Siklohekzanın Sandalye ve Kayık Konformasyonları

Evet şu ana kadar görmüş olduğumuz Halkalı yapıdaki moleküllerin şekillerini düşünelim Örneğin sikloheksan onu altıgen şeklinde çizmiştik Yani bu şekilde Ancak son izlediğiniz birkaç videodan hatırlarsanız Karbonun bütün Bağları aslında aynı düzende değil metal bakalım en basit örnek karbon ortada duruyor hidrojenlerin Biri buradan çıkıyor değeri ekranda aynı düzende sayılabilir bir değeri ekranın arkasında dersek Sonuncusu da burada bir nevi 400'ü bir yapı olduğu söylenebilir bağ açıları ise 109 buçuk derece karbon bu şekle oluşturacak şekilde ba yapmayı seviyor ama tabii her zaman yüz 9.30 derece bağışçısı olacağını söyleyemeyiz hangi atomlara ya da moleküllere bağlı olduğuna göre değişecektir bunları düş bu siklohegzan molekülünü üç boyutlu olarak gözümüzde canlandırmaya çalışalım Öncelikle şurada ki iki bağ üzerinde konuşalım siklohekzanın üç boyutlu şekillerinden birini çizebilmek için elimden geleni yapacağım bahsettiğim iki bağ da şu şekilde çiziyor turuncu olan da işte Burada mor olanı da şu şekilde çizelim lila rengi ilede Şuradaki iki bağ çizerim sol kısım burada Burası Şuradaki sağ kısımda Burası Molekülün sınırları bu şekilde iyi anlaşılıyor diye olmuyor bu çizdiğim siklohegzan konformasyonu na sandalye konformasyonu deniyor yazalım sandalye Hakikaten de öyle görünmüyor mu Burası sandalyenin arkası olsa burası oturduğumuz yer bacaklarımızda buraya yaslanıyor olabilir Kısaca bu şeklin sandalye benzediğini söyleyebiliriz siklohekzanın bir başka konformasyonu da kayık olarak adlandırılıyor çok değişik bir açıdan inceleyerek buradaki ne kayıt konformasyonu uydurmaya çalışın kayık olması için şu şekilde görünüyor olması gerekir Evet çiziyor biraz tabi yavaş oluyor ama sabret az kaldı işte kayıt konformasyonu muz bitmek üzere Şimdi bana söylemek istediklerinizi duyar gibiyim buradaki 400'ü şeklin oluşmasının sebebi Karbonun bu tarz tripot şeklinde yani üçgen oluşturan Bağlar yapmayı sevmesi dememiş miydiniz Ben burada o bağlardan göremiyorum diyor olabilirsiniz Bu arada kayıp şeklini biraz daha düzeltmeye deneyelim Tam olmamış 5'te böyle tripot şeklindeki Bağları göremiyorsanız hidrojenle çizmedim iz için olabilir o zaman hidrojenli de ekleyelim eş de birincisi Burada da bir tane aşağı doğru ve yukarıya doğru bir tane yukarıya bir tane daha aşağıya doğru bir tane ve yukarıya bir tane daha her ben ona bir tane hidrojen çizmiş olduk şimdi birkaç tane daha ekleyelim buraya yana doğru bir tane bu tarafa da aynı şekilde İyi seyirler bu karbon hidrojen yerine kavuştu buraya bir tane daha bu arkadaşın sanırım hidrojen ihtiyacı var onunki biraz aşağı doğru olacak Buradaki nin de buraya doğru olacak Buraya da bu şekilde şimdi bir bakalım bu moleküldeki hangi karbona bakarsak bakalım biraz önce bahsettiğimiz ve o üçgen ya da tripot Bağ oluşumunu fark edebiliriz burada karbonla ona bağlanan hidrojenler arasında yaklaşık olarak 109-110 derece bağ açısı olduğunu söyleyebiliriz Evet değişik yönlere doğru bakan hidrojenler i farklı renklerle çizmenin bir amacı vardı yukarıya da aşağı doğru bakan hidrojenler Aslında aksiyel hidrojen olarak adlandırılıyor turuncu olanlar yani Yana Bak anlarsa ekvatoryal hidrojenler onu da yazalım ekvatoryal farklı konformasyon lardan bahseder çok farklı sandalye ya da kayıt konformasyonları ndan bahsederken bu isimleri bilmek işleri oldukça kolaylaştırıyor bir atomun aksiyel ya da ekvatoryal olması molekül tersine dönünce işleri değiştiriyor nedenle ekvatoryal diye soracak olursanız Aslında bazen gözümüzde canlandırmak biraz zor olabiliyor ama denir buradaki bağ Şuradaki ne paralel buradaki ise şu gördüğünüz e paralel ekvatorlar Bağlar halkanın bir kısmına paralel oluyorlar Örneğin buradaki şu kısma paralel denilebilir aslında aynı renk yapsam belki anlaşılması biraz daha kolay olabilir Evet burası buraya paralel Burası da buraya Parlar bütün ekvatoryal Bağlar için bunu yapabiliriz Örneğin Sarı ile gösterdiğim buradaki ba şuraya şuraya ve şuraya paralel Molekülün geri kalanı için bunu yapmaya devam ve buradaki arkadaş şuna paralel tabi tam olarak paralel çizemediğim farkındayım ama meseleyi anladınız diye düşünüyorum Bir tane daha yapalım Bu bağda şuraya paralel Hakan'ın bir kısmına paralel olan Bağları ekvatoryal diye adlandırıyoruz halkanın dışına çıkanlara hiçbir yere paralel olmayanlara ise