Otizm Spektrum Bozukluğunun Teşhis Edilmesi

bu otizm Spektrum bozukluğu beynin ve sinir sisteminin farklı yapısından ya da işleyişinden kaynaklandığı kabul edilen nörobiyolojik bir bozukluktur Doğuştan olan ve genellikle üç yaştan önce ortaya çıkan Otis kişinin diğer insanlarla iletişim ve etkileşim kurmakta güçlük çektiği çok geniş tanımlı bir bozukluktur otizm Spektrum bozukluğu olan kişilerde davranış bozuklukları da gözlemlenir kısıtlayıcı ve tekrarlayıcı davranışlar sergiler mesela ilgi alanları sadece bir veya iki aktivite ile kısıtlı olabilir ya da bir davranışı sürekli tekrar edebilirler veya asla bozulmasını istemedikleri rutinleri olabilir otizm Spektrum bozukluğu nane iyi yol açtığından hala tam olarak emin değiliz ama elimizde Yıllar İçinde biriktirdiğimiz birtakım ipuçları var ve bu bu esas nedeni bulma çabamız da bize yardımcı oluyor mesela şunu biliyoruz bir çocuğun aile bireylerinden yani DNA sını bir kısmını paylaştığı kişilerden başka bir deyişle kan bağıyla bağlı olduğu akrabalarından birinde otizm Spektrum bozukluğu varsa çocuğun otizm Spektrum bozukluğuna sahip olma ihtimali artıyor Ayrıca otizm Spektrum bozukluğunun erkek çocuklarda kızlardan daha yaygın görüldüğünü de biliyoruz bu iki bilgi otizm Spektrum bozukluğunun gelişmesinde genetik nedenlerin etkili olduğu izlenimini uyandırıyor Müsait olduğumuz bir diğer bilgi de şu anne babanın yaşı çocuk sahibi olduklarında ne kadar ileri ise çocuğun otizm Spektrum bozukluğuna sahip olma ihtimali de o kadar artıyor ve bu da aynı şekilde genetik bir nedeni işaret ediyor İşte bunlar elimizdeki ipuçlarından bazıları ve yine de bize otizm Spektrum bozukluğunun nedeni ne götürecek yapbozu tam anlamıyla çözebilmiş değiliz Peki öyleyse otizm Spektrum bozukluğu sahip olduğundan şüphelendiğimiz bir çocuğa bu teşhisi nasıl kesin olarak koyabiliyoruz 31 Spektrum bozukluğunun teşhisinde kullanabileceğimiz bir kan testi veya tarama yöntemi ne yazık ki mevcut değil Dolayısıyla çocukta otizm Spektrum bozukluğu bulgularını aramak zorundayız yani iletişim ve etkileşim güçlüklerine kısıtlayıcı ve tekrarlayıcı davranışlar a bakmamız gerekiyor Şu zor onun için de tahmin edebileceğiniz gibi otizm Spektrum bozukluğu teşhis etmek biraz zor olabiliyor ve tabi teşhisi koymak da bazen Uzunca bir süre alabiliyor ama otizm Spektrum bozukluğu teşhis etmekte kullandığımız çok faydalı bir el kitabımız bir Kılavuz kitabımız var adı ruhsal bozuklukların tanısal ve sayımsal elkitabı ama biz daha çok ingilizce kısaltması olan diye sen mi kullanıyoruz yani DSM şimdi bakalım desem yi açıp otizm Spektrum bozukluğunun teşhisinde aranan kriterlere baktığımızda neler göreceğiz ha yalnız burada bir şey vurgulamak gerekiyor burada kullandığım desemi en güncel versiyon olan V baskı Yani dsm-5 bu kitap Birkaç yıl önce yayınlandığı zaman bir önceki baskıya göre otizm Spektrum bozukluğu başlığında büyük değişiklikler içeriyordu Bir önceki versiyon olan dsm-4 de otistik bozukluk asperger bozukluğu çocukluğun dezintegratif bozukluğu ve yaygın gelişimsel bozukluk gibi birkaç farklı otizm Spektrum bozukluğu vardı o dsm-5 de ise Tüm bu otizm Spektrum bozuklukları birleştirilerek tek bir Spektrum bozukluğu haline getirilmiş otizm bu bozukluğu Bunun nedeni şu bu gibi farklı bozukluklara sahip çocuklar bir spektrumun üzerinde belli noktalara denk geliyor işte bu birleştirme sayesinde bir çocuğa teşhis koymak daha kolay hale getirilmeye çalışılmış yani desem e-5'te