IS-LM Modelindeki LM (Likidite Tercihi-Para Arzı) Eğrisi

Merhaba arkadaşlar IS eğrisini ayrıntılı şekilde inceledik Kısa bir tekrar yapalım IS eğrisi, reel faiz oranıyla GSYİH arasındaki ilişkiyi gösteriyor. Y olarak yazayım bunu. Reel GSYİH Bu ilişkiyi iki şekilde yorumlamıştık bunlardan ilkinde reel faiz oranı, yatırımı; o da reel GSYİH’yi etkiliyordu Daha doğrusu, reel faiz oranı, planlanan yatırımı; o da reel GSYİH’yi etkiliyordu Reel faiz oranı yüksek olduğunda, planlanan yatırım azalıyordu Ve Keynesyen Çaprazda da açıkça görüldüğü üzere, planlanan yatırım azaldığı zaman GSYİH de düşüyordu Reel GSYİH, yani Benzer şekilde, reel faiz oranı düşük olduğunda, planlanan yatırım artıyor reel GSYİH yükseliyordu O yüzden, IS eğrimiz şöyle bir şey. Aşağı eğimli Kesik çizgi çizmek daha kolay İşte, IS eğrimiz, bu İngilizce “yatırım-tasarruf eğrisi”nin kısaltması bu ilişki, olayı daha çok yatırım açısından değerlendiriyor Reel faiz oranının yatırımı nasıl etkilediğiyle ilgileniyor Ama biz olaya başka bir açıdan da yaklaşabiliriz mesela reel GSYİH’nin tasarruflara, onun da faiz oranına etkisini ele alabiliriz Bu yoruma göre, düşük GSYİH seviyelerinde, tasarruf daha düşük olur Çünkü dolaşıma katılabilecek artık para daha azdır.Yani kıttır Az olan şeyin değeri artar. Ve faiz oranı reel durumlardan bahsettiğimiz için reel faiz oranları para değerinin bir ölçütüdür Dolayısıyla faiz oranı artar Diğer her şey sabitken.Kamu harcamaları sabitken, reel GSYİH yükseldiğinde tüketici harcamaları da yükselir ancak bu yükselme GSYİH’deki yükselme kadar büyük değildir Artık daha fazla tasarruf söz konusudur. Daha fazla kredi verilebilir. Dolayısıyla borç para vermek için talep edilen fiyat düşer Ki bu fiyat da, reel faiz oranıdır Demek ki bu ilişkiyi iki şekilde yorumlayabiliyoruz Bu, tasarrufa dayalı yorum. Bunda da reel faiz oranları yatırımı etkiliyor İşte bu yüzden “IS eğrisi” deniyor bu eğriye. “I” faizi, “S” de tasarrufu simgeliyor. Şimdi de “LM eğrisi”nden bahsedeceğiz. LM eğrisi Şuraya bir çizgi çekelim bakalım Gerçi çizimi yine bunun üstüne yapacağım ama Reel faiz oranıyla reel GSYİH’nin denge seviyesini inceleyeceğiz şimdi. evet “LM,” “Likidite tercihi – Para Arzı”nın İngilizce kısaltması Evet yazalım Likidite tercihi Likidite tercihi diyoruz .Para arzı “Likidite tercihi” çetrefilli bir şeymiş gibi duruyor ama aslında çok basit bir kavram Reel parayı sabit tuttuğumuzda. “Reel para” ne demek, önce onu bir netleştirelim Reel para, enflasyon gibi bir duruma karşı bir ayarlama yapıldığında, arzda bulunan para miktarıdır Mesela Amerika’da, reel parayı şöyle düşünebiliriz Baz para, yani Merkez Bankası banknotları, yani M0 M0, bölü TÜFE, olarak düşünebiliriz. M0 artıyor olabilir TÜFE de aynı oranda, aynı yüzdeyle artıyorsa, reel parada bir değişim olmaz TÜFE aynı kalırken M0 artarsa, reel para da artar. M0 sabit kalır, TÜFE artarsa, reel para azalır “Likidite tercihi” dendiğinde kast edilen şey şu aslında Bunun sabit olduğunu varsayarsak Herhangi bir düzeyde sabit bu. Sabit varsayıyoruz Bu durumda, ekonomik faaliyet ne kadar artarsa bu paraya olan talep de o kadar artacak ve reel faiz oranları yükselecektir Reel durumda, insanlar bu