Sermaye Karlılığı

Sermaye getirisi ile ilgili sunumuma hoş geldiniz. İlk olarak bu sunumu yapmak istiyorum çünkü bunun size bir şeyin değerini, paranızı ona yatırıp yatırmayacağınızı değişik seçenekleri nasıl karşılaştıracağınızı; mesela paranızı bankaya mı yoksa emlağa mı yatıracağınızı veya kredi kartı borcunuzu mu ödeyeceğinizi evet bunların arasında bir seçim yapmanızı kolaylaştıracağını düşünüyorum. Şimdi ilk olarak sermaye getirisi"ni tanımlayalım. Burada muhasebe kurallarına tam olarak uymayacağım, daha çok sade sıradan bir vatandaş nasıl hesap yaparsa o şekilde yapacağım. Bunu göz önünde bulundurarak, şimdi sermaye getirisi eşittir yıllık nakit geliriniz bölü işe girerken ortaya koyduğunuz nakit anapara. Aslında buna sadece nakit diyemeyiz sermaye getirisini ölçmenin başka yolları da var ama şu an kolaylık olsun diye nakit diyelim. Şimdi bu formülün nasıl işlediğini görelim. Şimdi bu formülün nasıl işlediğini görelim. Diyelim ki bir restoran açmak istiyorum, restoran ve bunun bana maliyeti 1 milyon lira. Her yıl bütün masrafları çıkardıktan sonra yani faturaları ödedikten, çalışanlara maaşlarını ödedikten, tamir ve bakım masraflarını karşıladıktan ve vergileri ödedikten sonra bana 100 bin lira kalıyor, 100 bin lira kalıyor. Bu durumda benim sermaye getirim, tanımımıza göre, 100 bin bölü 1 milyon, yani yüzde 10. Yaptığımız şey şimdi gereksiz diye düşünebilirsiniz ama birazdan bunun önemini göreceksiniz. Şimdi, restoran projemin sermaye getirisi yüzde 10. İşe 1 milyon lira koyabilirim ve yılda 100 bin lira gelirim olur. Bu birinci projemizdi. Şimdilik risk gibi unsurları göz önüne almayacağım, o yüzden bu projeden kesinlikle yüzde 10 sermaye geliri elde edeceğim diyelim. Başka bir proje de mesela güzellik salonu açmak olsun, güzellik salonu. Güzel. Yine 1 milyon lira koyacağım ve bu salonun bana yıllık net getirisi 50 bin lira. Hangi projeye yatırım yapmayı tercih edeceğiniz net bir şekilde ortada değil mi çünkü güzellik salonunun sermaye getirisi 50 bin bölü 1 milyon, yani yüzde 5. O zaman restorana yatırım yapmak çok daha iyi bir fikir. Genel olarak risk gibi unsurları değerlendirdikten sonra her zaman daha yüksek sermaye getirisine sahip projeye yatırım yapmak istersiniz değil mi. Daha sonra bu gelirler arasındaki küçük farklara değineceğiz. Mesela daha hızlı gelir elde edebilirsiniz ama bu durumda geliriniz düşük olabilir. Ya da risk alırsanız daha yüksek gelir elde edersiniz. Ama şimdilik yani şu an restoran işine girmeyi düşünüyoruz, peki bu kesinlikle iyi bir fikir mi? Güzellik salonunu açmaktansa restoranı açacağımız kesin, ama sorum şu: Kesinlikle restoran mı açmak istiyorum? Kesinlikle restoranı mı açacağız? İşte burada sermaye getirisi kavramı devreye giriyor. Restorana yatırım yapmadan önce göz önüne almamız gereken şey bu yatırımın bize maliyeti. Bu sizin için yeni bir kavram sayılır, o yüzden şimdi sermaye maliyeti kavramını anlatacağım. Sermaye maliyeti nedir? Restoran bana 1 milyon liraya