If you're seeing this message, it means we're having trouble loading external resources on our website.

Bağlandığınız bilgisayar bir web filtresi kullanıyorsa, *.kastatic.org ve *.kasandbox.org adreslerinin engellerini kaldırmayı unutmayın.

Ana içerik

Mach Sayıları

Farklı süratleri sesin süratine göre ölçebiliriz. Orijinal video Sal Khan tarafından hazırlanmıştır.

Tartışmaya katılmak ister misiniz?

Henüz gönderi yok.
İngilizce biliyor musunuz? Khan Academy'nin İngilizce sitesinde neler olduğunu görmek için buraya tıklayın.

Video açıklaması

Bazı uçakların hızını mach cinsinden, mach diye bir birimle ifade ettiklerini duymuşsunuzdur. Belki bir bilim kurgu filmi veya içinde savaş jetlerinin olduğu bir filmi seyrederken şunu söylediklerini duymuş olabilirsiniz: Evet, şimdi Mach 1.8 hızında uçacağız. Bu kadar abartmıyorlardır herhalde ama bunun ne olduğunu dolaylı olarak da anlarsınız, çünkü bu kavramı hız ile aynı bağlamda kullanırlar, yani bir tür hızdan bahsediyorlardır. Bu sayılar bir tür hızı temsil eder. Aslında bunların temsil ettikleri hızlar farklı türdendir ve duruma göre bulundukları ortamdaki sesin hızını çarparak yada bölerek bu birimlere yani mach birimlerine ulaşılır. Bulundukları ortam ne demek şimdi açıklayacağız. Yani biri size Mach sayısının 2 olduğunu söylerse o ortam ve şartlarda, ses hızının iki katında gittikleri anlamına gelir. Ortam ve şartlar önemli belirleyicilerdir çünkü sesin hızı her zaman aynı değildir. Havada, suda, hatta farklı hava türlerinde gidiş hızı farklı olabilir. Hatta sürekli aynı hava türünde giderken bile sıcaklığın değişmesine bağlı olarak sesin hızı da değişebilir. Mesela deniz seviyesindeyken sıcaklık yaklaşık 20 santigrat derecede, sesin hızı da 300 metredir. veya denizin farklı renkte olması durumunda mesela denizin mavi olduğu bir ortamda sesin hızı saniyede 340 metredir. Bu 20 santigrat derece gibi rahat ve ferah bir hava koşulunda söz konusudur ve sesin saatteki hızı yaklaşık 760 mildir. Eğer bu sıcaklık düşerse, sesin hızı da düşecektir. Aynı şekilde, sıcaklık yükselirse, sesin hızı da artacaktır. Dolayısıyla, birisi size bir şeyin Mach 2 hızında gittiğini söylerken aslında o şeyin o ortamda sesin iki katı hızında ilerlediğini söylemektedir. Genelde de havada gidiş hızından bahsedilir. Ve havada belli bir sıcaklıkta gidiş hızıdır bu. Çok müthiş bir yükseklikte gidiliyorsa, bu aslında yüksek hızlarda gidebilmek içindir, çünkü buralarda hava daha az yoğundur. Aynı zamanda buralarda hava sıcaklığı 20 santigrat dereceden çok daha düşüktür. O zaman Mach 2 hızında gidiyor olmak ne anlama geliyor? Saniyede 680 metre, yani saatte 1520 mil ile gitmek mi? Havada gidiş hızı verildiği zaman bu hız her zaman için havayla görecelidir. O zaman bu sorunun cevabı "hayır"dır. Muhtemelen bu hızdan biraz daha düşük bir hızda gidiyorlardır çünkü o yükseklikte sesin hızı daha düşüktür. Mach ile ifade edilebilecek kadar yüksek hızlara ulaşan kara hız rekorları da vardır. Bu tür durumlardaki hızlar tam olarak saatte 760 mil, yani saniyede 340 metre'nin katları ile ifade edilebilir. Şimdi belki de şu resimdeki kişi kim diye düşünüyorsunuzdur. O resmi vikipedi'den alıp yapıştırdım. Bu kişi Ernst Mach'dır. Mach sayısı bu kişiden ismini almıştır. Ernst Mach Avusturyalı bir fizikçi ve felsefecidir. Şok dalgaları, ses dalgaları ve başka birçok konuda tonlarca araştırması vardır. Bu yüzden Mach sayısı onun adıyla anılır.