para için daha yüksek fiyatlar ödemeyi kabul edecektir Yani diyor ki Buradan başlıyalım Eğer ekonomik faaliyet çok yüksekse, insanlar parayı ellerinde tutmak isterler ki işlem yapabilsinler Yani bir esneklik söz konusudur Ama para artık çok daha fazla el değiştirmektedir. Dolayısıyla bu paraya olan talep artar. Peki ne olucak . Paraya olan talep artınca, ya insanlar bu paraya erişmek için daha yüksek fiyat ödemeyi kabul eder ya da o para karşılığında siz onlara daha yüksek fiyat ödersiniz.Çünkü bu likiditeye çok ihtiyaçları vardır. Paralarına erişebilmeye çok ihtiyaçları vardır. Ve paranın değeri, faiz oranıdır. Yani LM eğrisindeki likidite tercihi kısmına baktığımızda Reel para sabit, GSYİH yüksek seviyelerde, eknonomik faaliyet yüksek İnsanlar parayı ellerinde tutmak istiyor. Yani paraya olan talep yüksek O halde paranın değeri, yani reel faiz oranı da yüksek. Ne oldu? Likidite tercihi yüzünden faiz oranları yükseldi Diğer yandan, eğer ekonomik faaliyet düşükse, insanlar şöyle düşünebilir "Paraya pek talep yok. İşlem sayısı azaldı.” Bu durumda, daha düşük fiyatla borç para alabilirsiniz veya insanlar paraya daha düşük fiyatla erişim sağlayabilir Yani likidite tercihine göre, düşük GSYİH seviyelerinde reel faiz oranı düşüktür Dolayısıyla LM eğrimiz şöyle bir şey olur. Sarı kesik çizgi IS eğrisiydi bu da LM eğrisi Bu iki eğriyi birbiri üzerine çizdiğimizde ne oluyor? IS eğrisi, reel faiz oranının yatırıma onun da GSYİH’ye etkisini anlatıyor Veya reel GSYİH’nin tasarrufa onun da reel faiz oranına etkisini gösteriyor Likidite tercihiyse, bize başka bir etkiden bahsediyor. Her şey iyiye giderken, ekonomik faaliyet artarken insanların ellerinde daha fazla para tutmaya çalıştığını anlatıyor Ve bu iki etkiyi bir arada ele aldığımızda denge noktası elde ediyoruz. Evet İki eğri bir noktada kesişiyor.İşte bu noktada, ekonomi, reel faiz oranı ve reel GSYİH açısından dengede. Reef faiz oranı ve reel GSYİH açısından dengede Şimdi, bi’ düşünelim Merkez Bankası fazladan para basmaya kalkarsa ne olur? Para basıyor.Özellikle Keynesyen açıdan düşündüğümüzde, reel para tanımımızdaki bu fiyat ifadesi çok kısa dönemde, yapışkandır Yani çok kısa dönemde bu pek değişmez O halde bu arttığında, reel para da artar. Özellikle de kısa dönemde. Bunuda yazalım Reel para artar Reel paranın artması demek, reel para arzının artması demek Herhangi bir talep düzeyinde reel para arzı artarsa insanlar paraya sahip olmak için daha düşük fiyat ödemek ister Sonuçta şu olur , hemen açıklıyalım Herhangi bir GSYİH düzeyinde, var olan para miktarı artar. Dolayısıyla bu paranın fiyatı düşer. Neydi bu fiyat? Reel faiz oranıydı.Yani Merkez Bankası para basacak olursa, reel para artar Çok kısa dönem için fiyatların yapışkan olduğunu, değişmediğini varsayıyoruz Evet, reel paranın miktarı artar ve fiyatı düşer Herhangi bir GSYİH seviyesinde gerçekleşiyor Böylece LM eğrisi aşağı kayar Peki denge reel faiz oranı ve GSYİH seviyesi bundan nasıl etkilenir? Reel faiz oranının. Denge reel faiz oranının düştüğünü açıkça görüyorsunuz ayrıca Ayrıca bu modele göre, GSYİH’de de bir artış gerçekleşiyor Bir sonraki videoda tekrardan görüşmek dileğiyle arkadaşlar hoşça kalın