aksiyel diyoruz buraya çizdiğim şekle bakarsak yukarıya ya da aşağı doğru olanlara aksiyel diyebiliriz kayıt konformasyonu için de aynı şeyi yapabiliriz şöyle bir soru aklınıza takılmış olabilir burada iki tane farklı konformasyon var İkisi de karbonların etrafında 400'ü bir yapı oluşturuyorlar o zaman farkları ne hemen çizelim buradaki aksiyel hidrojen aşağıya gösteriyor burada ki de doğrudan aşağıya gösteriyor burada ki de aşağı doğru göstermeli Çünkü ters çevirdik buradaki Yukarıyı gösterirken bu Ben de aşağı gösteriyor bir işte üçgen Yapı diğer yerlerde de aynı yapıya sahip olabilmek için bu tarafa doğru bir hidrojen Buraya doğru bir tane daha buraya da bir tane daha koyabiliriz aynı düzende olduklarını düşünebiliriz bu arkadaş da onlara paralel buradaki dışarıda kalıyor buradaki de bir tane aksiyel hidrojene sahip olmalı buradaki de ekvatoryal bir hidrojeni Demek ki bu tribot yani üçgen şeklindeki yapıları ister sandalye ister kayık konformasyon da çizebiliriz Buradaki en önemli soru hangisinin daha kararlı oldu hatta siklohekzanın üç boyutlu şekline düşünebilmek teki en önemli nokta bu olabilir hatırlarsanız etrafında hidrojen olan bu karbonlar aynı zamanda elektron bulutlarına da sahip elektron bulutları negatif yüklü oldukları için birbirlerinden mümkün olduğunca uzağa bu çalışıyorlar Bu sandalye konformasyon da ki yapıyı ch2 olarak düşünelim bir karton var iki hidrojeni var ve zincirin geri Kalanına bağlı buradaki ciğer şekilden olabildiği kadar uzakta bu durumda daha düşük bir potansiyel enerji ve daha kararlı bir konformasyon var diyebiliriz Bir de kayıt konformasyon da bakalım buradaki ciğer şiş iki Şuradaki ne çok daha yakın görünüyor Aslında ikisi arasındaki temel fark ta burada yatıyor tabi İkisi de birbirinden uzaklaşmak istiyor birbirlerini itmeye çalışıyorlar Bu nedenle de Sonuç olarak bu konformasyon daha yüksek bir potansiyel enerjiye sahip ve de daha kararsız bu anlattıklarım halka yapıdaki hidrokarbonları gözünüzde canlandırmak için bir başlangıç noktası gibi düşünülebilir Bunun yanı sıra bir Molekülün alabileceği farklı sandalye konformasyonları bu ve hangisinin neden daha kararlı olabileceğini düşünmekte faydalı olabilir siklohegzan için iki sandalye konformasyonu da eşit derecede kararlı denilebilir Hatta bir dakika bunu da göstermek istiyorum kopyala yapıştır yapmak yerine buradaki sandalye konformasyonu da başlangıç sizi ayrı bir yere çizer Sem burada birbirine karışan renkleri halletmek için de iyi olacak sanırım sikloheksan a iki farklı ama eşdeğerde kararlı sandalye Kon formasyonunda Çizi buradaki ilk sandalye konformasyon olsun aynı hidrokarbon ya da bir başka değişle aynı siklohegzan buradaki diğer sandalye konformasyonu ile dengede olabilir o da bu şekilde görünüyor işte böyle bitmek üzere Evet biraz uzun sürdü ama sabrımıza güveniyor mavide şöyle ekleyelim Evet dikkat ettiyseniz bu karbon sandalyenin tepesinde bu karbonsan bu altında gibi duruyor bir bakıma yerleri değiştirilmiş yani ters çevrilmiş diye de düşünebiliriz ama bu ikisi aynı derecede kararı yapılar bunu düşünmenin bir başka yolu da şu buradaki aksiyel karbonlar burada ekvatoryal olmuşlar tam tersi diğer için de geçerli isterseniz bir de göstererek anlatalım bu Karbonun üzerindeki hidrojenli çizerek başlayalım burada bir aksiyel bir de ekvatoryal hidrojen var buraya paralel olan bir bağlaç nedir bu arkadaşın ekvatoryal hidrojenin bağda buraya paralel buradaki aksiyel hidrojen de unutmayan Peki bu yapanın ters döndüğünü düşünürsek nasıl olur şu hidrojenler içeceğiz Bu Yapı ters dönünce ne olur onu yapıyoruz buradaki hidrojen buraya aşağıdaki sarı hidrojen s buraya gelirdi daha önce Ekvator geldi ama şimdi aksiyel oldu Aynı yorumu burada yapabilir ve buradaki ekvatoryal hidrojen mavi kısım ters döndüğü zaman aksiyel oluyor buradaki Aksel olansa ekvatoryal oluyor Bunu aslında bütün hidrojenler için yapabiliriz burada aksiyel bir hidrojen var burada bir tane eğer döndürürsek ne olur burada ekvatoryal hidrojenler var döndürdüğünüz zaman buradaki iki ekvatoryal hidrojen aksiyel olacak Buradaki aksi yerlerse ekvatoryal olacak sarıyla daha dikkat çekici yapalım buradaki ve buradaki ekvatoryal oldu diğer tarafa paralel oldular bunu diğer hidrojenler için de yapabilirsiniz gözünüzde canlandırmak Aslında biraz tecrübe işi denebilir zaman içinde daha iyi olacaktır diye düşünüyorum