mal oluyor ve yılda 100 bin lira getirisi var yani sermaye geliri yüzde 10. İlk maliyetin tamamını banka kredisiyle almak zorunda olduğumu düşünelim. Diyelim ki banka da bana bu krediyi yüzde 15 faiz oranıyla veriyor. Peki bu durumda restoranı açmak sizce hala karlı bir iş mi? Yani restoranı açmak için gerekli olan 1 milyon liranın tamamını yüzde 15 faizle bankadan kredi olarak alıyorum. Vergileri göz ardı ediyorum; aslında vergi indirimi gibi şeyler de oluyor, ama şimdilik bunları hesaba katmayacağım. Kredinin faizini geri ödeyebilmek için yılda anaparanın yüzde 15'i miktarda ek harcama yapmam gerekli. Yani 150 bin lira. Soru şu: Bu restoranı açmak bu koşullarda hala mantıklı mı? Restoran bana yılda 100 bin lira getirecek ama faize de yılda 150 bin lira ödemem gerekiyor. Bunu yapmanın mantıksız olduğunu siz de göreceksiniz, çünkü bu durumda yılda 50 bin lira cebimizden gidiyor zarara uğruyoruz. Bunu yapmanın mantıksız olduğu, hiçbir mantığı olmadığı açıkça görülüyor ama size insanların bunu yaptığı birçok örnek vereceğim, örnek göstereceğim. Özellikle emlak piyasasında bu çok yaygın bir davranış biçimi. Her neyse, bizim durumumuzda, bu restorana yatırım yapmak istemezsiniz. Bunu düşünmenin basit bir yolu var: eğer sermaye geliriniz, sermaye maliyetinizden daha çoksa o işe yatırım yapabilirsiniz. Şimdi size daha önceden sorduğum bir soruyu tekrar soracağım. İki projemiz var, ve ikisinden birini başlatabilmek için 1 milyon lira koymamız gerekiyor. Restoranın sermaye getirisi yüzde 10 ve güzellik salonunun sermaye getirisi de yüzde 5. Bu durumda restoran projesi daha iyi bir iş olarak görünüyor. Ama bir işin karlılığını etkileyen bir diğer şeyden yani sermaye maliyetinden bahsettik. 1 milyon lira kredi için ödemeniz gereken para miktarı yanı faiz işin içine girdi. Bunu göz önüne alınca restoran işinin o kadar da iyi bir iş olmadığını gördük çünkü sermaye maliyetimiz sermaye gelirimizden çoktu. Diyelim ki hükümet ülkede yeterince güzellik salonu olmadığına karar verdi evet güzel ve bu işe girecek yatırımcıları teşvik etmek için çok düşük faizle kredi vermeye karar verdi. Faiz oranını da yüzde 2 olarak belirlediler. O zaman şimdi ki sorum şu: "Şimdiki durumda hangi işe girmeyi tercih ederdiniz?" Yüzeysel olarak baktığımızda restoran işi daha iyi gibi çünkü bu işte güzellik salonunun yüzde 5 gelirine karşılık yüzde 10 gelir elde ediyorsunuz. Ama sermaye maliyetini göz önüne aldığımızda birden güzellik salonu gözümüze daha bi güzel görünüyor. Bu gerçekten de iyi bir yatırım çünkü sermaye maliyetiniz sermaye getirinizden az. Hesabı yapalım şimdi her yıl güzellik salonu ne kadardı 50 bin lira getiriyor. Bunun yanında da her yıl 20 bin lira faiz ödüyorsunuz. Sonuçta işe ilave para koymanıza gerek kalmadan net 30 bin lira kar etmiş oluyorsunuz. Şimdilik sermaye getirisi ve sermaye maliyeti kavramlarına yapacağım giriş bu kadar. Sonraki sunumlarımda bu konuyu daha detaylı anlatıp daha ayrıntılı örnekler vereceğim. Hoşça kalın.