Teşvik Kuramı

Teşvik Kuramı Bu videoda teşvik kuramından bahsedeceğim. Ve umarım kafa karıştırıcı olabilecek birkaç noktayı da açıklığa kavuşturacağım. Teşvik kuramında, bir eylem gerçekleştikten sonra maddi veya manevi bir ödül sunulur. Maksat, davranışın tekrar gerçekleşmesini sağlamak ve bunu, davranışa olumlu bir anlam yükleyerek yapmaktır. Unutmayın, bu çok önemli: "Davranışa olumlu bir anlam yüklemek." Örneğin, işyerinde iyi performans sergilemenin teşviki, terfi almak veya herhangi bir faydayla ödüllendirilmek Hatta belki de, mesleki tatmin veya başarmanın gururu gibi, manevi bir şeylerdir. Bir futbolcuyu, hatta bir futbol takımını sezon boyunca çok çalışıp maç kazanmaya teşvik eden şey sezon sonunda Süper Kupayı almak ve şampiyon olmaktır. Bir lise öğrencisini, iyi notlar alıp kendisini her yönden geliştirmeye teşvik eden şeyse üniversite sınavlarında yüksek puan almak ve belki burs kazanmak. Araştırmalara göre, ödül hemen verildiğinde davranışın tekrar gerçekleşme olasılığı daha yüksektir. Bir ödülün teşvik edici olabilmesi için, ulaşılabilir olması gerekir. Yani, eğer ödül, ulaşılması imkansız bir hedefin karşılığı olarak vadediliyorsa kişi, o davranışı bir kez daha sergilemek için motive olmaz. Ödüle ulaşmanın imkansız olduğunu hissederse eğer ödüle giden yolda mücadele etmek için daha az güdülenir. Teşvik kuramı olumlu pekiştirme üzerine yoğunlaşmıştır. Ne demiştim? "Davranışa olumlu bir anlam yüklemek." Yani bu kuramda olumsuz pekiştirmeye değil olumlu pekiştirmeye ağırlık veriliyor. Olumlu pekiştirme eylemden sonra verilir ve davranışsal tepkinin gelecekteki sıklığını veya büyüklüğünü arttırmayı amaçlar. Ve bu ancak, olumlu uyarıcının sürekliliğiyle mümkün olabilir. Yani davranışın tekrar tekrar gerçekleşebilmesi için kişi sürekli olarak güdülenmeli başka bir deyişle, olumlu olarak uyarılmalıdır. Davranışsal bir tepkinin teşviki için var olan bir cezanın ortadan kaldırılması söz konusu değildir. O tür güdüleyicilere "olumsuz pekiştireç" deniyor. Ve bu, teşvik kuramının konusu değil. Teşvik kuramında, kişiyi mutlu kılmak için koşullama ve teşvikten faydalanılır. İtki azaltma kuramında olduğu gibi, tam tersinden değil. "Teşvik kuramı" dendiğinde akla gelen ilk psikolog olan Skinner, şöyle der: "Kişinin olumlu kabul gören bir eylemde bulunması daha olasıdır. Diğer yandan, olumsuz kabul gören bir eylemi gerçekleştirme olasılığı daha düşüktür." Bu kurama göre uyarıcı kişiyi eyleme götüren şeydir onu o eylemden uzaklaştıran veya tamamiyle kopartan şey değil. Çocukken, doğruyu yanlıştan ayırabilmemiz; önümüzdeki görevi başarmaya çabalamamız için ebeveynlerimiz tarafından sürekli olarak teşvik edildik. İşte, teşvik kuramı özetle bu. Umarım itki azaltma kuramıyla karıştırılması muhtemel noktaları açıklığa kavuşturabilmişimdir.