sadece tek bir otizm Spektrum bozukluğu var ve çocuklar Bu spektrumun üzerindeki belli noktalarda yer alıyor Evet halihazırda otizm Spektrum bozukluğu için teşhis gereksinimleri iki ana kategoriye ayrılmış durumda ve bu kategoriler Aslında otizm Spektrum bozukluğunun başlıca bulguları de smd karşılaşacağımız ilk kategori ip sosyal iletişim ve etkileşimde süren eksiklikler daha basit ifade etmek gerekirse çocuğun sosyal gelişiminin olması gerektiği gibi yürümediğini dair işaretler yani çocukta otizm Spektrum bozukluğu da düşünmemiz için çocuğu sosyal etkileşimlerinde bir takım sorunlar sergiliyor olması gerekiyor ve çocuğun sosyal iletişim ve etkileşimlerinde bu eksikliği sergileme ihtiyacı Duymasın'ın birkaç özel yolu var ilki sosyal ve duygusal karşılıklılık taki eksiklik ne demek karşılıklılık derseniz çok basit İki kişinin birbiri için bir şey yapması Demek ki mesela sosyal bir ortamda bir konuşmada karşımızdaki kişiyle aramızdaki söz alışverişi Bir karşılıklılık tır birbirimize benzer şekillerde karşılıklar veririz biz mesela diyelim ki biri size gülümsedi ve günaydın dedi Muhtemelen Siz de aynı yaparsınız Siz de ona gülümser ve Günaydın dersiniz ve bunu yaptığınızda o kişinin duygularına ve sosyal jestlerin e karşılık vermiş olursunuz işte birine otizm Spektrum bozukluğu teşhisi koyabilme miz için o o kişi de sosyal ve duygusal karşılıklı anlamak ve kullanmakla ilgili bir sorun saklamamız lazım otizm Spektrum bozukluğu olanlar selam vermek istemedikleri için öyle davranıyor değiller ki eminim Herkese selam vermek istemediği birileri vardır ama otizm Spektrum bozukluğu olan kişiler karşılıklı sosyal bir gereksinim olarak algılamıyor lar Bilmem anlatabildim mi otizm Spektrum bozukluğu teşhisi koyabilmek için rastlamanız gereken bir diğer bulgu da ilişki kurmak ve yürütmek de yaşanan bir takım eksiklikler dir bir işte burada kişinin yaşıtlarıyla kurduğu ilişkilerden söz ediyoruz çünkü otizm Spektrum bozukluğu olan çocukların kendilerinden yaşça küçük veya büyük çocuklarla arkadaşlık kurması fakat kendi yaşıtlarıyla ilişki kurmakta zorlanması hiç de az rastlanan bir durum değil sosyal iletişim ve etkileşim kategorisi altın bu anlamamız gereken son bulguda sözsüz iletişimde eksiklik yani kişi iletişim kurarken jestlere gösterme aslanını ve yüz ifadelerini Anlamak da ve kullanmakta güçlük çekiyor olmalı işte birine otizm Spektrum bozukluğu teşhisi koymak için kontrol etmemiz gereken ilk kategori buydu mantıklı değil mi Çünkü sosyal iletişim ve etkileşim güçlükleri otizm Spektrum bozukluğuna sahip kişilerde rastladığımız en önemli bulgulardan biri otizm Spektrum bozukluğu teşhisi resmen koymadan önce kontrol etmemiz gereken bir ana kategori daha var Bir tahmin etmiş olabileceğiniz gibi bu kategori kısıtlayıcı ve tekrarlayıcı davranış ve İlgi alanlarını içeriyor hatırlayın otizm Spektrum bozukluğu olan çocuklar bu tür kısıtlayıcı ve tekrarlayıcı davranışla ilgili alanlarını bir kaç farklı şekilde sergileyebilir mesela çok sabit ilgi alanları olabilir 112 aktiviteyle çok yakından ilgiliyken diğer aktivitelerle hiç ilgilenmiyor olabilirler Rutin ve ritüellere sadık kalmak konusunda çok katı olabilir değişime karşı ciddi bir direnç gösteriyor olabilirler tekrarlayıcı sesler çıkartabilir tekrarlayıcı hareket ve davranışlarda bulunabilirler veya parlak ışık ya da yüksek ses gibi uyaranlara beklenenden daha çok veya daha az tepki verebilirler Evet otizm Spektrum bozukluğu na tanı koymak için