Basit Alkanların Adlandırılması

Evet organik molekülleri adlandırırken, düşündüğümüz ana nokta, baktığımız zinciri ya da halkayı kaç karbonun oluşturduğudur. . . . Diyelim böyle bir halkam var. Umarım, bu şeklin belirttiğiyle oldukça tanışıksınızdır. Bu konu üzerinde biraz tekrar yapacağım. Evet diyelim ki elimde böyle birşey var. Bu, şuradaki moleküler yapı. Evet, sormanız gereken ilk soru orada kaç karbon olduğudur. . Bazılarınız, dur bir dakika, bu nasıl molekül olur, diyebilir. . Bir tekrar yapalım, her bir çizginin ucu bir karbonu temsil eder. . Evet bu bir karbon, bu bir karbon, bu bir karbon, bu bir karbon, bu bir karbon, bu bir karbon. . Ve bir, iki, üç, dört, beş, altı karbonumuz var ve çift bağımız da yok. Eğer bu bilgilerin tümüne sahipseniz, molekülü adlandırmaya hazırsınız. . Adlandırmaya geçmeden önce, size tüm ön ekleri vereyim. . Evet, eğer bir karbonun varsa, bunun ön eki met-. İki karbonun varsa, ön eki et-. . Ve en azından 10'a kadarını ezberlemekte fayda var. Aslında 10'dan sonrasi birbirinin tekrarı gibi. Üç karbonun varsa, ön ek prop-. Prop- propan gibi, ve etanla metanı da duymuştunuz. Hepsini yakında göreceksiniz. Dört için büt- diyorsunuz. Beş, ve beşten sonrası artık devamlı kullandığımız klasik ön eklerdir. . Evet beşte, pent-, pentagon gibi. Altı, heks-, heksagon gibi. Yedi hept-. Sekiz okt-, oktagon gibi. Dokuz non-. On dek-. Ve ondan sonra artık bir kurallı bir tekrara başlar, ve bundan onlu sayıların ötesine de pek gitmezsiniz, ama ben gene de kendi ilgilendiğimden yazacağım. . . . Onbir undek-. Fransızca bilenleriniz bilir, ben bilmiyorum, ama şunu biliyorum; bir Fransızca'da une, İspanyolca'da uno. . Evet yani 1 ve 10, 11. Oniki dodec-. Do veya dos, İspanyolca'da iki demek. Dek 10 demek, 2 ve 10, yani 12. On üç, ne olacağını kafanızda canlandırabilirsiniz. Tridek-. On dört tetradek-. Dört ayaklı şeylere tetrapod denir. Ve bundan sonrası çok sistematikleşiyor. On beş pentadek-. Dikkat edin, pent-, 5 ve 10. On altı hekzadek-. On yedi heptadek-. Ve bu böyle gider de gider. Daha da gitmem gerekmez--ama neyse, heksadek-, heptadek-, oktodek- on sekiz, on dokuz nonadek-, ve sonra da yirmi aslında iso-. . . Ancak buna hiç girmeyeceğiz. Bu kadarı işimizi görür. Yani, "on altı heksadek-"e kadar çıkabilirim. Bu en uzun zincirimizin karbon sayısıdır. . Buraya çizdiğim sadece bir zincir. Evet hemen-- hadi adlandıralım. Eee, kaç karbonumuz var burada? Bir, iki, üç, dört, beş, altı karbonumuz var. Yani ön ek olarak hex-i kullacağız. Ve sonra da, sanırım, bu ön ekin devamını getirmek için, ki bu köküdür, çift bağ var mı diye bakarsınız. .Peki,burada kaç tane karbon'umuz var? .Evet bir,iki,üç,dört,beş,altı tane karbonumuz var. Burada çift bağ yok. Eğer bu karbon zincirinde hiç çift bağ yoksa, bir alkanla uğraşıyoruz demektir. . Buna alkan denir, alkan çift ya da üçlü bağ içermeyen sadece tekli bağ içeren karbon zincirlerinin genel adıdır. . . Dolayısıyla bu durumda, altı demek için heks- dersiniz, yani bu heks-. . Sonra da, alkan olduğu için, alkan'ın -an'ını alır. . Yani heks-, heksan. Bir tane daha yapalım. Diyelim burada şöyle birşeyim var. Çiziyorum-- dur daha da büyük yapalım. Evet, diyelim ki burada böyle bir şey var. Kaç karbonumuz var? Bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi karbonumuz var. Hepsi tek bağlı, o halde bu bir alkan. Yedi karbonlu bir şey. Bu bir heptan, çünkü tüm bağlar tekli. Şimdi, eğer bunlar bir zincir oluşturursa, ya da halka oluşturursa, önüne siklo- ön ekini koyacağımızı, söylemeliyim. . Yani eğer- durun eden bahsettiğimi göstereyim. Evet, eğer beş karbonum varsa, bir, iki, üç, dört, evet