Bunama ve Alzheimer Hastalıklarının Evreleri

Alzheimer hastalığı, damarsal demans, Lewy cisimcikli demans ve bütün diğer demans çeşitleri beyninize zarar veriyor değil mi? Dolayısıyla bu da beyninizin hafıza, dil, mantık ve yargı gibi kontrol ettiği çeşitli yerlerde zorluklara sebep oluyor. Ama çoğu zaman bu belirtiler farklı şekillerde görülebilir. Çoğu demans vakalarının sebebi Alzheimer hastalığıdır ve diğer demans çeşitleri bir şekilde birbirleriyle kesişir. Biz bu videoda Alzheimer’ın belirtileri ve ilerlemesine odaklanacağız. Genellikle Alzheimer hastalığındaki demans, yıllar içinde ilerler ve ilerleme hızı çarpıcı biçimde değişir. Bazı hastalarda 4 yılı bazılarında 8, bazıların da ise 20 yılı bulur. Alzheimer hastalığındaki ilerlemenin bazı genel evrelerine göz atacağız. Fakat bu hastalığın oldukça aşamalı olduğu düşünüldüğünde, ilerlemeyi sınıflandırmak gerçekten çok zor. Şunu unutmayın , bu evreler birbirinden kesin veya iyi tanımlanmış çizgilerle ayrılmıyor ve bahsedeceğimiz evrelerin çoğu yer yer birbiriyle kesişebiliyor. Alzheimer hastalığının ilerlemesinde kullanılan birkaç ölçek var. Daha kapsamlı olan 3 evreli ölçeği ve daha detaylı olan 7 evreli Reisberg Global Bozulma Ölçeği’ne göz atacağız. 3 evreli ölçekte, Alzheimer’ın ilk evresiyle orta evresinin arası yaklaşık 2 ila 7 yıldır Reisberg Global Bozulma Ölçeği’nde ise ilk evrede hiçbir hasar gerçekleşmez. Yani, hafızanız ve bilişsel yetileriniz herkese normal gözükür. Eğer herhangi bir hasar varsa da, bunu ancak hasta, çok az bir şekilde fark edebilir. 2.evrede ise çok hafif düzeyde bir bilişsel zayıflama olur. Yani, güncel olayları veya bilgileri hatırlamada zorluk çekilebilir. Bunlar kelime unutma veya eşyaları yanlış yere koyma gibi göze çarpmayan şeyler olabilir. Bu evrede hatalar veya değişiklikler genellikle arkadaşlar, aile, hatta sağlık personelleri tarafından bile fark edilmeyebilir. Çünkü 65 yaşın üstündeki insanların yarısının dikkat problemi ve kelime hatırlama sorunları olduğundan, bunlar özellikle yaşlanmanın doğal bir sonucu olarak kabul edilir. 3.evrede karıştırma ve orta düzeyde bilişsel hasarların erken belirtileri ortaya çıkar. Bu noktada, pek göze çarpmayan sorunlar hastaların günlük hayatını etkilemeye başlar. Hasta bilinçli, hatta bilinçsiz olarak bu sorunları saklamaya çalışabilir. Kelimeleri düzeltmede, söyleneni veya okunanı hatırlamada, planlama ve düzenleme konularında sıkıntılar yaşayabilirler. Bunların hepsi ev ya da iş yaşamlarını etkilemeye başlayabilir. Bunlara rağmen Alzheimer’ı erken evrelerinde teşhis etmek yine de zor olabilir. 4. evre Alzheimer hastalığının hafif düzeyi olarak kabul edilir. Bu evre, yaklaşık 2 yıl sürer. Bu 2 yıl zarfında finansal konular ve matematik konular gibi oldukça zorlayıcı olmaya başlar. Güncel olayları ve yeni öğrenilenleri hatırlama yetisi giderek zorlaşır. Özellikle yemek pişirme veya araba kullanma gibi art arda gerçekleştirilen görevler varsa hasta bunları yerine getirmekte sorun yaşayabilir. Bu evrede genellikle teşhis kesin olsa bile, hastalar hala ailelerini ve arkadaşlarını tanıyabilir. 5.evre ise erken demans ve Alzheimer hastalığının orta düzeyi olarak kabul edilir. Bu evrede, bilişsel zayıflama daha şiddetli hale gelir ve hasta yardıma muhtaç olur. Adres, telefon numarası gibi şeyleri hatırlamakta sorun yaşarlar ve zaman mekan konusunda kolayca akılları karışabilir. Karar ve yargı yetenekleri de etkilenebilir. Mevsime veya güne uygun kıyafet seçimini buna örnek gösterebiliriz. Böylece hasta gün geçtikçe yardıma daha çok muhtaç olur. Bu evre yaklaşık olarak 1,5 sene sürebilir. 6. evre orta-ciddi Alzheimer hastalığı olarak kabul edilir ve bu safhada güncel olay farkındalığı, geçmişi hatırlama ve bir sohbeti devam ettirme yetisi önemli ölçüde azalır. Giyinme, yemek yeme, tuvalete gitme gibi günlük temel becerilerde yardıma ihtiyaç duyarlar. Büyük olasılıkla aile üyelerinin isimlerini hatırlamazlar, fakat simaları tanıdık gelir. Bu evre yaklaşık 2,5 yıl sürer. 7. ve son evrede ise konuşmak zorlaşır ve temel becerileri yerine getirmede ciddi bir azalma görülür. Hareket etme becerisi bile etkilenmeye başlar. Hastalık beynin bu bölgelerine yayılmaya başladığı için yemek yemek, yürümek, oturmak ve hatta ayakta durmak bile yavaş yavaş unutulur. Hastalar yeme ve içmede yoğun yardıma ihtiyaç duyar. Çünkü susadıklarının veya acıktıklarının farkına varmayabilirler. Bu yüzden günlük yaşamları ve bakımları için gün boyu yardım almaları gerekir. Son evrede, temel işlevleri gerçekleştiremedikleri için zatürre ve düşme fenalaşma gibi ikincil sorunlara, hastalıklara ve enfeksiyonlara çok daha müsait hale gelirler. 7.evre 1 ila 2,5 yıl sürebilir. Bu zaman aralıklarında ve evrelerde esneklik olabileceğinin altını tekrar çizmek gerekir. Bütün Alzheimer hastaları bu sıralamayı deneyimlemeyebilir. Bazıları da evrelerdeki ve hastalığın kendisindeki beklenen süreçten önemli derecede sapma yaşayabilir.