Otizm Spektrum Bozukluğu Nedir?

Otizm spektrum bozukluğu nedir?

Çocukların normal gelişimi nasıldır?

Bir şeyler ters gittiğinde neler olur?

Belirtiler

• konuşmayı öğrenmede ciddi anlamda gecikme ya da hiç konuşamama.
• çok yüksek sesle ya da normal olmayan bir ses tonuyla konuşma
• soyut düşünceleri, iğnelemeyi ya da mizahı yanlış anlama
• basit kelimeleri ve cümleleri yanlış anlama
• anormal vücut dili
• sohbete başlamada ya da devam ettirmede zorluk yaşama
• kendi kendine konuşma
• biriyle diyalog kurmak yerine karşılık beklemeden konuşma, konuyu saptırma
• kelimeleri ya da soruları sürekli olarak tekrar etme

• Temastan ya da fiziksel yakınlıktan kaçınma (çocuklukta sarılmak ya da yetişkinlikte cinsel ilişkiler gibi)
• aileden ya da ebeveynlerden ayrılmayı önemsememe
• arkadaşlık kurmayı ya da sosyal deneyimler yaşamayı önemsememe
• başkalarıyla oyun oynamada zorluk yaşama
• arkadaş edinmede ya da başkalarıyla ilişkilerini sürdürmede zorluk yaşama
• başkalarının duygularını ve davranışlarını anlamada zorluk yaşama
• göz temasını sürdürmede zorluk yaşama ya da göz temasından kaçınma
• sosyal ipuçlarını yanlış anlama
• içinde bulunduğu dünyaya karşı ilgisiz olma

• el çırpma, dönme ya da ileri geri sallanma kompulsif veya ritüel davranışlar sergileme
• değişime karşı direnme ve bir şey değiştiğinde üzülme
• öfke krizleri geçirme
• katı ve sabit rutinlere ihtiyaç duyma
• nesnelerle dalgın bir şekilde oynama veya bazı nesnelere karşı saplantılı olma
• oynamak yerine oyuncakları bükme veya çiğneme
• acıya veya çok yüksek ya da düşük sıcaklıklara tepkisiz olmaktan dolayı kendine zarar verici davranışlar sergileme
• derisini yolma veya kafasını bir yerlere vurma

• düşünme, karar verme, sorun çözme ya da öğrenmede sorunlar yaşamak gibi entelektüel kapasite sorunları belirli seslerden, dokulardan, kokulardan ya da parlak ışıklardan nefret etme gibi duyusal anormallikler
• savantizm ya da özellikle hafıza, müzik, sanat ve matematik alanlarında aşırı yetenekli olma
• depresyon, anksiyete, OKB, DEHB, uykusuzluk gibi akıl sağlığı sorunları
• enfeksiyon ve hastalıklara karşı daha hassas olma
• nöbet geçirme
• gelişimde gerileme ya da belirli bir yaşa kadar normal hızda gelişip sonrasında tüm becerileri yitirme

Otizm spektrum bozukluğunun sebebi nedir?

• Genetik: otizmin, kalıtsal bir rahatsızlık olduğuna dair güçlü kanıtlar mevcut. Otizmli bir kardeşiniz varsa, sizin de otizm olma riskiniz 2,8 kat daha fazladır.
• Ebeveynlerin yaşı: Ebeveynlerin yaşı büyüdükçe otizm riski artar. 35 yaş üzerindeki kadınların çocuklarının otizmli olma ihtimali 1,2 kat daha fazlayken, 50 yaş üzerindeki erkeklerin çocuklarının otizmli olma ihtimali 2,2 kat daha fazladır. Bunun sebebi, sperm ve yumurta hücrelerindeki genlerin yetişkinler yaşlandıkça mutasyona uğrayabilmesi olabilir.
• Anne sağlığı: Otizm, bebek bekleyen anneler hamilelik sırasında belli hastalıklar geçirdiğinde ya da ilaçlar kullandığında oluşabilir. Örneğin, hamilelik sırasında geçirilen kızamıkçık gibi enfeksiyonlar, antidepresan ve antikonvülzan gibi psikiyatrik ilaçların kullanımı ve hamilelik ile doğum sırasındaki sorunlar bir çocuğun otizm spektrum bozukluğuna sahip olma ihtimalini arttırır.
• Çevresel faktörler: bebekler gelişme evresinde olduklarından çevresel faktörlere karşı daha duyarlıdır. Çocukluk döneminde tarım ilaçları, trafikten kaynaklı hava kirliliği, siyanür, metilen klorür, metanol, arsenik ya da bisfenol-A (BPA) gibi toksinlere maruz kalınırsa otizm spektrum bozukluğuna sahip olma ihtimali artar.

