If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *.kastatic.org ve *.kasandbox.org adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Ana içerik

Şizofreninin Belirtileri

Tıp ve sağlıkla ilgili içerik için, http://www.khanacademy.org/science/healthcare-and-medicine MCAT içeriği için de http://www.khanacademy.org/test-prep/mcat web sitelerinden bizi ziyaret edebilirsiniz. Bu videolar tıbbi tavsiye niteliğinde olmayıp sadece bilgilendirme amaçlıdır. Videolar kesinlikle tıbbi tavsiye, tedavi ve teşhis amaçlı kullanılmamalıdır. Sağlık sorunlarınızla ilgili her zaman bir doktora başvuruda bulunun. Khan Academy’de izlediğiniz videolar sonucu, doktor tavsiyelerini görmezden gelmeyin ya da doktora gitmekte gecikmeyin. Orijinal video Tanner Marshall tarafından hazırlanmıştır.

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Henüz gönderi yok.
İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.

Video açıklaması

Şizofreni aslında sürekli var olan kronik diye de adlandırdığımız bir rahatsızlıktır. Gerçeklik ayırdını yapamayan insanları nitelendirir. Şizofreni¹ başlangıcı ergenliğin sonları ile 20li yaşların başında gerçekleşir. Genelde yaşanılan çeşitli stresli olaylar ile açığa çıkar. Yeni bir işe veya üniversiteye başlamayı örnek olarak verebiliriz. Fakat vakaların %15 ila %20si ya da 40 yaş üzeri geç başlangıç ya da 60 yaş üzeri daha geç başlangıç olarak açıklanır. Klinik olarak şizofreni bir hastalık belirtisidir. Yani insanlarda farklı türlerde belirtiler olabilir. Hatta halüsinasyon veya sanrıların farklı türleri gibidir. Fakat hepsi şizofreniyle alakalıdır. Şizofreninin belirtilerinden bahsederken onları olumlu ve olumsuz olarak ayırabiliriz. Ancak, olumlu ve olumsuz belirti derken, olumlunun iyi olumsuzun da kötü olduğunu kastetmiyoruz. Olumlu belirtiler genelde normal sürecin abartılı halidir ve tırnak içinde belirtmeliyiz ki sağlıklı bir insanda görülmez. Yani bunu, normal davranışlardaki aşırılık ya da onların abartılı halleri gibi düşünebilirsiniz. Sonunda da davranışlar anormal hale geliyor. Diğer yandan olumsuz belirtilere olumsuz diyoruz çünkü normal işlev ve davranışlarda bir azalma ya da eksilme oluyor. Normal işlevlerdeki azalma, durumu anormalleşiyor. Pekala, aynı zamanda psikoz belirtileri de dediğimiz olumlu belirtiler, sanrı gibi şeylerdir. İnsanlar çok güçlü bir şekilde yanlış şeylere inanırlar ve düşüncelerine karşı güçlü bir kanıt olsa bile fikirlerini değiştirmezler. Mesela kontrol diğer bir deyişle etkilenme sanrısında dışarıdan bir gücün, bir kişinin veya bir şeyin hareketlerini kontrol ettiğini düşünürler. Ya da referans yani alınma sanrılarında televizyondaki haber programında direkt olarak kendileriyle konuştuklarını veya bu tarz bir şeyi öne sürerler. Diğer olumlu belirtilerse halüsinasyonlardır. Bunlar herhangi bir hisle alakalı olabilir. Genellikle işitme ve görmeyle ilgilidir. Oldukça gerçekçi gözükürler ama aslında gerçek değildirler. Sesler veya emirler duyma gibi aslında var olmayan şeylerdir. Son olarak düzensizlik veya bozukluk dediğimiz davranışlarda direkt olarak görülebilen, ya da düşüncelerin konuşma ile anlaşılabildiği belirtiler vardır. Bunlar, aynı konudan devam etmede veya sorulan sorulara cevap vermede yaşanan sıkıntılardır. İşte bunlar olumlu belirtiler. Yani kısaca normal davranışlara ilaveler yapılması veya abartılması denilebilir. Fakat normal işlevlerde eksilme veya azalmanın olduğu olumsuz belirtileri temel ve ikincil olarak ikiye ayırabiliriz. Temel belirtiler şizofreninin ana özellikleridir ve başlıca özellik kayıtsızlıktır. Hastalar bir şeye veya bir insana olan ilgi, alaka ve isteklerini kaybederler. Mesela, okuldaki önemli bir sınavdan geçmeyi umursamamak sınıfa karşı olan kayıtsızlığı gösterir. Bunu olumsuz olarak adlandırırız çünkü normal olarak düşünülebileceğimizden daha az ilgi ve alaka söz konusudur. Bir diğer önemli belirti duygulanımda bozukluktur. Hasta, normalde güçlü duygular uyandırabilecek durumlara kızgınlık veya üzüntü gibi duygusal tepkiler vermez. Mesela birisi beklenmedik şekilde işinden kovulursa genelde oldukça kızgın olmalarını beklersiniz değil mi? Fakat şizofreni hastasının tepkisi kesinlikle değişmez yani kesinlikle donuk kalır. Diğer olumsuz belirtiler, azalan enerji ve yaşamdan zevk alamama, yani anhedonidir. Anhedoni, eskiden zevk alarak yaptığımız aktivitelerden artık zevk alamaz hale gelmektir. Mesela hız trenine binmekten çok hoşlanıyordunuz ve bunu yaparken de harika zaman geçiriyordunuz. Fakat artık, önceden hissettiğiniz o harika hissi yaşayamıyorsunuz. İşte bunlar temel olumsuz belirtilerdi. İkincil olumsuz belirtiler ise şizofreninin diğer belirtileri sonucu oluşur. İzlendiğinizi düşünerek paranoyaklaşıp evde kalmanız, sosyal izolasyon diğer deyişiyle yalıtılmışlık yaşamanız buna örnek olarak verilebilir. Bu olumsuzdur. Çünkü tırnak içinde sağlıklı bireylere kıyasla eylemleriniz azalmıştır. İkincil olmasının sebebi ise paranoyak sanrılar yüzünden gerçekleşmesidir. Sıraladığımız bütün belirtiler mental belirtilerdir. Fakat katatoni diye adlandırılan fiziksel göstergeler de olabilir. Kas elastikiyetindeki ve kas faaliyetindeki değişiklikler olarak nitelenebilir. Fakat şizofreni de dahil psikiyatrik olsun ya da olmasın birçok farklı rahatsızlıkla birlikte gerçekleşebilir. Ayrıca ilaç tedavileri yüzünden de olabilir. Bunlar dışında bilinmeyen bir şeyden dolayı da gerçekleşebilir. Bunun bir türü katatonik stupor diğer deyişle cevapsızlık durumudur. Bu durumda uyarıcıya tepki azalır. Hatta konuşmayabilir, hareketsiz kalabilir veya uzaklara dalıp gidebilir. Bir başka türü de katatonik eksitasyon yani aşırı hareketliliktir. Motor aktivitelerde ve eylemlerde aşırılık gözlemlenir. Fakat bu hareketlerin belli bir amacı yoktur. Genel bir huzursuzluk durumudur.