kontrol etmemiz gereken başlıca iki kategori bunlardı yalnız teşhis koymak için desem nin şart koştuğu iki küçük noktaya daha temas etmek istiyorum ilki bu davranışların tamamının kişi erken çocukluk döneminde iken başlamış olması gerekiyor ve ikincisi bu davranışların çocuğun gündelik yaşamını etkiliyor olması lazım mi Evet artık bir çocuğa otizm Spektrum bozukluğu teşhisi koymak için hangi bulguları aramamız gerektiğini biliyoruz Peki iyiydi bu bulguların nasıl arıyoruz ebeveynlere sorular sorarak çocukla oyunlar oynayıp konuşarak Bu bulgulardan herhangi birine ulaşmaya çalışıyoruz sorduğumuz sorular Çocuğun yaşına göre büyük farklılıklar gösteriyor mesela söz konusu çocuk yaşı altı ay ile iki yıl arasında olan bir bebek olsun sosyal iletişim ve etkileşim eksikliği varsa bulmak için ebeveynlerine çocuğun kendileriyle göstermez kurup kurmadığını onlara gülüp gülmediğiniz soruyoruz veya çocuk ebeveynlerine oyuncaklarını gösteriyor mu onlarla oyuncaklarını paylaşıyor mu bunu öğrenmeye çalışıyoruz O çocuğun yaşı biraz daha büyükse anne babaya çocuğun okul arkadaşlıkları kurma konusunda başarılı olup olmadığını soruyoruz Eğer aradığımız şey kısıtlayıcı ve tekrarlayıcı davranışlar sa ebeveynlere çocuğun yatağı farklı bir saatte gitmek gibi beklenmedik durumları değişiklikleri veya seyahatleri nasıl karşıladığını soruyoruz ya da çocuğun Ne bileyim oyuncaklarını özel bir şekilde sıraya dizmek gibi tekrarlamayı çok sevdiği belli alışkanlıkları var mı veya araba kornası ya da flaş patlaması gibi onu çok rahatsız eden herhangi bir çevresel etken dikkatlerini çekti mi da bu gibi sorular yöneltiyor Uz anne babalara Evet teşhis kriterlerimiz Bunlar olmakla birlikte otizm Spektrum bozukluğu ile karıştırılabilecek başka bozuklukların elenmesi de otizm Spektrum bozukluğu teşhisi senin bir parçasıdır mesela zihinsel yetersizlik ya da halk arasında daha sık duyduğumuz tabiriyle Zeka geriliği gibi zihinsel yetersizlik durumunda kişi hayatın iletişim kendine bakma okul gibi birçok alanında işlev sorunları Yaşar ve zihinsel yetersizlik Özellikle de çocuk küçükken otizm Spektrum bozukluğu ile benzer bulgular gösterebilir çocuğun yaşadığı iletişim ve etkileşim sorunlarının otizm Spektrum bozukluğundan mı yoksa bir zihinsel yetersizlik durumundan mı kaynaklandığını ayırt etmek güçtür yani otizm Spektrum bozukluğu teşhis edebilmemiz için çocuğun yaşa ve bunların zihinsel yetersizlik gibi farklı duruma ait bozukluk tablosuna değil buradaki otizm Spektrum bozukluğu tablosuna uyuyor olması gerekir Üstelik otizm Spektrum bozukluğu olan çocukların zihinsel yetersizliğe de sahip olması ne yazık ki Nadir rastlanan bir durum değildir ve bu teşhisi daha da zorlaştırır bu iki farklı bozukluğu kesişim kümesinde yer alan Yani bu gruptaki çocuklar hem otizm Spektrum bozukluğu hem de zihinsel yetersizlik kriterlerini karşılar arama bir şey dikkatinizi çekmek isterim bu demek değildir ki otizm Spektrum bozukluğu olan bütün çocuklarda zihinsel yetersizlik olur Kesinlikle böyle bir şey yok otizm Spektrum bozukluğu olan çocukların çoğu zaman zeka larında hiçbir sorun yoktur toparlamak gerekirse bazen Özellikle de çocuk çok küçükken çocuğun İleti bu etkileşim konusunda yaşadığı sıkıntının arkasında Tam olarak neyin olduğunu çözmek zor olabilir Sonuçta nihai teşhisi koymak Birkaç yıl bile sürebilir ve otizm Spektrum bozukluğu teşhis etmenin yolu çocuğun sosyal davranış ve alışkanlıklarını bir süre gözlemlemek ten geçer öp