Otizm spektrum bozukluğu nedir?

Otizm spektrum bozukluğu önlenebilir mi?

Otizm spektrum bozukluğu nasıl tedavi edilir?

• Erken müdahale programları, gelişim aşamalarını tamamlamakta zorlanan, 3 yaşından küçük çocuklar içindir. Uzmanlar, bebeklere ve küçük çocuklara emekleme, oyun oynama, yemek yeme, giyinme ve konuşma gibi temel becerileri öğretmeye odaklanır. Bu programlarda aynı zamanda ebeveynlere ve aileye eğitim ve destek de verilir.
• Davranış ve iletişim tedavileri, çocuklara kendilerini ifade etmeyi ve düzgün davranmayı öğretir. Uygulamalı Davranış Analizi (UDA), otizm spektrum bozukluğu için en etkili tedavi yöntemidir. Bu tedavide olumlu davranışları anlamak ve arttırmak, olumsuz davranışları da azaltmak için davranışsal ilkelere başvurulur. UDA terapistleri çocuklara iletişim kurmayı, sosyalleşmeyi, kendi başlarının çarelerine bakmayı, düzgün bir şekilde oyun oynamayı ve okulda başarılı olmayı öğretir. Genellikle karmaşık becerileri küçük, üstesinden gelinebilir görevlere bölerler ve her adımı tamamladıklarında çocukları desteklerler.

Konuşma terapisi sözlü ve sözlü olmayan iletişim becerilerini geliştirmeye odaklanır. Konuşma terapistleri otizmi olan çocuklara ses çıkarma, kelimeleri ve cümleleri anlama ve dili sosyal olarak kullanma gibi konuşma tekniklerini öğretirler. Aynı zamanda göz teması, el hareketleri ve vücut dili gibi sözlü olmayan iletişim türlerinde çalışabilir ya da çocuklara resim panoları kullanmayı öğretebilirler.

Ergoterapi, çocukların evde ve okul çevrelerinde uyum sağlayabilmelerine yardımcı olur. Ergoterapistler dokunma ve sesler gibi duyusal deneyimlere çocukların verdiği tepkileri değiştirmeye, yürüme ve yazma gibi motor becerilerini geliştirmeye ve diğer çocuklarla oynama gibi sosyal beceriler öğretmeye odaklanırlar.

• İlaçlar genellikle belirli semptomları hedeflemek için Uygulamalı Davranış Analizi ile birleştirilir: Seçici serotonin geri alım engelleyicileri gibi antidepresanlar, basmakalıp davranışların sıklığını ve yoğunluğunu azaltır. Ayrıca kaygı, sinirlilik, öfke nöbetleri ve agresif davranışları azaltırlar.

Risperidon gibi antipsikotikler hiperaktiviteyi, asabiyeti ve cilt yolma ve başı bir yerlere vurma gibi tekrar eden kendine zarar verici davranışları azaltır.

Adderall gibi uyarıcılar, otizm spektrum bozukluğunun hafif semptomlarını gösteren çocuklarda konsantrasyonu artırır ve hiperaktiviteyi azaltır.

Karbamazepin gibi antikonvülsanlar nöbetleri azaltır.

• Beslenme ile ilgili yaklaşımlar, yeme ile ilgili sorunları yönetir ve yiyecek seçme, ritüelistik yeme veya yiyecek hassasiyetleri ve alerjilerinden kaynaklanan beslenme eksikliklerini tedavi eder. Diyetisyenler (beslenme uzmanları) ebeveynlerin gastrointestinal rahatsızlığa neden olan gıdaları belirlemelerine, semptomların şiddetini (şeker ve sinirlilik/hiperaktivite gibi) etkileyen gıdaları sınırlamalarına ve sağlıklı beslenme alışkanlıklarını teşvik etmelerine yardımcı olur.

Şunları da göz önünde bulundurun: