldim şimdi şöyle bir durum olduğunu düşünelim bir enzim var Bunu bir y harfi olarak çiziyor bu enzimin Tabiki birde görev olacak enzimin bunun gibi minik moleküllerden beş tanesini alıp onlara birer tane kırmızı öyle eklendiğini var sayacağız bu işlemin bu şekilde beş dakika devam ettiğini de düşünelim ye enzimini dikkatlice takip ediyoruz ve bunlardan kaç tanesini değiştirdiniz sayıyoruz ve beş dakikanın Sonunda dört tanesini değiştirdiğini görüyoruz hiç fena değil Şimdi başka bir insan geliyor Onda da yeğeni var hatta Ondaki ye enzimi ilk kişide kinden da ve bu Enzimlerin görevi de aynı onlara da birkaç tane mor molekül veriyoruz ve beş dakika içinde bunların kaç tanesinin değiştirebileceğine bakıyoruz ikinci kişinin ye enzimi sayısı Yukarıdaki ilk kişiden daha fazla olduğuna göre beş dakika sonunda daha fazla molekülü değiştirmesini beklersiniz değil mi karışmaması için Şunları da not edelim Bu birinci kişi bu da ikinci kişi Evet diyelim ki Beş dakika sonunda ikinci kişideki değişen molekül sayısı da üç müş bunu beklemiyordum değil mi eğer bizden enzimin miktarını belirlememiz istenseydi ve biz de bunu kütle böyle hacim olarak hesapla saydık ikinci kişideki enzimin daha fazla olduğu görüldü keynes'in miktarını sayıca değerlendirmiş olsaydık da aynı sonucu bulduk ikinci kişideki enzim ile daha fazla olurduk yüzde olarak değerlendirmiş olsaydık da sonucun değişmeyeceğini söyleyebiliriz ikinci bu Enzim miktarı nasıl hesaplarsak hesaplayalım birinci kişiden daha fazla çıkıyor ama tam da bu noktada fonksiyona yani Enzimlerin yaptıkları işe veya bu işin çıktısına bakacak olursak bu sefer Birinci kişinin kazanacağını söyleyebiliriz değil mi Çünkü ilk kişinin enzimleri ikinci kişiye göre daha fazla iş yaptı daha az miktarda enzim olsa da az sayıdaki enzimin çıktısı Yani sonuç daha fazla oldu fonksiyon demekle kastettiğimiz şey de bu enzimin fonksiyonundan ya da aktivitesinden bahsediyoruz aynı şeyi zaman zaman hormon aktivitesi olarak da duyabilirsiniz fonksiyon gördüğünüz gibi miktarlardan tamamen farklı bir hikayedir şurada Kendime biraz Yar açayım fonksiyon hormon ya da enzim aktivitesi anlamına gelir Bey bu iki kişi karşılaştırdığımızda Birinci kişinin enzim aktivitesi daha fazla olduğundan sonucunun daha yüksek olacağını söyleyebilir o listedeki bu son 3 veride aktivite değerleridir İyi uyu ya da o Uluslararası birim anlamında kullanılan bir kısaltma İngilizcesi ayı ya da you Böylelikle fonksiyon söz konusu olduğunda ülke ya da bölge ayrımı olmadan yani bazı ülkelerdeki doktorların Bunu farklı şekilde değerlendirmesi ya da ölçmesi gibi bir durumla karşılaşmadan laboratuvar sonuçlarını değerlendirebilir yoruz O halde iyi böyle gibi bir birim gördüğümüzde her ne kadar aralarında bir ilişki olduğunu unutmamamız gerekse de bunun miktarla ilgili değil enzimin ya da hormonun fonksiyonu ile ilgili bir bilgi olduğunu anlayabiliriz Biz o