If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *.kastatic.org ve *.kasandbox.org adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Ana içerik

Psikoaktif İlaçlar: Stimulanlar

Tıp ve sağlıkla ilgili içerik için, http://www.khanacademy.org/science/healthcare-and-medicine MCAT içeriği için de http://www.khanacademy.org/test-prep/mcat web sitelerinden bizi ziyaret edebilirsiniz. Bu videolar tıbbi tavsiye niteliğinde olmayıp sadece bilgilendirme amaçlıdır. Videolar kesinlikle tıbbi tavsiye, tedavi ve teşhis amaçlı kullanılmamalıdır. Sağlık sorunlarınızla ilgili her zaman bir doktora başvuruda bulunun. Khan Academy’de izlediğiniz videolar sonucu, doktor tavsiyelerini görmezden gelmeyin ya da doktora gitmekte gecikmeyin. Orijinal video Carole Yue tarafından hazırlanmıştır.

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.

Video açıklaması

Daha önce zihinsel aktiviteleri ve bedensel fonksiyonları azaltan depresanlardan bahsetmiştim. Şimdi ise sıra stimulanlara geldi. Stimulanlara aynı zamanda uyarıcılar da denmektedir. Bunlar depresanların aksine zihinsel aktiviteleri ve bedensel fonksiyonları uyarır ve yoğunlaştırırlar. Stimulanlar günlük hayatınızdaki kafeinde bulunduğu gibi kokain, amfetamin, metamfetamin ve ekstazi gibi daha ağır ve tehlikeli maddelerde de bulunurlar. Bu iki uç nokta arasında bulunan bir de nikotin vardır ki bu sigaralarda bulunur. Eğer kahve veya gazlı içecek içerek uyanık kalmaya çalıştıysanız kafeinin enerji verdiğini ve uykunuzu saatlerce engelleyebildiğini bilirsiniz. Nikotin de hemen hemen bu şekilde etki eder. Kalp atışınızı hızlandırır, tansiyonunuzu yükseltir ve de beyninizin daha tetikte ve uyanık olmasını sağlar. Nikotin öte yandan iştahınızı kapatır ki bu da birçok insanın sigarayı bıraktıktan sonra kilo almasının nedenidir. Nikotin almadıklarında iştahları yerine gelir ve daha çok yerler. Çok yüksek miktarlarda kullanıldığında kasları rahatlatır ve bazı nörotransmiterlerin salınımını sağladığından stres de azalır. Bu da nikotinden dolayı oluşan yüksek seviyelerdeki tetikte olma ve gerginliğe karşı savaşabilmek için vücudumuzun verdiği doğal bir tepkidir. Hem kafein hem de nikotin fiziksel olarak bağımlılık yaratır yani vücudunuz bunlara alışır ve yeteri miktarda alınmadığında olumsuz tepkiler gösterir. Eminim her gün çok kahve tüketen insanlar tanıyorsunuzdur veya belki de bu insanlardan birisinizdir. Kahvenizi bir gün içmediğinizde yaşayacağınız baş ağrısını, asabiyeti, konsantrasyon sorunlarınızı hatta depresifliğinizi düşünün. Bu kafein ve kahveden dolayı yaşadığınız bir yoksunluk belirtisidir. Nikotin bundan çok daha fazla bağımlılık yaratır. Sigarayı bırakmayı zorlaştıran nedenlerden biri budur. Vücut bir kez nikotine alıştığında, onu alamadığı zaman sıkıntı, uykusuzluk, dikkat dağınıklığı ve asabiyet gibi yoksunluk belirtileri ortaya çıkar. Şimdi ise çok tehlikeli maddeleri sayacağız. Bunların kullanımı çok tehlikelidir ve ölüme yol açabilir. Kokain çok daha güçlü bir uyarıcıdır. Beynin daha fazla dopamin, seratonin ve norepinefrin salgılamasını sağlar ki bu da beyninizin depolarını eritir. Maddenin etkisi geçmeye başladığında çok yoğun bir çöküş yaşar ve depresif bir hale bürünürsünüz. Sürekli kokain kullanan insanlar duygusal karmaşalar, şüphe, sarsılmalar, ani kalp durması veya akut solunum yetmezliği yaşayabilirler. Amfetamin ve metamfetaminler de dopamin salınımını tetiklerler. Metamfetamin sekiz saate kadar sürebilen büyük bir coşkuya neden olabilir. Ama etkisi geçmeye başladığında kullanan kişi tekrar yoğun bir asabiyet, uykusuzluk ve hatta nöbet geçirebilir ve depresyona girebilir. Metamfetamin hayli bağımlılık yaratan bir maddedir. ve insanlar başka bir doz elde edebilmek için ciddi anlamda hayatlarını ortaya koyarlar. Uzun süreli bağımlı olan kişilerde beyin oldukça yoğun olan yükselişe ayak uydurmaya çalıştığından dolayı normal seviyelerde dopamin salgılama kabiliyetini kaybeder.