Ana içerik
Sağlık ve Tıp
Konu: Sağlık ve Tıp > Ünite 16
Ders 1: Madde Suistimali ve Madde Bağımlılığı- Madde Kullanımı ve Bağımlılığı
- Psikoaktif İlaçlara Genel Bakış
- Psikoaktif İlaçlar: Depresanlar ve Opiatlar
- Psikoaktif İlaçlar: Stimulanlar
- Psikoaktif İlaçlar: Halüsinojenler
- İlaç Uygulama Yolları
- İlaç Bağımlılığı ve Homeostaz
- Beyindeki Ödül Yolu
- Tolerans ve Çekilme
- Madde Kullanımı ve Aşırı Kullanımına Sebep Olan Risk Faktörleri
- Madde Kullanım Bozuklukları
- Madde Kullanımının Gelişimi – İnsanlar Neden Yasal ve Yasadışı Madde Kullanırlar?
- Neden Yalnızca Bazı Kişilerde Madde Kullanım Problemi Ortaya Çıkar?
- İlaç Bağımlılığının Zararları ve Tedavileri
- Madde Kullanımından Madde Bağımlılığına Geçiş Süreci
- Madde Kullanımının Önlenmesinde Okul İçi Programlar ve Koruyucu Unsurlar
© 2023 Khan AcademyKullanım ŞartlarıGizlilik PolitikasıÇerez Politikası
Psikoaktif İlaçlar: Stimulanlar
Tıp ve sağlıkla ilgili içerik için, http://www.khanacademy.org/science/healthcare-and-medicine MCAT içeriği için de http://www.khanacademy.org/test-prep/mcat web sitelerinden bizi ziyaret edebilirsiniz. Bu videolar tıbbi tavsiye niteliğinde olmayıp sadece bilgilendirme amaçlıdır. Videolar kesinlikle tıbbi tavsiye, tedavi ve teşhis amaçlı kullanılmamalıdır. Sağlık sorunlarınızla ilgili her zaman bir doktora başvuruda bulunun. Khan Academy’de izlediğiniz videolar sonucu, doktor tavsiyelerini görmezden gelmeyin ya da doktora gitmekte gecikmeyin. Orijinal video Carole Yue tarafından hazırlanmıştır.
Tartışmaya katılmak ister misiniz?
- Nikotin anlatılanın tersine kalp atış hızını azaltıp kan basıncını artırmıyor mu?(1 oy)
Video açıklaması
Daha önce zihinsel aktiviteleri ve bedensel fonksiyonları azaltan depresanlardan bahsetmiştim. Şimdi ise sıra stimulanlara geldi. Stimulanlara aynı zamanda uyarıcılar da denmektedir. Bunlar depresanların aksine zihinsel aktiviteleri ve bedensel fonksiyonları uyarır ve yoğunlaştırırlar. Stimulanlar günlük hayatınızdaki kafeinde bulunduğu gibi kokain, amfetamin, metamfetamin ve ekstazi gibi daha ağır ve tehlikeli maddelerde de bulunurlar. Bu iki uç nokta arasında bulunan bir de nikotin vardır ki bu sigaralarda bulunur. Eğer kahve veya gazlı içecek içerek uyanık kalmaya çalıştıysanız kafeinin enerji verdiğini ve uykunuzu saatlerce engelleyebildiğini bilirsiniz. Nikotin de hemen hemen bu şekilde etki eder. Kalp atışınızı hızlandırır, tansiyonunuzu yükseltir ve de beyninizin daha tetikte ve uyanık olmasını sağlar. Nikotin öte yandan iştahınızı kapatır ki bu da birçok insanın sigarayı bıraktıktan sonra kilo almasının nedenidir. Nikotin almadıklarında iştahları yerine gelir ve daha çok yerler. Çok yüksek miktarlarda kullanıldığında kasları rahatlatır ve bazı nörotransmiterlerin salınımını sağladığından stres de azalır. Bu da nikotinden dolayı oluşan yüksek seviyelerdeki tetikte olma ve gerginliğe karşı savaşabilmek için vücudumuzun verdiği doğal bir tepkidir. Hem kafein hem de nikotin fiziksel olarak bağımlılık yaratır yani vücudunuz bunlara alışır ve yeteri miktarda alınmadığında olumsuz tepkiler gösterir. Eminim her gün çok kahve tüketen insanlar tanıyorsunuzdur veya belki de bu insanlardan birisinizdir. Kahvenizi bir gün içmediğinizde yaşayacağınız baş ağrısını, asabiyeti, konsantrasyon sorunlarınızı hatta depresifliğinizi düşünün. Bu kafein ve kahveden dolayı yaşadığınız bir yoksunluk belirtisidir. Nikotin bundan çok daha fazla bağımlılık yaratır. Sigarayı bırakmayı zorlaştıran nedenlerden biri budur. Vücut bir kez nikotine alıştığında, onu alamadığı zaman sıkıntı, uykusuzluk, dikkat dağınıklığı ve asabiyet gibi yoksunluk belirtileri ortaya çıkar. Şimdi ise çok tehlikeli maddeleri sayacağız. Bunların kullanımı çok tehlikelidir ve ölüme yol açabilir. Kokain çok daha güçlü bir uyarıcıdır. Beynin daha fazla dopamin, seratonin ve norepinefrin salgılamasını sağlar ki bu da beyninizin depolarını eritir. Maddenin etkisi geçmeye başladığında çok yoğun bir çöküş yaşar ve depresif bir hale bürünürsünüz. Sürekli kokain kullanan insanlar duygusal karmaşalar, şüphe, sarsılmalar, ani kalp durması veya akut solunum yetmezliği yaşayabilirler. Amfetamin ve metamfetaminler de dopamin salınımını tetiklerler. Metamfetamin sekiz saate kadar sürebilen büyük bir coşkuya neden olabilir. Ama etkisi geçmeye başladığında kullanan kişi tekrar yoğun bir asabiyet, uykusuzluk ve hatta nöbet geçirebilir ve depresyona girebilir. Metamfetamin hayli bağımlılık yaratan bir maddedir. ve insanlar başka bir doz elde edebilmek için ciddi anlamda hayatlarını ortaya koyarlar. Uzun süreli bağımlı olan kişilerde beyin oldukça yoğun olan yükselişe ayak uydurmaya çalıştığından dolayı normal seviyelerde dopamin salgılama kabiliyetini kaybeder.