bir, iki, üç, dört, beş. . Tamam, evet burası beş tane. Zincir halinde bir, iki, üç, dört, beş karbonum var. Böyle beş karbonlu bir zincirim varsa, buna pentan denir. . Ama eğer beş karbonum varsa ve halka şeklindeyse, durun şunu çizeyim. . Evet bir, iki, üç, dört, beş karbon ve halka şeklinde. . Durun daha düzgün çizeyim. Evet gerçekten, sadece bir beşgen çiziyorum. Ama dikkat edin, bunun beş tane karbonu var. Karbonları buraya çizebilirim. Karbon, karbon, karbon, karbon, karbon. Ve sadece tekrar olarak, burada görmediğiniz onların bağlı olduğu hidrojenlerdir. Evet sadece bir tane beşgen çiziyorum. Bu adamların her birinin çift bağı var, o yüzden başka bir şeyle çift bağ kurması gerekir ve bu bağlar da hidrojenlerle olacaktır. .. Biraz tekrar olsun diye buraya çizeceğim, ama hemen göreceğiniz gibi, bu karbonların herbirine bağlı olan çift hidrojeni gösterince çizim acaip karışık olacak. . . . Yani biraz fazla-- belki de bunu yapmamam gerekirdi. . Neyse oldu işte. Evet hidrojenleri çizince ortalık çok karışıyor, o yüzden sadece orada olduklarını var saymak daha iyi. . Eğer karbonun dört bağının hepsini de çizmiyorsak, bağlardan ikisi hidrojenle kurulacak demektir. . Yani burada, şöyle diyeilirsiniz, tamam bu bir alkan, çünkü burada hiç çift bağım yok. . Bunların hepsi karbonla kurulmuş tekli bağlar. Beş karbonum var, dolayısıyla buna pentan diyebilirsiniz, ancak bir noktayı daha düşünmen lazım. . Bu bir halka, o yüzden siklo- ön ekini de ilave ediyoruz. Dolayısıyla bu, bir halka olduğu için, siklopentan diye yazıyoruz. Siklopentan. Şimdi bunu parçalarına ayırayım. Bu bizim halkayla ilgilendiğimizi gösterir. Görüyorsun bu bir halka. Bu bize beş karbonlu bir şeyle uğraştığımızı söylüyor, ve bu burası da, -an kısmı, bu da bize hepsinin tek bağlı olduğunu söylüyor. . . . Bütün karbon-karbon bağları tekli. Çift ya da üçlü bağ yok. Hepsi tekli bağ. Bir de diğer açıdan bakalım. Sözcükle başlayıp gerçek yapının neye benzediğini çıkarabilecek miyiz, onu görelim. . Diyelim, benim bir siklononanım var. Bu bana ne söylüyor? Bu bana bir halkayla uğraştığımı söylüyor. Bu bir halka. Halka yapısında olacak. Dokuz karbonu olacak, dokuz tane C, ve sonra bu bir alkan, demek ki hepsi tek bağlı olacak. . Yani şeklini çizmek istersem, halka halinde dokuz tane karbon çizmek istiyorum, çizmesi hiç de kolay değil. . Elimden geleni yapacağım, bakalım, bu bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, sekiz. . Dur bakalım, şunu çizeyim. Daha iyisini deneyeceğim. Evet, bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, sekiz ve de dokuz. . Ve sonuncuyu da uç uca bağlayabilirsiniz. Bunun şey olduğunu bir netleştireyim-- aslında daha iyisini çizebilirdim ama umarım kenarların hepsini görebilirsin. . . Evet bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, sekiz, dokuz karbon. . Bir daire içinde, bir çemberin içinde. Dokuz karbonum var. Hepsi de tek bağlı, yani bu bir siklononan, gerçi muhtemelen bu halkayı çizmenin daha iyi yolu vardır. . Eğer biri size oktan derse, aslında benzin istasyonlarından tanıdık gelebilir. . Sözcük anlamıyla oktan molekülünden bahsediyorlardır. Artık biliyorsun, en azından neyden bahsettiklerini anlıyorsundur. . Okt- sekiz karbonunuz olduğunu söyler. Önünde siklo- yok, o zaman halka değil. Sadece zincir olması lazım. Sonra -an kısmı hepsinin tek bağlı olduğunu söyler, Yani sadece sekiz karbonlu bir zincir olması gerekir. Bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, sekiz. Böyle birşeye benzer. Bir, iki, üç, dört, beş, altı, yedi, sekiz. İlerleyen videolarda, bu moleküllere ilaveler yapacağız ve isimlerini daha da kompleks hale getireceğiz. .